Μάριος Φραγκούλης: «Η ζωή πάντα με πήγαινε σε αυτά που αγαπούσα»

Ο πατέρας μου έπαιζε πιάνο κι αγαπούσε την κλασική μουσική, ενώ η μητέρα μου λάτρευε τον Καζαντζίδη. Ταυτιζόταν πολύ με τους στίχους του για την ξενιτιά. Ήταν απόδημη Ελληνίδα και είχε φτάσει από την Κέρκυρα στη Ροδεσία για να παντρευτεί τον πατέρα μου. Η αδερφή της είχε παντρευτεί τον ξάδερφο του πατέρα μου κι εκείνη είχε κάνει το προξενιό μεταξύ των γονιών μου. Στον πατέρα μου άρεσε που η μαμά μου ήταν τυπική τρελο- Κερκυραία: έξω καρδιά, χαρούμενη, δυναμική. Ο πατέρας μου δεν είχε πάει ποτέ στην Κάσο και μιλούσε σπαστά ελληνικά. Η μαμά μου, μου μιλούσε κερκυραϊκά. Θυμάμαι το μεγάλο αυτοκίνητο τύπου Cadillac του πατέρα μου, τα χρωματιστά ποπ κορν στο σινεμά, την παιδική χαρά, τις μαϊμούδες στα δέντρα, τις μπανανιές στον κήπο μας.

Λίγο πριν τα πέντε, μετανάστευσα στην Αθήνα με τη θεία μου και τον άνδρα της. Αυτοί έγιναν οι γονείς μου. Πήγα σχολείο στους Αμπελόκηπους και στη Νέα Σμύρνη, αλλά από την Α’ Γυμνασίου φοίτησα σε αγγλικό σχολείο, όπου ξαναθυμήθηκα τη γλώσσα με την οποία μεγάλωσα. Επειδή είχα γεννηθεί στη Ροδεσία, είχα βρετανικό διαβατήριο, γι’αυτό και αργότερα επέλεξα να σπουδάσω στο Λονδίνο

Δε μπορώ να πω ότι έζησα πραγματικά την Χούντα, γιατί ήμουν μικρός αλλά έχω θολές αναμνήσεις. Θυμάμαι τα τανκς που περνούσαν κάτω από το σπίτι μας - μέναμε ακριβώς απέναντι από το ιστορικό σινεμά «Άνεσις» στη Λεωφόρο Κηφισίας. Θυμάμαι να κλείνουμε τα παντζούρια και να κρυβόμαστε. Βέβαια, ως παιδιά δεν καταλαβαίναμε τη βαρύτητα και το βλέπαμε σαν παιχνίδι». 

Τον ρωτάω πώς ανακάλυψε το ταλέντο του για τη μουσική. Αν και προέρχεται από μια εξαιρετικά μουσικόφιλη οικογένεια, ξεχωρίζει τη θεία του, τη γυναίκα που τον μεγάλωσε, ως την κυριότερη επιρροή του. «Η θεία μου η Λούλα λάτρευε την κλασική μουσική. Η μαμά μου αγαπούσε τον Καζαντζίδη αλλά η αδερφή της λάτρευε τον Χατζιδάκι - τα δύο άκρα! Ο παππούς μου είχε επίσης καλλιτεχνική φλέβα: έπαιζε κιθάρα και έκανε καντάδα στα καντούνια της Κέρκυρας, κάτω από τα παράθυρα όμορφων γυναικών. Γενικά, η κερκυραϊκή καταγωγή με βοήθησε πολύ, αφού έχουμε μια τόσο δυνατή και πολυμορφική μουσική κουλτούρα. Μέχρι και σήμερα, το μουσικό επίπεδο των Κερκυραίων είναι πολύ υψηλό. Όταν είμαι εκεί, ο κόσμος δε θέλει να ακούσει τα τετριμμένα. Θέλει να ακούσει "αυτό", το οποίο μου έδωσε την υποτροφία της Μαρίας Κάλλας, «αυτό» που με έστειλε για σπουδές στην Ιταλία, "αυτό" που με έβαλε στη σχολή Juilliard. Νομίζω κυλάει στο αίμα μας το μπρίο και η τέχνη κι αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στη θεία μου τη Ρένα (Βλαχοπούλου). Δεν πήγε ποτέ σε δραματική σχολή, αλλά είχε αίσθηση της κωμικότητας, είχε κριτήριο, είχε αντίληψη, ήξερε τι είναι τέχνη. Αυτή η φυσικότητα λείπει στις μέρες μας».

Αν έπρεπε να ξεχωρίσει μία στιγμή που καθόρισε την μετέπειτα μουσική πορεία του, θα έπρεπε να γυρίσει τον χρόνο πίσω στις Κυριακές της παιδικής του ηλικίας. «Με τη θεία μου πηγαίναμε κάθε Κυριακή στο Παλλάς, που διοργάνωνε συναυλίες κλασικής μουσικής, όπερες κι οπερέτες. Μια μέρα, η θεία μου με ρώτησε ποιο όργανο μου άρεσε περισσότερο. “Αυτό! Αυτό που ακούμε τώρα”, της απάντησα. “Αυτό είναι το βιολί”, μου είπε “ο βασιλιάς των οργάνων”. Με το που άκουσα αυτή τη φράση, ήξερα ότι ήθελα να μάθω να παίζω “τον βασιλιά των οργάνων”. Ήθελα κι εγώ να γίνω βασιλιάς, πρωταγωνιστής. Σπούδασα βιολί για 12 χρόνια – 4 με τον Βατικιώτη στο Ελληνικό Ωδείο και 8 με τον Δεσποτίδη στο Ωδείο Αθηνών. Μάλιστα, ο Δεσποτίδης μου είχε πει “Παίζεις σαν να τραγουδάς” κι αυτό μου είχε μείνει. Ήμουν σολίστ σε πολλές χορωδίες. Γύρω στα 11, ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με το "Άξιον εστί" του Θεοδωράκη, όπου τραγούδησα ως σολίστ, σε μια παράσταση, η οποία κέρδισε στο διαγωνισμό καλύτερης χορωδίας».

«Το παίρνατε σοβαρά από τότε;» τον ρωτάω, αν και είμαι σίγουρη για την απάντηση. Ο Μάριος Φραγκούλης φαίνεται ότι ήταν από αυτά τα τυχερά παιδιά, που ήξεραν εξαρχής τι θέλουν να κάνουν στη ζωή τους και δεν ντρέπονται να το μοιραστούν με τους γύρω του. Φαίνεται ότι το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε, του είχε προσφέρει την ασφάλεια να εκφράζει τον πραγματικό του εαυτό, χωρίς λογοκρισία και δεύτερες σκέψεις. Σκέφτομαι πόσους Φραγκούληδες ακόμη θα είχαμε αν αφήναμε τα παιδιά να εκφραστούν, να διαλέξουν, να γίνουν όλα αυτά που ονειρεύτηκαν, χωρίς να τους ψαλιδίζουμε τα φτερά. «Ναι, το έπαιρνα πολύ σοβαρά», μου απαντά. «Δεν ήξερα ακριβώς τι έκανα, αλλά πριν βγω στη σκηνή έτρωγα χτυπημένο το αβγό μου, ζέσταινα τη φωνή μου, φορούσα παπιγιόν. Θυμάμαι τη θεία μου να μου λέει πριν βγω “Να προσέχεις το ‘κατσαρό’ της φωνής σου!”. Εννοούσε το βιμπράτο μου». 

Όμως η μουσική δεν θα παρέμενε η μόνη αγάπη της ζωής του. Σύντομα θα ερωτευόταν και τον μαγικό κόσμο του θεάτρου και, συγκεκριμένα, τα μιούζικαλ. «Όταν πήγαινα στο αγγλικό σχολείο, δεν έπαιζα αθλήματα με τα άλλα παιδιά. Στα διαλείμματα έκανα παρέα με τους τρελούς του σχολείου και τραγουδούσα συνέχεια. Μια μέρα, ήρθε η καθηγήτριά μου, με έπιασε από τον σβέρκο και μου είπε “Φτάνει πια! Σταμάτα να φωνάζεις και να κάνεις φασαρία. Αν θες να τραγουδάς, θα έρχεσαι εδώ. Ετοιμάζουμε ένα μιούζικαλ”. Ήταν το «Joseph and his amazing technicolour raincoat» του Andrew Lloyd Webber κι εγώ είχα τον ρόλο του Issachar. Η παράσταση αυτή ηχογραφήθηκε από την EMI. Ο δίσκος αυτός έφτασε στα χέρια του Andrew Lloyd Webber, ο οποίος με άκουσε. Πού να ήξερα τότε τι θα επακολουθούσε. Η ζωή πάντα με πήγαινε σε αυτά που αγαπούσα, συχνά χωρίς να το ξέρω. Αυτό με χαρακτήρισε». 

Ακολούθησαν πολλές άλλες σχολικές παραστάσεις: σε ηλικία 15 ετών ήταν ο κονφερανσιέ στο «Καμπαρέ» και 16 ετών έπαιξε τον Τόνυ στο «West Side Story». Στο σχολείο ήταν το στερεοτυπικό “theater kid”, που βλέπουμε στις αμερικανικές σειρές. Έπαιζε μονίμως ρόλους, δε σταματούσε να τραγουδά και προσπαθούσε να κάνει τους συμμαθητές του να γελούν. Όταν τελείωσε το Λύκειο, ήξερε πια πως ήθελε να αφοσιωθεί στην υποκριτική. Γι’αυτό άφησε πίσω την Αθήνα και πήγε στο Λονδίνο για σπουδές στη δραματική και μουσική σχολή Guildhall School of Music and Drama, στο Barbican Centre, όπου στεγάζεται και το Βασιλικό Σαιξπηρικό Θέατρο.

«Είχα αρχίσει να προετοιμάζομαι μήνες πριν για τις εξετάσεις της δραματικής. Έπρεπε να ξέρεις πολύ καλά δύο σαιξπηρικούς μονολόγους - έναν δραματικό κι έναν κωμικό. Και τι είχα κάνει εγώ; Φυσικά, είχα μάθει έξι! Ήθελα πολύ να μπω. Αν και 17 χρονών, ήμουν πολύ οργανωτικός και είχα το ζιζάνιο του ανταγωνισμού. Έμαθα έξι μονολόγους γιατί δεν ήθελα να δώσω στην κριτική επιτροπή, κάτι που είχαν ήδη ακούσει εκείνη την ημέρα. Περιμένοντας έξω από την αίθουσα, ρωτούσα τους υπόλοιπους υποψηφίους τι θα έπαιζαν. Αν κάποιος είχε επιλέξει κάποιον μονόλογο που είχα μάθει κι εγώ, δεν υπήρχε πρόβλημα. Είχα μάθει και τους έξι μονολόγους πολύ καλά και μπορούσα να επιλέξω κάποιον άλλο». 

«Το πρότυπό μου ήταν ο Laurence Olivier. Αυτό ήθελα να κάνω και αγαπούσα κάθε πτυχή του θεάτρου. Το τραγούδι δεν το έβλεπα ως κάποια μελλοντική καριέρα, ήταν απλώς κάτι που έκανα καλά. Ο στόχος, πάντως, ήταν να γίνω ηθοποιός». Όμως, αυτό θα άλλαζε σύντομα και σχεδόν από τύχη.

«Με άκουσε η σοπράνο Σόνια Θεοδωρίδου, η οποία είχε λάβει μόλις την υποτροφία της Μαρίας Κάλλας. Μου είπε ότι είχα κλασική φωνή και θα έπρεπε να δηλώσω κι εγώ συμμετοχή για την υποτροφία. Δεν την πήρα στα σοβαρά, αφού δεν είχα κάνει ποτέ σχετικά μαθήματα και δεν ήμουν τραγουδιστής όπερας. Γιατί να δώσουν το βοήθημα σε έναν ηθοποιό; “Εγώ κάνω τον τενόρο, δεν είμαι τενόρος”, της είπα. “Κανείς δεν κάνει τον τενόρο, αν δεν είναι”, μου απάντησε. Πήρε τηλέφωνο τον Χρήστο Λαμπράκη, ένα τρομερό μυαλό που κάποτε ανέβαζε και έριχνε κυβερνήσεις με την ευφυΐα του. Ήταν ο πρόεδρος των υποτροφιών και της είπε ότι θα έκανε μια εξαίρεση για μένα, αφού με είχε περιγράψει με τόσο πάθος η Θεοδωρίδου. 

Η οντισιόν ήταν σε δύο μέρες! Πήρα άδεια από τη σχολή και τη θεατρική ομάδα μου, πήρα το αεροπλάνο και γύρισα στην Αθήνα. Έμαθα τρεις άριες σε ένα απόγευμα. Η οντισιόν ήταν στο Παλλάς, Φεβρουάριο του ‘88, καλή ώρα. Όταν τραγούδησα, συνειδητοποίησα ότι η επιτροπή δεν γνώριζε πως δεν σπούδαζα τραγούδι. Την επόμενη μέρα μου ανακοίνωσαν ότι ήμουν ο επόμενος υπότροφος της Μαρίας Κάλλας. Η χαρά μου ήταν απερίγραπτη. Μέσα σε δύο μέρες άλλαξε η ζωή μου. Από εκεί που “έκανα τον τενόρο”, ξαφνικά μου έλεγαν πως είμαι τενόρος κι αξίζω υποτροφία.

Ξεκίνησα τα μαθήματα κλασικού τραγουδιού και, παράλληλα, πήρα τον ρόλο του Marius, του νεαρού πρωταγωνιστή στο μιούζικαλ «Les Misérables» («Οι Άθλιοι»). Ο Sir Cameron Mackintosh, με είχε δει ως φοιτητή τότε, που είχαμε ανεβάσει το μιούζικαλ “Orlando”. Τότε μου είχε προτείνει τον ρόλο του Marius στους Αθλίους. Αυτή ήταν η πρώτη μου επαγγελματική δουλειά. Κάποια στιγμή, ο Mackintosh μου είπε: «"Μάριε, πρέπει να συζητήσουμε και για το οικονομικό" κι εγώ εκείνη τη στιγμή δεν κατάλαβα τι εννοούσε. Ήμουν τόσο ενθουσιασμένος και μόνο που θα έπαιζα στο West End, που δεν είχα σκεφτεί καν ότι θα αμείβομαι για αυτό. Είχε έρθει ο Λαμπράκης και μου είχε πει «Δε γίνεται να είσαι και υπότροφος και πρωταγωνιστής στο θέατρο». Του υποσχέθηκα πως δε θα μου έκανε κακό και του ζήτησα να έρθει να με δει στην παράσταση. Μετά από αυτό πείστηκε. Συχνά μου λέγανε “Είσαι πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης” και τους απαντούσα “Όχι, είμαι ο Μάριος Φραγκούλης”. Ποτέ δεν ήθελα να διαλέξω μία μόνο τέχνη. Και γιατί όχι; Έχω φτύσει αίμα για να μάθω όλα αυτά που κάνω τώρα. Στη ζωή μπορεί να σου δωθούν πολλές ευκαιρίες. Το μυστικό είναι να είσαι προετοιμασμένος για όταν έρθει αυτή η ευκαιρία, ώστε να παρουσιάσεις το 100% του εαυτού σου».

Αυτό το σκεπτικό τον βοήθησε να καταπολεμήσει το άγχος της σκηνής σε κάθε νέα του αρχή. «Φοβήθηκα όταν θα έκανα ακρόαση για τον Τόνυ στο West Side Story. Και μετά σκέφτηκα “Γιατί να αγχωθώ; Έχω ξαναπαίξει αυτόν τον ρόλο στο σχολείο. Γιατί να μην τον παίξω ακόμη καλύτερα τώρα που έχω εκπαιδευτεί στο θέατρο. Αντιστοίχως, αγχώθηκα όταν θα τραγουδούσα για πρώτη φορά στη Σκάλα του Μιλάνου. Μετά, όμως, είπα στον εαυτό μου “Έχεις τραγουδήσει σε πολλές άλλες μεγάλες σκηνές. Τώρα, απλώς, έχεις ακόμη περισσότερη εμπειρία. Θα το κάνεις βήμα βήμα”. Η μία στιγμή φέρνει την άλλη, αρκεί να την αγκαλιάζουμε. Ας δώσουμε στον εαυτό μας το δώρο που είναι ο εαυτός μας».

Με την υποτροφία του θα πήγαινε στην Ιταλία για να σπουδάσει στην Ακαδημία Verdi, με δάσκαλο τον περίφημο τενόρο Carlo Bergonzi. Όσο ήταν στην Ιταλία συνάντησε έναν άλλο κορυφαίο τενόρο, τον Alfredo Kraus, από τον οποίο ζήτησε να του διδάξει τις λεπτομέρειες της φημισμένης τεχνικής του. Χάρη στην υποτροφία Κάλλας, μπόρεσε να το πετύχει αυτό, ακολουθώντας το δάσκαλό του σε όλες του τις επαγγελματικές και άλλες μετακινήσεις σε όλο τον κόσμο. To 1991, o Andrew Lloyd Webber, που τον είχε ακούσει ως παιδί σε εκείνον τον δίσκο της EMI, τον κάλεσε να υποδυθεί τον ρόλο του Ραούλ στο «Φάντασμα της ΄Οπερας», στο Majesty’s Theatre. Για τρία χρόνια σπούδασε στη φημισμένη σχολή Julliard στη Νέα Υόρκη, έχοντας κερδίσει την υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. «Πιστεύω ότι αν είχα μείνει στο μιούζικαλ -και υπήρχε ο πειρασμός να μείνω μετά την επιτυχία των Αθλίων- η φωνή μου και οι δυνατότητές μου θα ήταν άλλες. Η ζωή μου θα ήταν διαφορετική αλλά κι εγώ πιο περιορισμένος. Με αυτά που έμαθα στο κλασικό τραγούδι, πλέον μπορώ να πω ότι μπορώ να διατηρήσω τη φωνή μου για άλλα 30 χρόνια». 

H Marilyn Horne και η Dodi Protero ήταν δύο σοπράνο που πίστεψαν στο ταλέντο του από την πρώτη στιγμή. Η υποτροφία δεν ήταν αρκετή ώστε να αντέξει τις σπουδές στη Νέα Υόρκη γιαυτό και εκείνη την περίοδο έπιασε δουλειά σε παιδικό σταθμό. O Plácido Domingo, με τον οποίο συνεργάστηκε στενά, του είχε πει πως το μόνο μυστικό της επιτυχίας είναι «Δουλειά, δουλειά, δουλειά. Η μία δουλειά θα σου φέρνει πάντα την άλλη». Η συνεργασία μου με τον Domingo ήταν το μεγαλύτερο δώρο για μένα και καθόρισε την πορεία μου. Μου φέρθηκε σαν φίλος, με έβλεπε ισότιμο. Μέχρι και σήμερα λέει “Έχω έναν φίλο στην Ελλάδα, τον Μάριο”. Τον γνώρισα στο Σικάγο μετά τους Αθλίους, μιλήσαμε και μου είπε αν θα μπορούσα να τον φέρω σε επαφή με τον Mackintosh, αν θα τον ενδιέφερε μια συνεργασία. “Αστειεύεστε; Είστε ο Plácido Domingo, φυσικά και θα ενδιαφέρεται”. Κάπως έτσι φέραμε τους Αθλίους στο Μεξικό σε μια παράσταση εξ ολοκλήρου στα Ισπανικά, με παρτιτούρες του γιου του Plácido. 

Το 1994 κέρδισε τον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Luciano Pavarotti στη Φιλαδέλφεια των Η.Π.Α. - ο πρώτος Έλληνας που διακρίθηκε στο διαγωνισμό αυτό, ο οποίος αναδεικνύει 34 νικητές σε διάφορες φωνητικές κατηγορίες από 4.000 συμμετέχοντες απ’ όλο τον κόσμο. «Τότε με υποδέχονταν στη σκηνή λέγοντας “Κυρίες και κύριοι, από εδώ ο νέος Pavarotti”. Πάντα τους διόρθωνα λέγοντας πως, αν και με τιμά, δεν είμαι ο “νέος” κανένας. Είμαι ο Μάριος Φραγκούλης, ο νέος Μάριος Φραγκούλης κάθε φορά». 

Τέλος, αποκαλύπτει κάτι που ελάχιστοι γνωρίζουν. «Όταν έπαιζα στους Αθλίους, είχε έρθει να με δει ο Μάνος Χατζιδάκις με τον γιο του, τον Γιώργο. Είχαν ακούσει ότι έπαιζε ένας Έλληνας στο West End και δεν ήθελαν να το χάσουν. Εγώ αυτό το έμαθα χρόνια μετά, αφού είχε πεθάνει ο Χατζιδάκις. Συνεργαζόμουν τότε με τον Γιώργο και μου είχε πει πως είχαν έρθει να με δουν. Ήμουν σε σοκ. Ήταν πάντα όνειρό μου να γνωρίσω τον Χατζιδάκι, έναν συνθέτη που η μουσική του ακουγόταν πάντα στο σπίτι μας και που αργότερα ερμήνευσα τόσα σπουδαία κομμάτια του. Ρώτησα τον γιο του γιατί δεν ήρθαν αργότερα στα καμαρίνια. Μου είπε ότι στον πατέρα του άρεσε πολύ η παράσταση αλλά ντρεπόταν να έρθει να μιλήσει. Φαντάσου, να είσαι ο Χατζιδάκις και να ντρέπεσαι. Τι να ντραπεί; Έναν πρωτοεμφανιζόμενο καλλιτέχνη; Τόσο ταπεινός καλλιτέχνης ήταν. Συχνά πιάνω τον εαυτό μου να σκέφτεται τι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει μαζί, αν εκείνο το βράδυ είχε έρθει να μου μιλήσει». 

*H σειρά συναυλιών "Πρώτη φορά", με τον Μάριο Φραγκούλη και την Ελευθερία Αρβανιτάκη θα πραγματοποιηθούν στο Θέατρο "Παλλάς", στις 12, 23 και 24 Φεβρουαρίου.