«Επικοινωνήσαμε με το προσωπικό της Προεδρίας και επιβεβαίωσαν ότι εγκατέλειψε τη χώρα την Κυριακή». Αυτά τα λόγια, που ανήκουν στον αρχηγό της αντιπολίτευσης της Μαδαγασκάρης, Στινένι Ραντριανασολονιάϊκο, ήλθαν να επιβεβαιώσουν αυτό που όλοι όσοι γνωρίζουν τις εξελίξεις στη νησιωτική χώρα της Αφρικής υποψιάζονταν από το απόγευμα της Κυριακής.
Ότι δηλαδή η κυριαρχία του προέδρου Άντρι Ροτζελίνα, φιγούρας που κυριαρχεί ήδη από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας στα πολιτικά πράγματα, έφτασε στο τέλος της, μετά από τρεις εβδομάδες αιματηρών διαδηλώσεων και με τον στρατό να «υπογράφει» για ακόμη μια φορά την έκβαση.
Αποδρομή
Την απόγευμα της Δευτέρας ο Ροτζελίνα αναμενόταν να προχωρήσει σε σχετικό διάγγελμα στην κρατική τηλεόραση, στο οποίο και θα αποσαφήνιζε τους λόγους της αποχώρησής του, στον απόηχο του κύματος διαμαρτυριών που συγκλόνιζε τη Μαδαγασκάρη από τα τέλη Σεπτεμβρίου, και στο πλαίσιο των οποίων 22 πολίτες σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας. Κάτι τέτοιο κατέστη δυνατό τελικά λίγο μετά τα μεσάνυκτα, μέσω Facebook, και αφότου η παρέμβαση του απερχόμενου προέδρου, που ήταν προγραμματισμένη αρχικά για τις 19:00, αναβλήθηκε ακόμη δύο φορές (για τις 20:30 και τις 21:30). Ο ίδιος επιβεβαίωσε τις φήμες που τον ήθελαν να βρίσκεται εκτός της πρωτεύουσας Ανταναναρίβο και απέδωσε την προαναφερθείσα καθυστέρηση σε απειλές ενόπλων για κατάληψη της κρατικής τηλεόρασης. «Υπάρχει μόνο ένας τρόπος για την επίλυση αυτών των προβλημάτων, κι αυτός είναι να σεβαστούμε το Σύνταγμα που ισχύει στη χώρα», είπε, απορρίπτοντας ουσιαστικά το αίτημα των διαδηλωτών να παραιτηθεί.
Το επικρατέστερο πάντως σενάριο, σύμφωνα και με το γαλλικό κρατικό ραδιόφωνο RFI, ήθελε τον ίδιο να έχει φυγαδευτεί στο Ντουμπάι, κατόπιν συνεννόησης με τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Η μεταφορά του μέχρι πρότινος κορυφαίου πολιτειακού παράγοντα με αεροσκάφος του Γαλλικού Στρατού αναφέρεται και σε ρεπορτάζ του Reuters, που παραπέμπει σε στρατιωτική πηγή.
Πέραν της τύχης του πρώην πανίσχυρου προέδρου πάντως την κατάσταση επί του πεδίου της κοινωνικής και πολιτικής ζωής φαίνεται να ελέγχει η επίλεκτη μονάδα του στρατού, γνωστή ως CAPSAT, η οποία όρισε τον νέο επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου Στρατού, υποδεικνύοντας ουσιαστικά στον αρμόδιο υπουργό πρόσωπο εμπιστοσύνης. «Με αυτό τον τρόπο δείχνουν ότι δεν σέβονται την πολιτική ηγεσία» δήλωσε ενδεικτικά και εν είδει σχολίου και υπό καθεστώς ανωνυμίας πολιτικός της αντιπολίτευσης στο ΒΒC. Και πράγματι, η αποφασιστικότητα με την οποία κινήθηκε η συγκεκριμένη μονάδα αποδεικνύει πως λειτουργεί με “αέρα” πραγματικής κυβέρνησης. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που η ενεργοποίησή της δρομολογεί πολιτικές εξελίξεις, αφού σε μια από τις φάρσες που μόνο η Ιστορία σκαρώνει ήταν η ίδια μονάδα που στήριξε τον Ροτζελίνα στην άνοδό του στην εξουσία το 2009, πάλι εν μέσω πολυπληθών αντικυβερνητικών κινητοποιήσεων κατά του τότε προέδρου Μαρκ Ραβαλομανά.
Αιτίες και εξαρτήσεις
Είναι προφανές ότι τα αίτια της πτώσης του 51χρονου Ροτζελίνα έχουν σχέση με την ακραία φτώχεια που επικρατεί στο νησιωτικό κράτος, το οποίο ακολουθεί τη νόρμα των μεταποικιακών εθνών της Αφρικής, που διαθέτουν μεγάλες οικονομικές δυνατότητες αλλά μοιάζουν παγιδευμένα σε έναν ιδιότυπο κύκλο φτώχειας. Δεν χρειάζεται άλλη απόδειξη της αποτυχίας της πολιτικής ελίτ να εξασφαλίσει την ευημερία των πολιτών από την παράθεση των στοιχείων της Παγκόσμιας Τράπεζας. Από το έτος 2018, όταν ο Ροτζελίνα ανέλαβε και επίσημα τα ηνία της χώρας έως το 2023 το κατά κεφαλήν εισόδημα υποχώρησε από 459 σε 448 δολάρια, βυθίζοντας τη χώρα στη θέση της 177ης οικονομίας διεθνώς, σε σύνολο 192 κρατών. Οι διαδηλώσεις άλλωστε που οδήγησαν στην πτώση του σχετίζονται με την αδυναμία της κρατικής εταιρίας ύδατος και ηλεκτρισμού να ανταπεξέλθει σε βασικές ανάγκες των Μαλαγάσιων, με τις διακοπές σε ηλεκτροδότηση και υδροδότηση να εντείνονται, στην κορύφωση μάλιστα της περιόδου της ξηρασίας.
Το παράδοξο μιας χώρα πλούσιας σε ορυκτά μεταλλεύματα υψηλής αξίας (χρυσό, κοβάλτιο, νικέλιο, πολύτιμους λίθους) και βασικής παραγωγού βανίλιας συνοψίζει η περίπτωση του μέχρι πρότινος στενού συνεργάτη του Μάμι Ραβατομάνγκα, ο οποίος φυγαδεύτηκε από κοινού με τον μέχρι πρόσφατα πρωθυπουργό για τον Μαυρίκιο. Ο ίδιος, δεύτερος πλουσιότερος της χώρας, είδε τις δραστηριότητες του ομίλου Sodiat, του οποίου προΐσταται, να επεκτείνονται σε κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα μεγάλης κλίμακας, με τις ευλογίες του Ροτζελίνα. Διόλου τυχαία μάλιστα, ήταν ο ίδιος που κατά τις προεδρικές εκλογές του 2023 -στις οποίες σημειώθηκε αρνητικό ρεκόρ συμμετοχής- αποτέλεσε τον σύνδεσμο του Παρισιού με την πρώην αποικία, σε μια απόπειρα του Παρισιού να διατηρήσει την επιρροή του, τη στιγμή που η Ρωσία προσπαθούσε να αυξήσει την επιρροή της στη χώρα, μέσω χρηματοδότησης υποψηφίων για την Προεδρία (ο ρόλος του αείμνηστου αρχηγού της Ομάδας Βάγκνερ Γιεβγκένι Πριγκόζιν υπήρξε εδώ καθοριστικός). Η Γαλλία πάντως εκτιμάται ότι παρακολουθεί με προσοχή τις εξελίξεις, καθώς ο Μακρόν είχε εντάξει τις γαλλικών συμφερόντων επενδύσεις στη Μαδαγασκάρη στην ευρύτερη προσπάθειά του για οικονομική κυριαρχία στη ζώνη των χωρών της Επιτροπής Ινδικού Ωκεανού (Μαδαγασκάρη, Κομόρες, Μαυρίκιος, Ρεϊνιόν, Σευχέλλες).
Επιστρέφοντας στα σκληρά δεδομένα της οικονομίας ο καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Ανταναναρίβο, Ερί Ραμιαρισόν, μιλώντας στη Monde, αναφερόμενος στην έλλειψη στοιχειώδους αναπτυξιακού πλάνου έκανε λόγο για “ωρολογιακή βόμβα”. «Μόλις 2,7% των μαθητών πηγαίνει σε κάποιου είδους ανώτερη εκπαίδευση» σημειώνει και υπογραμμίζει ότι κυριαρχούν αισθήματα απογοήτευσης και θυμού για το πολιτικό προσωπικό και τη διαφθορά στην οποία αυτό στηρίζει την αναπαραγωγή του.
