Παρά την εξέγερση στο Πάρκο Γκεζί, το καλοκαίρι, και το τεράστιο σκάνδαλο με τις μίζες τώρα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξακολουθεί να έχει την στήριξη των ευσεβών μουσουλμάνων της Ανατολίας, και των πλουσίων ελίτ της Τουρκίας – και αυτό είναι αρκετό για να κρατηθεί στην εξουσία. Αλλά για πρώτη φορά στα 10 χρόνια της πανίσχυρης εξουσίας του, ο «επτάψυχος» πρωθυπουργός δείχνει τρωτός.
Η πρόταση από μέλη του κυβερνώντος κόμματος AKP να γίνουν οι βουλευτικές εκλογές πρόωρα, το 2014 αντί του 2015, δείχνει το μέγεθος της κρίσης.
Ενας λιγότερο δημοφιλής και δυναμικός ηγέτης θα είχε ήδη βυθιστεί στη δίνη του σκανδάλου δωροδοκίας, στο οποίο εμπλέκονται, μεταξύ πολλών άλλων, υπουργοί και η ηγεσία μιας κρατικής τράπεζας.
Επιχειρώντας να φανεί σαν πρωταθλητής κατά της διαφθοράς, ο Ερντογάν έκανε ευρύ ανασχηματισμό την περασμένη εβδομάδα, αλλάζοντας το μισό υπουργικό συμβούλιο, και απομακρύνοντας τους υπουργούς οι γιοί των οποίων κατηγορούνται ότι έπαιρναν μίζες από μεγαλοεργολάβους.
Η υπόθεση έγινε πιο προσωπική αυτή την εβδομάδα, όταν τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης μίλησαν για μια προκαταρκτική κλήτευση του Μπιλάλ Ερντογάν, του νεότερου γιου του πρωθυπουργού, για κατάθεση σε εισαγγελέα. Αυτή η είδηση δεν έχει, πάντως, επιβεβαιωθεί.
Ο Ερντογάν επιμένει ότι η κρίση είναι μια «ξένη συνωμοσία» εναντίον του, και μέχρι στιγμής, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η στήριξη στο AKP δεν έχει χάσει παρά λίγες ποσοστιαίες μονάδες – και εξακολουθεί να παραμένει πάνω από το 40%.
Με τέτοια ποσοστά είναι απίθανο να χάσει ο Ερντογάν την εξουσία. Στις τελευταίες εκλογές κέρδισε περισσότερες από τα δύο τρίτα των εδρών στη βουλή, με το 50% των ψήφων, μια άνευ προηγουμένου επιτυχία.
Πρώτη σοβαρή δοκιμασία θα είναι οι δημοτικές εκλογές τον Μάρτιο. Αν το AKP χάσει την Κωνσταντινούπολη και την Αγκυρα, τα πράγματα θα είναι σοβαρά.
Οι πρωτοφανείς διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης στην πλατεία Ταξίμ το καλοκαίρι, και ο αυταρχισμός με τον οποίον ο Ερντογάν διέταξε την άγρια αστυνομική καταστολή, η οποία άφησε πίσω της οκτώ νεκρούς δεν ήταν αρκετές για να κλονίσουν την δημοτικότητά του, που έμεινε σχεδόν αμετάβλητη.
Για τους συντηρητικούς μουσουλμάνους οπαδούς του, όμως, ένα σκάνδαλο κυβερνητικής διαφθοράς θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ πιο επιζήμιο από τις κατηγορίες περί αυταρχισμού.
Πίσω από τις αποκαλύψεις που συγκλονίζουν τώρα την Τουρκία είναι ο «πόλεμος των ευσεβών», η σύγκρουση του Ερντογάν με τον πρώην σύμμαχο Φετχουλάχ Γκιουλέν.
Ανθρωποι του πανίσχυρου ιμάμη, που έχουν διεισδύσει σε θέσεις κλειδιά στο «βαθύ ισλαμικό κράτος», στην Δικαιοσύνη, την αστυνομία και το κυβερνών κόμμα AKP, χτυπάνε τώρα τον Ερντογάν στην αχίλλειο πτέρνα, την διαφθορά στην κυβέρνησή του.
Γιατί αν κάποιος απειλεί σήμερα τον πρωθυπουργό δεν είναι οι διαδηλωτές στους δρόμους, ούτε οι πασάδες του στρατού, ούτε η κοσμική αντιπολίτευση.
Είναι ένας 72χρονος ισλαμιστής ιμάμης, πρώην μέντορας του Ερντογάν.Ο Γκιουλέν ζει αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ, από όπου ελέγχει μια παγκόσμια οικονομική αυτοκρατορία, με θρησκευτικά σχολεία, επιχειρήσεις και ΜΜΕ.
Οπαδοί του κινήματός του έχουν διεισδύσει στην πολιτική, στην Δικαιοσύνη, στις δυνάμεις ασφαλείας, και στις μυστικές υπηρεσίες. Αμφισβητούν πλέον ανοιχτά τον «σουλτάνο» Ερντογάν, σε μια σύγκρουση που μπορεί να αλλάξει το πρόσωπο του πολιτικού ισλάμ στην Τουρκία.
Το AKP είναι «ομπρέλα» για μια ποικιλία ομάδων. Περιλαμβάνει υποστηρικτές του Ερντογάν, αλλά και πολλούς οπαδούς του κινήματος Γκιουλέν.
Μετά την πρώτη, θριαμβευτική, νίκη του ισλαμικού κόμματος, στις εκλογές του 2002, τα δύο στρατόπεδα έκαναν μια στρατηγική συμμαχία: ο Γκιουλέν θα εξασφάλιζε ψήφους για το ΑΚΡ, και ο Ερντογάν θα προστάτευε τους οπαδούς του Γκιουλέν.
Αλλά τους τελευταίους μήνες, η ρήξη δεν κρύβεται. Ο πρωθυπουργός απομακρύνει από σημαντικές θέσεις στην Δικαιοσύνη, και τον κρατικό μηχανισμό, ανθρώπους που υποπτεύεται ότι έχουν στενούς δεσμούς με τον ιμάμη. Και πήγε να κλείσει τα ιδιωτικά φροντιστήρια του κινήματος στην Τουρκία, στερώντας από τον Γκιουλέν χρήματα και επιρροή. Αυτό ήταν που πυροδότησε την τελευταία κρίση.
Η σύγκρουση στο εσωτερικό του κόμματος είναι η πιο επικίνδυνη απειλή για τον Ερντογάν. Μια διάσπαση εντός του ΑΚΡ θα μπορούσε να σημάνει το τέλος του πολιτικού ισλάμ στην Τουρκία.
Στην περίπτωση αυτή, οι ιδεολογικές διαφορές θα παίξουν μόνο δευτερεύοντα ρόλο. Αντ’ αυτού, οι υποστηρικτές του Γκιουλέν φαίνεται να ενδιαφέρονται περισσότερο για πόστα και προνόμια.
Πολλοί υποπτεύονται ότι στόχος του κινήματος, τώρα, είναι να δει μια νέα κυβέρνηση του AKP, αλλά χωρίς τον Ερντογάν. Νέος ηγέτης θα μπορούσε να είναι ο Αμπντουλάχ Γκιούλ.
Ο πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας φέρεται να ανήκει στην «γκιουλενική» πτέρυγα, και είναι ο μεγαλύτερος αντίζηλος του Ερντογάν εντός του κόμματος.
