O ολοκληρωτικός πόλεμος
Προφητικά και έγκαιρα ο Ζίγκμουντ Φρόυντ προειδοποιούσε το 1915 για ένα νέο είδος ολοκληρωτικού πολέμου. Ο πόλεμος αυτός – όπως έλεγε ο ίδιος – δε θα αναγνωρίζει τα προνόμια του πληγωμένου και του ιατρού και δε θα κάνει καμία διάκριση ανάμεσα στο ένοπλο και το άμαχο τμήμα του πληθυσμού.
Όμως, το δυσάρεστο ερώτημα το οποίο εγείρεται σήμερα, είναι το εξής: Άραγε, την ίδια καταστροφική μεθοδολογία δεν υιοθετεί και ο σημερινός πρωθυπουργός του Ισραήλ Νετανιάχου; Με τη στέρηση τροφής, νερού, ιατρικού υλικού και όλων των άλλων στοιχείων, τα οποία κάνουν τη ζωή «ανθρώπινη» στα 2 εκατομμύρια που βρίσκονται αποκλεισμένοι στη Γάζα; Και υπερβαίνοντας το θεμιτό όριο της αυτοάμυνας (αφού οι πολεμικές επιχειρήσεις είχαν ξεκινήσει από τις θηριωδίες που είχε διαπράξει η τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς, η οποία είχε σκοτώσει στις 23 Οκτωβρίου 2023, με απεχθή τρόπο, 1200 Ισραηλινούς και είχε απαγάγει άλλους 250);
Και θα ήθελα να διατυπώσω τις ακόλουθες παρατηρήσεις:
Ποιο είναι το πιο σοβαρό έγκλημα πολέμου για το οποίο είναι δυνατό να κατηγορηθεί ο ισραηλινός Πρωθυπουργός;
Η απάντηση είναι σαφής.
Η λιμοκτονία αμάχων, αφού με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου του Ισραήλ, είχε περιοριστεί σημαντικά -και περιορίζεται ακόμη- για μεγάλες περιόδους η εισαγωγή τροφής, φαρμάκων και καυσίμων στη Λωρίδα της Γάζας (Economist, Israel on trial: can the country police its own war crimes? , 7/8/2025).
Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό, όπως σημειώνει και το έγκυρο περιοδικό Economist, ότι, ενώ συνήθως οι Ισραηλινοί πολιτικοί δεν υπαγορεύουν ούτε ορίζουν τις στρατιωτικές τακτικές, σε αυτήν την περίπτωση, η απαγόρευση διοχέτευσης ανθρωπιστικής βοήθειας επιβλήθηκε από τον ισραηλινό πρωθυπουργό και τους υπουργούς του (Netanyahu’s cabinet has often prevented supplies of food , medicine and fuel from entering the strip, sometimes for long periods, Economist, 7/8/2025).
Το ένταλμα σύλληψης
Στο σημείο τούτο υπενθυμίζω μάλιστα, ότι το προδικαστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης ( Court’s Pre-Trial Chamber), στις 21 Νοεμβρίου του 2024, είχε εκδώσει εναντίον του πρωθυπουργού Νετανιάχου ένα ένταλμα σύλληψης (arrest warrant).
Ποια ήταν η αιτιολογία για την ενεργοποίηση ενός τέτοιου δραστικού μέτρου (που λαμβανόταν για πρώτη φορά εναντίον ενός αξιωματούχου μιας κοινωνίας, η οποία διαθέτει τα χαρακτηριστικά των δυτικών δημοκρατιών);
Το ότι ήταν ποινικά υπεύθυνος (μαζί με τον Υπουργό Άμυνας Gallant) για το ανωτέρω έγκλημα της λιμοκτονίας των αμάχων, την οποία είχε προωθήσει ως βασικό τρόπο διεξαγωγής των πολεμικών επιχειρήσεων εναντίον των ηγετών της Χαμάς (The Hague-based court said Netanyahu and Gallant each bear the criminal responsibility for the war crime of starvation as a method of warfare, Politico, 21/11/2024)
Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου του Ισραήλ για το θέμα
Ωστόσο , είναι αναγκαίο να σημειωθεί δυστυχώς περαιτέρω, ότι δεν υπήρχε καμία θεσμική αντίσταση για το ζήτημα τούτο ούτε από το πιο ανώτερο δικαιοδοτικό όργανο, το οποίο ελέγχει τη νομιμότητα των πράξεων της εκάστοτε ισραηλινής κυβέρνησης μετά από καταγγελίες ατόμων και οργανώσεων.
Με άλλα λόγια, το Ανώτατο Δικαστήριο (Supreme Court) αυτής της χώρας δεν ανίχνευσε ποτέ με ένα σοβαρό και δικαιοκρατικό τρόπο, αν ο αποκλεισμός παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας στους αμάχους της Γάζας μπορούσε να διαθέτει (!) οποιοδήποτε έρεισμα.
Και παρά το γεγονός, μάλιστα, ότι ο Πρόεδρος του ανωτέρω Δικαστηρίου Yitzhak Arnit είχε «τεταμένες σχέσεις» με την κυβέρνηση Νετανιάχου, λόγω των πολλαπλών ποινικών διώξεων οι οποίες είχαν ασκηθεί εναντίον του τελευταίου για διαφθορά.
Αντίθετα, σε μια κακή απόφαση (64 σελίδων), η οποία εξεδόθη σχετικά πρόσφατα το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ, «νομιμοποίησε» τον αποκλεισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα! Mάλιστα, στη σχετική δικαστική διαδικασία οι νομικοί εκπρόσωποι της Γενικής Εισαγγελίας υποστήριξαν ένα επιχείρημα, το οποίο δεν αντέχει σε οποιαδήποτε σοβαρή θεώρηση; Τι υποστήριξαν δηλαδή μεταξύ των άλλων;
Ότι «το Ισραήλ δεν ήταν δύναμη κατοχής στην περιοχή αυτή και κατά συνέπια δεν είχε καμία νομική υποχρέωση για να ικανοποιεί τις (διατροφικές) ανάγκες του πληθυσμού, ο οποίος κατοικεί σε αυτά τα εδάφη» ( Israel was not an occupying power and therefore under no legal obligation to supply the needs of the population there, Economist).
Με τέτοια επιχειρήματα (τα οποία ενστερνίστηκε και το Ανώτατο Δικαστήριο) είναι προφανές ότι το κράτος του Ισραήλ απομονώνεται διαρκώς από τη διεθνή κοινότητα, αφού κανείς δεν αποδέχεται στις ημέρες μας ότι διαπράττεται σκόπιμα μια πλήρως αδικαιολόγητη λιμοκτονία αμάχων (επειδή το επιθυμούν τα ακροδεξιά κόμματα, τα οποία στηρίζουν τον κυβερνητικό συνασπισμό του ισραηλινού πρωθυπουργού).
Και υφίσταται και ένα άλλο ζήτημα το οποίο απασχολεί πολλούς.
Μπορεί να συλληφθεί με πραγματικούς όρους ο Νετανιάχου (αφού έχει εκδοθεί εναντίον του ένα ένταλμα σύλληψης από το αρμόδιο Συμβούλιο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης);
Πολλές μεγάλες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία, ή δεν έχουν υπογράψει ή δεν έχουν επικυρώσει τελικά το Καταστατικό του ανωτέρω Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης και κατά συνέπεια δε δεσμεύονται και από τις αποφάσεις του.
Εξάλλου, είναι γνωστό ότι το προκείμενο δικαστήριο συμπληρώνει τα υπάρχοντα εθνικά δικαστικά συστήματα, ασκώντας τη δικαιοδοσία του μόνον όταν τα εθνικά δικαστήρια είναι απρόθυμα ή ανίκανα να ερευνήσουν ή να διώξουν τα επίμαχα εγκλήματα τα οποία οροθετούνται στο Καταστατικό του.
Υπό την έννοια τούτη, με πραγματικούς όρους, είναι πολύ δύσκολο να εκτελεστεί το ένταλμα σύλληψης το οποίο έχει εκδοθεί εναντίον του ισραηλινού πρωθυπουργού, αφού ένα μεγάλος μέρος από τα κράτη του πλανήτη μας δε δεσμεύονται από τις δικαστικές κρίσεις του συζητούμενου Δικαστηρίου.
Αυτό, βεβαίως, το μέγεθος αποθρασύνει ακόμη περισσότερο τους «διεθνείς ταραξίες», οι οποίοι βλέπουν κυνικά ότι τα εγκλήματά τους δεν είναι δυνατό να τιμωρηθούν (όπως συνέβη ομοίως και με την εισβολή στην Ουκρανία).
Επομένως, η παγκόσμια ειρήνη, που φανταζόταν κάποτε ο Γερμανός φιλόσοφος Καντ, εξακολουθεί και σήμερα να συνιστά μια μακρινή ουτοπία, αφού δεν υπάρχει ένας παγκόσμια αποδεκτός μηχανισμός απονομής της ποινικής δικαιοσύνης.
Αυτό δε σημαίνει, βεβαίως, ότι πρέπει να υποβαθμίζουμε τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει το παραπάνω διεθνές Δικαστήριο στον σημερινό ασταθή κόσμο, όπου κάποιοι θέλουν να επιβάλλουν τη βούλησή τους με τα όπλα και την «ισχύ»!
Τέλος υπάρχει και ένα άλλο μεγάλο ζήτημα.
Η στάση της Ελλάδας και της σημερινής κυβέρνησης
Υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα είναι απαραίτητο να τηρεί στάση σιωπής έναντι της λιμοκτονίας των αμάχων στη Γάζα, γιατί προέχει η ισχυρή συμμαχία, την οποία έχουμε με το Ισραήλ.
Από τη στάση τούτη είχε επηρεαστεί εντελώς εσφαλμένα και η σημερινή ελληνική κυβέρνηση, η οποία παλιότερα είχε αρνηθεί να υπογράψει -με τη Γαλλία και άλλες χώρες- την ολλανδική πρόταση για αναστολή της συμφωνίας σύνδεσης Ισραήλ – Ευρώπης (προφανώς ως μέσο πίεσης).
Διαφωνώ πλήρως με αυτή την προσέγγιση. Βεβαίως, κανείς δε θέλει να καταστρέψουμε τους ισχυρούς συμμαχικούς δεσμούς, τους οποίους έχουμε με το κράτος του Ισραήλ (εδώ και πολλές δεκαετίες).
Επιπλέον, όλοι αναγνωρίζουμε ότι το Ισραήλ είναι ο σοβαρός σύμμαχος της Ελλάδας έναντι της επιθετικότητας της Τουρκίας.
Περαιτέρω, όλοι αποδεχόμαστε ότι η Χαμάς έχει κηρυχθεί και από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως τρομοκρατική οργάνωση, η οποία με το αναθεωρημένο μανιφέστο της, του 2017, δεν αναγνωρίζει ουδόλως το κράτος του Ισραήλ, ενώ επιθυμεί ένα ανεξάρτητο Παλαιστινιακό κράτος με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ (!!) (Doctrine Of Hamas, Wilson Center).
Ωστόσο, όλα αυτά τι σημαίνουν;
Ότι μπορούμε, με άλλα λόγια, να σιωπούμε ως ανθρώπινα όντα απέναντι στη λιμοκτονία των αμάχων που έχει μεταβληθεί σε βασική μεθοδολογία πολέμου από τον σημερινό ισραηλινό Πρωθυπουργό Νετανιάχου;
Ο οποίος κατά τη γνώμη μου έχει συνδέσει, λίγο έως πολύ, το πολιτικό του μέλλον με τον πόλεμο τούτο (αφού διαφορετικά ίσως να ήταν και στη φυλακή λόγω των ποινικών διώξεων, οι οποίες είχαν από καιρό ασκηθεί εναντίον του για διαφθορά από τις εισαγγελικές αρχές του Ισραήλ);
Το συμπέρασμα; Η σιωπή δεν είναι η καλύτερη λύση, όταν εμφανίζεται μια ανθρωπιστική καταστροφή. Και ναι μεν θα ήταν δύσκολο να εκτελεστεί το ένταλμα σύλληψης, το οποίο έχει εκδοθεί εναντίον του ισραηλινού πρωθυπουργού, αλλά και μόνο η έκδοση ενός τέτοιου εντάλματος υποδηλώνει ότι η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να «κλείνει κυνικά τα μάτια της» απέναντι σε ενδεχόμενα εγκλήματα πολέμου!
Διαφορετικά θα πρέπει να αναφωνήσουμε μαζί με τον Σαίξπηρ ότι η «ζωή έχει καταλυθεί» ( The time is out of joint).
Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ
Kalfelis@law.auth.gr
