Είναι διάσημη η ιστορία με τον υποψήφιο βουλευτή που υποσχέθηκε σε προεκλογική του ομιλία την κατασκευή παιδικής χαράς και όταν οι συγκεντρωμένοι τού επισήμαναν ότι στο χωριό ήταν όλοι ηλικιωμένοι και δεν υπήρχαν παιδιά, ο πολιτευτής δεν δίστασε να διακηρύξει: «Θα σας κάνουμε και παιδιά!». Είναι όμως γνωστό ότι ανεκδοτολογικό χαρακτήρα προσλαμβάνουν και τα προεκλογικά προγράμματα των κομμάτων όταν δεν είναι κοστολογημένα. Διεθνείς έρευνες έχουν δείξει ότι η οικονομική ανάλυση των προεκλογικών «μανιφέστων» αποβαίνει προς όφελος της αξιοπιστίας όχι μόνο των ίδιων των πολιτικών σχηματισμών αλλά και του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του. Εδειξαν επίσης ότι η κοστολόγηση είναι πιο αξιόπιστη αν τη διενεργεί ένας επίσημος κρατικός (αλλά υπερκομματικός) θεσμός. Βιώσιμες πολιτικές «Οι προεκλογικές πλατφόρμες είναι ένα σημαντικό επικοινωνιακό εργαλείο για κόμματα και ψηφοφόρους. Βάσει αυτών τα κόμματα εκθέτουν τις προτεραιότητες και τις αρχές τους τόσο στους υποστηρικτές της βάσης τους όσο και σε άλλους ψηφοφόρους. Βάσει των προγραμμάτων το εκλογικό σώμα πληροφορείται για τις πολιτικές θέσεις των κομμάτων και των υποψηφίων τους» σημειώνει το εδρεύον στον Καναδά Ινστιτούτο για τις Δημοσιονομικές Σπουδές και τη Δημοκρατία (IFSD). Ο υπολογισμός και η κοστολόγηση των πόρων που απαιτούνται για την υλοποίηση των προβλεπόμενων δράσεων και υποδομών και για την τελεσφόρηση των προεκλογικών προγραμμάτων επιτρέπει αφενός στα πολιτικά κόμματα να προτείνουν βιώσιμες πολιτικές και αφετέρου στα στελέχη και στους υποψηφίους των κομμάτων να μη μοιάζουν με καρικατούρες ενός έωλου πολιτικού συστήματος. Το αυστραλέζικο Γραφείο Προϋπολογισμού του Κοινοβουλίου (PBO) και το βελγικό Ομοσπονδιακό Γραφείο Σχεδιασμού (FPB), για παράδειγμα, όπως επίσης και το βρετανικό Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Σπουδών (IFS), που αποτελεί μη-κυβερνητικό θεσμό, συνηθίζουν να προτείνουν στα κόμματα διαφορετικές κοστολογήσεις των υπό διαμόρφωση προεκλογικών «μανιφέστων» τους. Με τον τρόπο αυτόν βοηθούν ώστε η τελική μορφή των προγραμματικών εξαγγελιών πριν από μια εκλογική αναμέτρηση να αποκτά κυβερνητική αξιοπιστία. Ιση πρόσβαση στις πηγές «Ασφαλώς οι απερχόμενες κυβερνήσεις έχουν περισσότερη πληροφόρηση και ακριβέστερη αντίληψη των πραγματικών δυνατοτήτων μιας εθνικής οικονομίας από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, γι’ αυτό και έχει σημασία η απρόσκοπτη πρόσβαση όλων των διεκδικητών της λαϊκής ψήφου στις ίδιες πληροφορίες» σημειώνει το Westminster Foundation for Democracy (WFD) – πρόκειται για έναν δημόσιο φορέα που χρηματοδοτείται (και) από την ΕΕ και δημιουργήθηκε στη Βρετανία το 1992, «λίγο μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου για να βοηθήσει τα πολιτικά κόμματα στις χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης κατά τη μετάβασή τους προς τη δημοκρατία». Η «ισότητα σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στις πηγές του κράτους» αποτελεί μια βασική προϋπόθεση για την κατάρτιση αξιόπιστων και κοστολογημένων προεκλογικών προγραμμάτων. Αποτελεί όμως και μια πρόκληση για τα κυβερνητικά κόμματα, στο μέτρο που καλούνται να μοιραστούν με τους αντιπάλους τους το «προνόμιο της πληροφόρησης». Το WFD σημειώνει ότι συχνά δεν υπάρχει ένας μοναδικός θεσμός που παρέχει υπηρεσίες κοστολόγησης των προεκλογικών προγραμμάτων και ως εκ τούτου τα πολιτικά κόμματα χρησιμοποιούν τους δικούς τους ειδικούς για τον σκοπό αυτόν. «Ετσι εγείρονται όμως αμφιβολίες για την ουδετερότητα των εμπειρογνωμόνων και των ιδιωτικών οργανισμών που διενεργούν τέτοιες οικονομοτεχνικές μελέτες και αναλύσεις» σημειώνει το βρετανικό ίδρυμα. Και αναφέρει το παράδειγμα κόμματος της αντιπολίτευσης στη Νέα Ζηλανδία που κέρδισε τις εκλογές και όταν έπεσε έξω στην κοστολόγηση σιδηροδρομικής σύνδεσης που είχε υποσχεθεί προεκλογικά, η πρώην κυβέρνηση και νυν αντιπολίτευση το κατηγόρησε για πολιτική αναξιοπιστία. Το κόμμα απάντησε ότι είχε εμποδιστεί προεκλογικά η πρόσβασή του στη σωστή πληροφόρηση. Θεσμοί και κριτήρια Η κοστολόγηση των προεκλογικών προγραμμάτων από έναν αξιόπιστο κρατικό θεσμό προβάλλει ως μια καλή λύση, σύμφωνα με το WFD. Στην Αυστραλία, στην Ιρλανδία ή στο Βέλγιο είναι το υπουργείο Οικονομικών υπεύθυνο για τις κοστολογήσεις. Σε άλλες χώρες είναι υπηρεσίες του Κοινοβουλίου. Αλλά στον Καναδά και στη Βρετανία τη δουλειά την κάνουν ανεξάρτητοι μη-κυβερνητικοί θεσμοί. Το ζητούμενο είναι να τηρούνται οι απαιτούμενες αρχές και τα κριτήρια αξιοπιστίας για τις αναλύσεις, ώστε να είναι ρεαλιστικές, αξιόπιστες και να καταλήγουν σε βιώσιμα συμπεράσματα. Και βεβαίως η όλη διαδικασία να διέπεται από διαφάνεια.