Γιατί αγαπώ την αβάσταχτη ελαφρότητα των ρομαντικών κομεντί

Σκεφτόμουν ότι λίγο ο Λάνθιμος, λίγο τα Όσκαρ, λίγο το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αλλά και αυτό των Ντοκιμαντέρ (λίγο τα λόγια του παπά),  και παρασοβαρέψαμε. Πολλή κουλτούρα μαζεμένη, βρε παιδί μου. Overdose κουλτούρας που δεν την αποτασσόμαστε φυσικά αλλά να, δε θέλουμε και λίγο το αντίβαρό της, το αντίθεμά της;

Και ποιο καλύτερο κινηματογραφικό είδος για να υπάρξει ένα ισοζύγιο από τις ροζ bon bon, γλυκές, γλυκανάλατες (δεν θα πω όχι), rom coms που έρχονται πάντα τη στιγμή που τις χρειάζεσαι περισσότερο.

Η αλήθεια είναι ότι όταν ήμουν ελεύθερη, ωραία και αρκούντως πιο κουλτουριάρα καλούσα τους φίλους μου στο σπίτι και ξενυχτώντας κρατώντας με στιλ ένα ποτήρι κόκκινο κρασί αποκωδικοποιουσαμε περισπούδαστα νοήματα, εικόνες, μηνύματα και διαφωνούσαμε δημιουργικά στα άπαντα του Ταρκόφσκι, του Ακίρα Κουροσάβα, του Θεόδωρου Αγγελόπουλου και πιο προσφάτως και του Λάνθιμου.

Τώρα όμως με την οικογένεια, τις υποχρεώσεις, τις πολύτιμες ανάσες για ξεκούραση, οι κουλτουριάρικες συγκεντρώσεις έλαβαν τέλος και έτσι αυτό που κάποτε ήταν για μένα μία ένοχη απόλαυση της κουλτουριάρας έχει γίνει ένα κομμάτι της ψυχαγωγίας μου ατομικής ή με τις φιλενάδες μου. Είμαι μία γνήσια, τίμια και ορθόδοξη οπαδός των ρομαντικών κομεντί και είμαι εδώ για να πείσω ακόμα και τους πιο «άντε-μωρέ-με-τις-αμερικανιές- τις σάχλες και τις κλισεδιές» εχθρούς της ρομαντικής κομεντί για να τους δώσουν μία ευκαιρία ακόμα και αν δεν θα υπάρξει δεύτερη.

Φτάνει να σκεφτούμε ότι αυτό το είδος αφήγησης υπάρχει από την εποχή των κωμωδιών του Σαίξπηρ. Ήταν το πρώτο μονοπάτι επάνω στο οποίο πάτησαν πολλές ταινίες του είδους, οι οποίες με τη σειρά τους άνοιξαν και έναν άλλο δρόμο: αυτόν της χαρούμενης σύνδεσης με τους ήρωες. Γιατί πρέπει  να νοιάζεστε για τους χαρακτήρες μιας ρομαντικής κομεντί, ακόμα κι αν δεν σας αρέσουν απαραίτητα, πρέπει να επενδύσετε σε αυτούς και κατ’ επέκταση στο ταξίδι τους. Να πάρετε θέση για τον ποιον/α πρέπει να διαλέξει ο/η πρωταγωνίστης/τρια ακόμα και αν είναι αυταπόδεικτο. Είστε πχ με τη Sally ή με τον Harry στην ταινία όπου εκείνος συναντά εκείνη; Πόσο θέλετε να είστε η Julia Roberts στην ατάκα «Και μην ξεχνάς, είμαι απλά ένα κορίτσι που στέκεται μπροστά από ένα αγόρι, ζητώντας του να την αγαπήσει» στο «Μια βραδιά στο Notting Hill» ή ποια Bridget Jones είστε της πρώτης, της δεύτερης ή της τρίτης ταινίας;

Οποιαδήποτε υπεράσπιση των rom-coms πρέπει να ξεκινά με την ιδέα ότι μπορεί να είναι ευχάριστο να παρακολουθείς δύο ελκυστικούς ανθρώπους να κάνουν πλάκες, να αντιμετωπίζουν προβλήματα καθημερινά και τελικά να ερωτεύονται, και δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό. Αυτό το βασικό πρότυπο και μοτίβο πλοκής σεναρίου δεν είναι εγγενώς λιγότερο πολύτιμο από εκείνο για τον καταθλιπτικό, κακόβουλο άνθρωπο που είναι πραγματικά καλός σε κάτι, τους νικάει όλους και είναι και τέλειος εραστής ή το άλλο για τους στρατιώτες σε έναν πόλεμο όπου παρακολουθούμε τη γενναιότητά τους, βλέποντάς τους να σκοτώνουν ανθρώπους. Το γεγονός ότι αντιμετωπίζουμε τις rom-com ως τσιχλοφουσκέ ανοησίες για χαζούς ανθρώπους προέρχεται από το γεγονός ότι οι ρομαντικές κομεντί απευθύνονται γενικά σε γυναίκες, τις οποίες η παγκόσμια πατριαρχική κουλτούρα δεν συμπαθεί – και όχι από την ίδια την αξία του είδους.

Στα καλύτερά τους, οι ρομαντικές κωμωδίες είναι σκέτη χαρά. Έχουν να κάνουν με τη σφυρηλάτηση ανθρώπινων συνδέσεων και τους ανθρώπους που αλλάζουν ο ένας τον άλλο προς το καλύτερο – όλα αυτά είναι πολύπλοκα πράγματα που αξίζουν διαρκούς αισθητικής προσοχής – και προσεγγίζουν το θέμα τους με αισιοδοξία, με χιούμορ, με καθημερινές καταστάσεις που όλοι μας μπορούμε να βρεθούμε ή να θέλουμε να βρεθούμε στη ζωή μας υποδυόμενοι τους πρωταγωνιστές μίας ρομαντικής κομεντί.

Η δεκαετία του ’90 είχε την καλύτερη παραγωγή rom-coms. Μέχρι πολύ πρόσφατα, ένιωθα ότι οι ρομαντικές κωμωδίες -τουλάχιστον του είδους του Χόλιγουντ με μεγάλο προϋπολογισμό- μπορεί τελικά να είχαν πεθάνει. Ευτυχώς όμως οι streaming πλατφόρμες επανέφεραν το είδος για όλους, όλες, όλ@, ξεκινώντας από την απόφαση του Netflix να προσπαθήσει να γεμίσει την αγορά με rom-com όλων των γλωσσών.

Να μιλήσουμε επιστημονικά όμως;

Τα οφέλη πίσω από τις ρομαντικές κωμωδίες ξεπερνούν πολύ την «εύπεπτη» δομή τους. Μια πρόσφατη μελέτη στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, διαπίστωσε ότι όσοι είχαν παρατεταμένη έκθεση σε ταινίες με υψηλά επίπεδα ρομαντισμού, παρουσίασαν αυξημένη ευαισθησία σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της φροντίδας και της δικαιοσύνης. Προβάλλοντας συναισθηματικά φορτισμένες πλοκές, οι ρομαντικές κωμωδίες ανοίγουν συναισθηματικά και τους θεατές τους.

Επιπλέον, οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι εάν παρακολουθήσετε μία rom-com πριν κοιμηθείτε, οι ενδορφίνες από το δεδομένα αίσιο τέλος της, μπορούν να σας κάνουν να κοιμηθείτε σαν πουλάκια, χαμογελώντας σαν να είστε ερωτευμένοι. Περιττό να πούμε λοιπόν ότι ο εγκέφαλός μας είναι μεγάλος θαυμαστής του είδους.

Υπάρχει όμως και ένα ακόμα επιστημονικό δεδομένο που εγώ ως μάρτυρας μπορώ να βεβαιώσω. Οι ρομαντικές κωμωδίες ήταν πάντα πηγή παρηγοριάς σε περιόδους δυσκολίας. Όχι, απλά γιατί επιφανειακά μας αποσπά την προσοχή από το πρόβλημά μας, αλλά γιατί η υπόσχεση και η ασφάλεια ενός «ευτυχισμένου “για πάντα”» μπορεί να δημιουργήσει χώρο για να εμβαθύνουμε σε πιο δύσκολα συναισθήματα. Οι ρομαντικές κωμωδίες λειτουργούν, σύμφωνα με τους ειδικούς, διακριτικά αλλά αποτελεσματικά ως ένας τρόπος αυτοπαρατήρησης της θλίψης, της απώλειας και του τραύματος σε έναν χώρο προσβάσιμο, ανακουφιστικό και ασφαλή. Οι καλύτερες ρομαντικές κωμωδίες αναγνωρίζουν ότι όπως η αγάπη και ο ρομαντισμός, είναι μέρος της ζωής, έτσι είναι και ο πόνος. Κανένας δεν μπορεί να έχει το ένα χωρίς το άλλο.

Μια ρομαντική κομεντί ξεκουράζει το μυαλό μου. Λειτουργεί σαν χάδι παρηγοριάς στην ταλαιπωρημένη μου ψυχολογία. Με βοηθάει να ξεφύγω σε έναν ευτυχισμένο κόσμο όπου οι άνθρωποι αγαπιούνται εύκολα, ερωτεύονται δυνατά, δεν έχουν σημαντικά προβλήματα και όταν έχουν, τα ξεπερνούν με χάρη, τους συμβαίνουν αστεία πράγματα που με κάνουν να γελώ  -γι’ αυτό δε θέλω απλά ρομαντικές ταινίες, θέλω να είναι ρομαντικές κομεντί. Υπάρχουν εκείνες οι στιγμές μετά από μία δύσκολη εβδομάδα που δεν μπορώ να δω τίποτα πιο βαρύ από την αβάσταχτη ελαφρότητα μιας ρομαντικής κομεντί. Δεν αντέχω να κλάψω με το δράμα πίσω από μια πραγματική ιστορία, να αγωνιώ με μία αστυνομική περιπέτεια και φυσικά βαριέμαι αφόρητα με ο,τιδήποτε sci- fi.

Με μία ρομαντική κομεντί ξεχνιέμαι, γίνομαι μια 20χρονη που ερωτεύεται τον πρωταγωνιστή, ζω μια μεταχρονολογημένη εφηβεία και με το που τελειώσει η ταινία, χαμογελώ σαν να θυμάμαι τον πρώτο μου έρωτα.

Αυτό είναι το χόμπι μου να μπαίνω όποτε μπορώ σε μια streaming πλατφόρμα και μαζί έναν vintage ροζ κόσμο στρωμένο με ροδοπέταλα όπου το αγόρι κερδίζει το κορίτσι and they live happily ever after. Σ’ αυτόν τον κόσμο δεν υπάρχουν άγχος, deadlines, απολύσεις, οικονομική κρίση, τρομοκρατία, σκληρή καθημερινότητα. Σ’ αυτόν τον κόσμο όλα τα καλά είναι δυνατά και πλέον και συμπεριληπτικά.

Υ.Γ.1 Oι 10 καλύτερες rom-coms όλων των εποχών για μένα (αν δεν της έχεις δει)

1. Όταν ο Χάρι γνώρισε τη Σάλι (1989)
2. Μια βραδιά στο Notting Hill (1999)
3. Έχετε μήνυμα στον υπολογιστή σας (1998)
4. Άγρυπνος στο Σιάτλ (1993)
5. Το Ημερολόγιο της Bridget Jones (2001)
6. 10 πράγματα που μισώ σε σένα (1999)
7. Πώς να χάσετε έναν άνδρα σε 10 ημέρες (2003)
8. Τι τρέχει, γιατρέ; (1972)
9. Διακοπές στη Ρώμη (1953)
10. Σαμπρίνα (1954)

Υ.Γ.2 Οι καλύτερες rom-com σειρές για binge watching (Thank me later!)

1. Emily in Paris
2. A Perfect Story (ισπανικό)
3. Valeria (ισπανικό)
4. Dash & Lilly (αμερικάνικο)
5. Μισώ τα Χριστούγεννα (ιταλικο)
6. Love & Anarchy (σουηδικό)
7. Kissing Booth 1,2,3 (ταινίες)
8. Never Have I Ever (αμερικάνικο/νεανικό)
9. One Day (ρομαντικό αλλά όχι πάντα κομεντι)
10. Αστρολογικός οδηγός για ραγισμένες καρδιές (ιταλικό)