Ζάφος Ξαγοράρης: Ο καλλιτέχνης οφείλει να επικοινωνεί με την πραγματικότητα

Ο Ζάφος Ξαγοράρης δουλεύει με τον ήχο εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια. Στην προσπάθειά του να αναζητήσει τρόπους με τους οποίους μπορεί να παρουσιάσει κανείς κάτι σχετικό με τη ζωή της πόλης αξιοποιώντας τον δημόσιο χώρο του προέκυψε ως φυσικό «εργαλείο». Ο προβληματισμός του ακολούθησε δύο αντίθετες, θα έλεγε κανείς, πορείες: τη μετατροπή του ψιθύρου σε θόρυβο με την ενίσχυση ασήμαντων ήχων –του αέρα, π.χ., ή ενός παραθύρου που τρίζει –και από την άλλη πλευρά τη μείωση της εμβέλειας κάποιας ισχυρής πηγής ήχου όπως, λ.χ., μια καμπάνα.

Οι αναζητήσεις του εξελίχθηκαν μέσα από πρότζεκτ που υλοποιήθηκαν σε διάφορα μέρη του κόσμου –από την Αθήνα και τον Πειραιά ως την Κωνσταντινούπολη, το Μόναχο, το Σάο Πάολο αλλά και εγκαταλελειμμένα χωριά της Κύπρου –και σημαντικές διεθνείς εκθέσεις στις οποίες κατά καιρούς ο 50χρονος εικαστικός έχει κληθεί να συμμετάσχει. Μέσα από αυτό το πρίσμα πώς προσεγγίζει ο ίδιος την επικείμενη νέα ατομική έκθεσή του με τίτλο «Σχέδια Ηχου» στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη;

«Εν προκειμένω θα παρουσιαστεί μια ομάδα περίπου 15 ζωγραφικών έργων δύο διαστάσεων σε μορφή σχεδίων τα οποία αναφέρονται σε ηχητικούς μηχανισμούς και άλλα αντίστοιχα “εργαλεία” και παράλληλα δύο μεγάλες εγκαταστάσεις ειδικά φτιαγμένες για την έκθεση» λέει συγκεκριμένα. Στη συνέχεια εξηγεί πώς τα σχέδια συνοδεύουν τη δουλειά του σε όλα τα στάδια και μοιραία τον «ακολούθησαν» όταν άρχισε να δουλεύει με τον ήχο το 2002. «Οταν σκεφτόμουν, π.χ., πώς είναι μια καμπάνα σε ένα χωριό και πώς δημιουργείται ένα πεδίο εμβέλειας γύρω από αυτήν, ταυτόχρονα έκανα και πολλά προσχέδια, μικρά ή μεγαλύτερα, τα οποία από ένα σημείο και πέρα είχαν μια αυτονομία. Τα δούλευα ως ανεξάρτητα έργα εξετάζοντας τη μορφή ενός μηχανισμού, ενός οργάνου ή μιας συσκευής, τον τρόπο που ήταν φτιαγμένα κτλ. Αυτά τα παράλληλα σχέδια λοιπόν –εγώ τα λέω σχέδια, στην πραγματικότητα τα περισσότερα είναι ζωγραφισμένα με υδατοδιαλυτά χρώματα και έχουν διαστάσεις μικρότερες ή μεγαλύτερες –σκέφτηκα ότι θα είχε ενδιαφέρον να τα παρουσιάσω όλα μαζί σε μια έκθεση από κοινού με δύο ενδεικτικές εγκαταστάσεις προκειμένου να αντιληφθεί κανείς τη μεταξύ τους σχέση».

Ο Ζάφος Ξαγοράρης διευκρινίζει ότι η έκθεση δεν έχει αναδρομικό χαρακτήρα: οι δύο εγκαταστάσεις που παρουσιάζονται έχουν πράγματι σχέση με προηγούμενες δουλειές του αλλά αμφότερες αποτελούν νέες εκδοχές τους. Δεν αποκλείει μάλιστα να εξελιχθούν μελλοντικά. «Γενικότερα η δουλειά μου, όπως και των περισσότερων καλλιτεχνών, περιλαμβάνει τη διάσταση της μετεξέλιξης. Τώρα, μάλιστα, κοιτάζοντας λίγο προς τα πίσω, αντιλαμβάνομαι ότι πράγματι υπάρχει το στοιχείο αυτό. Για παράδειγμα, η καμπάνα που αποτελεί τη μία από τις δύο εγκαταστάσεις που θα παρουσιάσω στην έκθεση αποτελεί μετεξέλιξη της δουλειάς μου με τίτλο “Τρεις καμπάνες” που είχε παρουσιαστεί αρχικά στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης το 2003 και στη συνέχεια σε παραλλαγές που είχαν να κάνουν με τις τοπικές συνθήκες στο Μόναχο και στο Πεκίνο. Μια τέτοια παραλλαγή είναι άλλωστε και η σημερινή».

Η δεύτερη εγκατάσταση της έκθεσης αφορά την ιστορία των ελληνικών ηχογραφήσεων: πρόκειται για μια ηχητική εγκατάσταση φορητή με ηχεία, ενισχυτή, μικρόφωνο, προκειμένου να εστιάζει σε διάφορα ιστορικά γεγονότα ή σημεία μέσα στην πόλη όπου μπορεί να βρει κανείς κάποιο ενδιαφέρον. «Επικεντρώνεται, δηλαδή, στον χρόνο ή στον τόπο» εξηγεί ο Ζάφος Ξαγοράρης. «Στη συγκεκριμένη περίπτωση εστιάζει περισσότερο στο παρελθόν και έχω δουλέψει ένα βίντεο το οποίο αφορά κάποιες από τις πρώτες ελληνικές ηχογραφήσεις που έχουν γίνει στις αρχές του 20ού αιώνα σε έναν συγκεκριμένο χώρο, στο στρατόπεδο του Γκέρλιτς στη Γερμανία».

Γεννημένος το 1963 στην Αθήνα, ο Ζάφος Ξαγοράρης σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης. Το πλούσιο βιογραφικό του περιλαμβάνει συμμετοχές σε σημαντικές διεθνείς εκθέσεις, ενώ παράλληλα είναι αναπληρωτής καθηγητής στην ΑΣΚΤ και έχει υπάρξει προσκεκλημένος ερευνητής σε ονομαστά πανεπιστήμια στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ακούγεται αισιόδοξος όταν μιλάει για τη νέα ελληνική εικαστική σκηνή. Τη χαρακτηρίζει ισχυρή και δυναμική. «Οσοι ασχολούνται με τον χώρο το γνωρίζουν» λέει συγκεκριμένα. «Αυτή τη στιγμή υπάρχουν ενεργοί καλλιτέχνες, συνομήλικοί μου ή νεότεροι, με πολύ σημαντική παρουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό οι οποίοι ταυτόχρονα προσβλέπουν σε ακόμη μεγαλύτερη επιρροή στα πράγματα, επιδιώκοντας ακόμη και την αλλαγή τους μέσω της άρθρωσης μιας πρότασης. Πιθανώς αυτό το πράγμα να μην έχει κατακτήσει τη δημοφιλία, αλλά όσοι ασχολούνται με τα εικαστικά αντιλαμβάνονται ότι στο μέλλον θα γίνει ορατό». Στην κατεύθυνση αυτή θεωρεί πολύ σημαντική την προσπάθεια διατήρησης του δημόσιου χαρακτήρα της ΑΣΚΤ προκειμένου να συνεχίσουν τα νέα παιδιά που το επιθυμούν «να έχουν την ευκαιρία να πραγματοποιούν ένα τμήμα από τα όνειρά τους, κυρίως σε μια εποχή σαν τη σημερινή».

πότε & πού:
Η ατομική έκθεση του Ζάφου Ξαγοράρη «Σχέδια Ηχου» παρουσιάζεται από 29/4 ως 24/5 στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη (πλ. Κολωνακίου 20). Παράλληλα ο Κώστας Χριστόπουλος θα παρουσιάσει τη σειρά «Ιmprints, Collages & Decollages»