Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδιού αποτελεί, για άλλη μια χρονιά, πηγή πόνου για τα παιδιά της Παλαιστίνης, όπου η ανθρωπιστική κρίση έχει χτυπήσει πιο σκληρά τους μικρούς της κατοίκους. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δημοσιοποίησαν μια σειρά μαρτυριών και φωτογραφιών από παιδιά που περιμένουν στη λίστα εκκένωσης για εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα, ενώ παράλληλα, η Παλαιστίνη καταγράφει ένα συγκλονιστικά μακάβριο ρεκόρ: σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, η Γάζα έχει τον υψηλότερο αριθμό ακρωτηριασμένων παιδιών ανά κάτοικο παγκοσμίως.
Περισσότερα από 19.000 παιδιά σχολικής ηλικίας έχουν σκοτωθεί και περίπου 28.000 έχουν τραυματιστεί, ενώ εκατοντάδες σχολεία και παιδικά κέντρα έχουν καταστραφεί. Η εκπαίδευση, η ασφάλεια και η ψυχική υγεία των παιδιών παραμένουν συστηματικά αμφισβητούμενες, σε μια ανθρωπιστική καταστροφή που εκτείνεται πέρα από τις στατιστικές.
Η εικόνα που προκύπτει σήμερα από τη Γάζα είναι μια αποτύπωση ανθρωπιστικής καταστροφής που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Δύο συνεχόμενα χρόνια γενοκτονίας, αποκλεισμοί, επαναλαμβανόμενες επιθέσεις και η διαρκής αδυναμία του συστήματος υγείας έχουν μετατρέψει τον θάνατο και τη στέρηση σε καθημερινή πραγματικότητα για τα παιδιά της περιοχής.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, μέσα από τις τελευταίες τους εκθέσεις και μαρτυρίες, αποκαλύπτουν ότι η ανάγκη για επείγουσα ιατρική φροντίδα υπερβαίνει κάθε εκτίμηση, καθώς χιλιάδες παιδιά δεν προλαβαίνουν καν να καταγραφούν στις λίστες παραπομπής για εξειδικευμένη θεραπεία σε άλλες χώρες. Η Γάζα, ήδη πριν την έναρξη του πολέμου το 2023, στερείτο βασικών διαγνωστικών εργαλείων λόγω του μακροχρόνιου αποκλεισμού από το Ισραήλ, με αποτέλεσμα ακόμη και η αρχική φάση διάγνωσης να μετατρέπεται σε αγώνα ζωής και θανάτου. Μέχρι τις 21 Οκτωβρίου, τουλάχιστον 740 άνθρωποι, ανάμεσά τους 137 παιδιά, είχαν χάσει τη ζωή τους περιμένοντας να μεταφερθούν για θεραπεία!
Το αδιέξοδο είναι πολυεπίπεδο. Από τη μία, οι ισραηλινές αρχές ελέγχουν αυστηρά τις άδειες εξόδου, περιορίζοντας τις ιατρικές μεταφορές, ενώ από την άλλη, η απροθυμία πολλών κρατών να δεχθούν ασθενείς, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες και τα πολιτικά εμπόδια, αφήνουν χιλιάδες ανθρώπους χωρίς πρόσβαση σε κρίσιμη φροντίδα. Τα παιδιά που παραμένουν στη λίστα εκκένωσης βιώνουν καθημερινά τις συνέπειες: σοβαρές ασθένειες, υποσιτισμό, ανεπάρκεια φαρμάκων και τον αργό, αδυσώπητο θάνατο να παραμονεύει σε κάθε αναμονή.
Γιατί τα παιδιά περιμένουν σε λίστες αναμονής;
Με πιο απλά λόγια, τα παιδιά αυτά χρειάζονται εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα που δεν υπάρχει στη Γάζα (π.χ. εξετάσεις για σπάνιες παθήσεις, ειδικές θεραπείες ή χειρουργεία). Η Παλαιστίνη μετά τον πόλεμο είναι μια χώρα όπου τα νοσοκομεία έχουν καταρρεύσει, ενώ δεν υπάρχουν απαραίτητα φάρμακα, εξοπλισμό και ιατρικό προσωπικό.
Για να σωθούν, οι ασθενείς πρέπει να μεταφερθούν σε άλλη χώρα, για να τους προσφερθεί η φροντίδα που χρειάζονται, μια διαδικασία που ονομάζεται «εκκένωση για ιατρικούς λόγους» (medical evacuation).
Όμως, εφόσον η Γάζα είναι αποκλεισμένη, οι ισραηλινές αρχές ελέγχουν ποιος μπορεί να βγει από τη χώρα. Άρα τα παιδιά και οι οικογένειές τους περιμένουν την άδεια -όχι από τη χώρα τους- αλλά από τις ισραηλινές αρχές για να ταξιδέψουν. Επιπλέον, είναι απαραίτητο τα τρίτα κράτη να δεχτούν τα παιδιά για θεραπεία. Η διαδικασία αυτή είναι αργή, γραφειοκρατική και γεμάτη εμπόδια: χαρτιά, εγκρίσεις, μεταφράσεις, διαβατήρια, συνεννοήσεις με νοσοκομεία στο εξωτερικό, κλπ.
Οι μαρτυρίες σοκάρουν
Οι ιστορίες των παιδιών που περιμένουν να σωθούν είναι συγκλονιστικές. Η Lamees Abo Mostafa, μόλις πέντε μηνών, πάσχει από σοβαρή γενετική ανοσοανεπάρκεια και υποσιτισμό. Ο αδελφός της είχε ήδη χάσει τη ζωή του ενώ βρισκόταν στη λίστα εκκένωσης, και η οικογένειά της φοβάται πως η μικρή μπορεί να ακολουθήσει την ίδια μοίρα, όσο περιμένει η εκκένωσή της να εγκριθεί.
Ο Walid Abo Mostafa, εννιά ετών, πάσχει από αιμορροφιλία Β και σοβαρή αρθρίτιδα. Οι εξειδικευμένες εξετάσεις αντισωμάτων που χρειάζεται δεν πραγματοποιούνται στη Γάζα, αφήνοντας τον ανάμεσα σε χιλιάδες παιδιά που δεν μπορούν να λάβουν τη σωτήρια θεραπεία τους.
Η τριών μηνών Janna Mtair, γεννημένη κατά τη διάρκεια της τρέχουσας γενοκτονίας με σύνδρομο Beckwith-Wiedemann, βρίσκει παρηγοριά μόνο σε ένα χειρουργικό γάντι που μετατράπηκε αυτοσχέδια σε παιχνίδι. Η ψυχή της, όπως και του Walid και της Lamees, περιμένει, ακίνητη, ενώ ο χρόνος και η αδράνεια της διεθνούς κοινότητας απειλούν να κλέψουν τη ζωή της πριν καν τη ζήσει.
Η Hanan Zanoun φροντίζει τα τρία παιδιά της, που πάσχουν από κυστική ίνωση, κοιλιοκάκη και καρδιοπάθειες, καταδικάζοντας τη μητέρα σε ατέρμονη αγωνία. Έχει ήδη χάσει μια κόρη στις ίδιες συνθήκες, και συνεχίζει να παλεύει για τα υπόλοιπα τρία, σε έναν κόσμο που δεν της αφήνει κανένα περιθώριο για ασφάλεια ή αναπνοή.
Η Yara Alghoula, μόλις τεσσάρων ετών, ζει εξαρτημένη από μια φιάλη οξυγόνου αφού τραυματίστηκε από βομβαρδισμό στο σχολείο της. Το παιδί που κάποτε ήθελε να τρέχει και να παίζει, τώρα προσποιείται ότι χορηγεί οξυγόνο στο παιχνίδι της, αντικατοπτρίζοντας την πικρή πραγματικότητα που την περιβάλλει: φόβος, τραύμα και αναπηρία.
Κρίση ζωής και θανάτου
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προειδοποιούν ότι η πραγματική ανάγκη είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι εμφανίζει η επίσημη καταγραφή. Πολλοί ασθενείς, και κυρίως παιδιά, δεν προλαβαίνουν καν να καταχωρηθούν. Το σύστημα υγείας της Λωρίδας της Γάζας, ήδη καταπονημένο από τον αποκλεισμό, την έλλειψη βασικών υλικών και τον βομβαρδισμό των νοσοκομείων, έχει σχεδόν καταρρεύσει. Ο χρόνος λειτουργεί εναντίον αυτών των παιδιών.
Σύμφωνα με την UNRWA και άλλους ανθρωπιστικούς φορείς, από την έναρξη του πολέμου έχουν καταγραφεί χιλιάδες ακρωτηριασμοί, πολλοί εξ αυτών σε παιδιά. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, António Guterres, προειδοποιεί ότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι επεμβάσεις γίνονται ακόμα και χωρίς αναισθησία, λόγω της κρίσιμης έλλειψης πόρων. Αυτή η τραγωδία δεν είναι μόνο σωματική, αλλά και ψυχική: τα παιδιά που έχουν χάσει άκρα ζουν με βαθιά τραύματα, άγχος, κρίσεις πανικού κι εφιάλτες, ενώ οι οικογένειές τους παλεύουν με την απελπισία.
Η καταπαύση πυρός και η ανισότητα στην ανάκαμψη
Παρά τις διεθνείς εκκλήσεις, η πρόσφατη καταπαύση πυρός δεν ισοδυναμεί με επιστροφή στην κανονικότητα για όλους. Για τα παιδιά του Ισραήλ, η ζωή μπορεί να συνεχίσει λίγο-πολύ όπως και πριν την κατάπαυση: πρωινό ξύπνημα για το σχολείο, φίλοι, οικογένεια, έξοδοι, παιχνίδια σε πλατείες και αυλές, βόλτες στο λούνα-παρκ και επισκέψεις στους παππούδες τα σαββατοκύριακα.
Αλλά για τα παιδιά από την Παλαιστίνη, η εικόνα είναι δραματικά διαφορετική. Τα σχολεία έχουν ισοπεδωθεί. Τα σπίτια τους ενδέχεται να μην υπάρχουν πλέον. Οι γονείς και οι συγγενείς τους μπορεί να έχουν χάσει τη ζωή τους ή να υποφέρουν από σοβαρότατα τραύματα, φυσικά και ψυχολογικά. Η «επιστροφή» -αν υπάρξει- δεν είναι μόνο μετακίνηση ανθρώπων, αλλά επιστροφή σε χώρους χωρίς οικοδομές, με υγεία και ψυχολογία κλονισμένη. Αυτό δεν είναι ακριβώς η συνθήκη του «πίσω στην κανονικότητα» ούτε του «ας κάνουμε νέα αρχή».
Ακόμα και μετά την κατάπαυση πυρός, η ανάγκη για ιατρική φροντίδα δεν εξαφανίζεται. Χιλιάδες παιδιά περιμένουν σε λίστες εκκένωσης, σε μια διαδικασία που επιβαρύνεται από γραφειοκρατικά και πολιτικά εμπόδια. Οι ισραηλινές αρχές εξακολουθούν να ελέγχουν αυστηρά τις άδειες εξόδου, περιορίζοντας σημαντικά τις ιατρικές μεταφορές, ενώ πολλαπλά κράτη δείχνουν απροθυμία να δεχθούν ασθενείς.
Πάνω από 350 παιδιά εξακολουθούν να κρατούνται σε ισραηλινές φυλακές
Ταυτόχρονα, η κατάσταση στα ισραηλινά κρατητήρια παραμένει εξίσου φρικτή. Σύμφωνα με πρόσφατες εκθέσεις οργανώσεων υπεράσπισης των Παλαιστίνιων κρατουμένων, πάνω από 350 παιδιά παραμένουν σε συνθήκες που παραβιάζουν κάθε διεθνές πρότυπο προστασίας ανηλίκων. Υποσιτισμός, απουσία ιατρικής φροντίδας, σωματική κακοποίηση, απομόνωση και στέρηση επικοινωνίας με τις οικογένειές τους συνιστούν καθημερινότητα. Η υπόθεση του Walid Khaled Ahmad, παιδιού από το Silwad που πέθανε στο Megiddo το 2025 λόγω ακατάλληλης ιατρικής φροντίδας, αποτελεί μόνο ένα από τα τραγικά παραδείγματα.
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί αμήχανη, ενώ η ανάγκη για άμεση παρέμβαση είναι επιτακτική. Η γενοκτονία, οι βομβαρδισμοί, οι αποκλεισμοί και η σκόπιμη παραβίαση των δικαιωμάτων των παιδιών, όπως καταγράφεται από οργανώσεις όπως η UNICEF, δημιουργούν μια ανθρωπιστική κρίση χωρίς προηγούμενο ακόμη και για μια τόσο πολύπαθη κοινωνία όσο η παλαιστινιακή. Μόνο η εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και η λογοδοσία των υπευθύνων μπορούν να προσφέρουν ελπίδα σε μια γενιά που μεγαλώνει μέσα στη βία, την πείνα και την αβεβαιότητα. Κάθε λεπτό καθυστέρησης, κάθε γραφειοκρατικό εμπόδιο, κάθε κλειστή πόρτα ισοδυναμεί με απώλεια ζωής, και η ανάγκη για διεθνή πίεση και αλληλεγγύη είναι πιο επείγουσα από ποτέ.
