Το Εφετείο των ΗΠΑ έκρινε παράνομους τους δασμούς που έχει επιβάλλει ο Ντόναλντ Τραμπ σχεδόν σε όλες τις χώρες με τις οποίες έχει εμπορικές συναλλαγές.
Η απόφαση αυτή επιβεβαιώνει μια απόφαση του Μαΐου από το Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου, το οποίο επίσης απέρριψε το επιχείρημα του Τραμπ ότι οι δασμοί του επιτρέπονταν με βάση έναν νόμο για τις οικονομικές εξουσίες έκτακτης ανάγκης.
Το δικαστήριο δεν σταμάτησε την εφαρμογή των δασμών, αλλά είπε ότι θα παραμείνουν σε ισχύ μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, ανοίγοντας τον δρόμο για το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ.
Το BBC επιχειρεί να εξηγήσει πώς η δικαστική απόφαση μπορεί να επηρεάσει την κύρια πολιτική του προέδρου των ΗΠΑ.
- Τι είπε το Εφετείο;
Με απόφαση 7-4, το Εφετείο υποστήριξε την απόφαση κατώτερου δικαστηρίου ότι ο Τραμπ δεν είχε την εξουσία να επιβάλει παγκόσμιους δασμούς.
Αυτό οφείλεται κυρίως στον νόμο που χρησιμοποίησε ο Τραμπ για να δικαιολογήσει την πολιτική του, τον International Emergency Economic Powers Act (IEEPA), ο οποίος, σύμφωνα με τους δικαστές, δεν του παραχωρεί «την εξουσία να επιβάλλει δασμούς, φόρους ή παρόμοια μέτρα».
Το Εφετείο των ΗΠΑ απέρριψε το επιχείρημα του Τραμπ ότι οι δασμοί ήταν νόμιμοι βάσει των έκτακτων οικονομικών εξουσιών του, χαρακτηρίζοντας τους «άκυρους ως αντίθετους με τον νόμο».
Ο Τραμπ αμέσως επέκρινε την απόφαση, γράφοντας στο Truth Social λίγες ώρες μετά ότι το εφετείο είναι «ιδιαίτερα μεροληπτικό» και η απόφαση «καταστροφή» για τη χώρα. «Αν επιτραπεί να ισχύσει, αυτή η απόφαση θα καταστρέψει κυριολεκτικά τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής» ανέφερε χαρακτηριστικά.
- Τι είναι ο IEEPA;
Ο παλιός αυτός νόμος, που έχει χρησιμοποιήσει επανειλημμένα ο Τραμπ και στις δύο θητείες του, δίνει στον πρόεδρο των ΗΠΑ σημαντική εξουσία να ανταποκριθεί σε εθνική έκτακτη ανάγκη ή σε σοβαρή απειλή από το εξωτερικό.
Ο νόμος του 1977 ορίζει ότι ο πρόεδρος μπορεί να χρησιμοποιήσει διάφορα οικονομικά μέτρα «για να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε ασυνήθιστη και εξαιρετική απειλή, που προέρχεται συνολικά ή σε μεγάλο μέρος εξωτερικά των Ηνωμένων Πολιτειών, για την εθνική ασφάλεια, την εξωτερική πολιτική ή την οικονομία».
Ο νόμος έχει χρησιμοποιηθεί και από τους προέδρους Μπαράκ Ομπάμα και Τζο Μπάιντεν, που τον επικαλέστηκαν για να επιβάλουν κυρώσεις στη Ρωσία μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και ξανά μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία οκτώ χρόνια αργότερα.
Όμως το εφετείο δήλωσε στην απόφασή του ότι ο έκτακτος νόμος «δεν δίνει στον πρόεδρο ευρεία εξουσία να επιβάλει δασμούς».
Ο IEEPA «ούτε αναφέρει δασμούς (ή συνώνυμά τους) ούτε περιλαμβάνει διαδικαστικά μέτρα που να θέτουν σαφή όρια στην εξουσία του προέδρου να επιβάλλει δασμούς», είπαν οι δικαστές.
Ο Τραμπ είχε υποστηρίξει όταν ανακοίνωσε τους παγκόσμιους δασμούς του ότι η εμπορική ανισορροπία βλάπτει την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ και επομένως αποτελεί εθνική έκτακτη ανάγκη, αλλά το δικαστήριο αποφάσισε ότι η επιβολή δασμών δεν ανήκει στις αρμοδιότητες του προέδρου.
- Γιατί είναι σημαντική η δικαστική απόφαση;
Πέρα από το γεγονός ότι αποτελεί σοβαρό πλήγμα σε έναν από τους βασικούς πυλώνες της πολιτικής του Τραμπ, η απόφαση του ομοσπονδιακού εφετείου μπορεί να έχει άμεση επίδραση στην αμερικανική οικονομία, με επακόλουθα που θα γίνουν αισθητά και στις παγκόσμιες αγορές.
Οι δασμοί είναι φόροι που οι επιχειρήσεις πρέπει να πληρώσουν για την εισαγωγή ορισμένων προϊόντων από το εξωτερικό και μπορούν να επηρεάσουν τις πωλήσεις και τα περιθώρια κέρδους.
«Οι επιχειρήσεις θα βρεθούν αντιμέτωπες με αβεβαιότητα», είπε η δρ. Λίντα Γιου, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και στη London Business School, στο πρόγραμμα Today του BBC Radio 4.
Οι δασμοί αποσκοπούν στο να αποτρέψουν τις εγχώριες εταιρείες από την αγορά ξένων προϊόντων, επηρεάζοντας έτσι το διεθνές εμπόριο.
Καθώς οι χώρες περιμένουν να δουν αν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ θα εξετάσει την υπόθεση- κάτι που φαίνεται πιθανό- μπορεί να αποφασίσουν να αναβάλουν τις επιχειρηματικές τους συναλλαγές με τις ΗΠΑ.
- Τι θα ακολουθήσει;
Η υπόθεση θα προχωρήσει πιθανότατα στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, μια πρόκληση που ο Τραμπ υπαινίχθηκε στο Truth Social.
«Οι δασμοί επιτράπηκαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον μας από τους αδιάφορους και ανόητους πολιτικούς μας. Τώρα, με τη βοήθεια του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, θα τους χρησιμοποιήσουμε προς όφελος του Έθνους μας και θα κάνουμε ξανά την Αμερική πλούσια, ισχυρή και δυνατή!» είπε.
Η συντηρητική πλειοψηφία στο Ανώτατο Δικαστήριο είναι πιο πιθανό να συμφωνήσει με την άποψη του προέδρου.
Έξι από τους εννέα δικαστές έχουν διοριστεί από Ρεπουμπλικανούς προέδρους, συμπεριλαμβανομένων τριών που επέλεξε ο Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία στον Λευκό Οίκο.
Ωστόσο, το δικαστήριο έχει δείξει κριτική στάση απέναντι σε προέδρους όταν φαίνεται ότι υπερβαίνουν τις αρμοδιότητές τους σε πολιτικές που δεν έχουν άμεση εξουσιοδότηση από το Κογκρέσο.
Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τζο Μπάιντεν, για παράδειγμα, το δικαστήριο επεκτάθηκε στο λεγόμενο «δόγμα των σημαντικών ερωτημάτων» για να ακυρώσει προσπάθειες των Δημοκρατικών να χρησιμοποιήσουν υπάρχοντες νόμους για να περιορίσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από εργοστάσια και να διαγράψουν φοιτητικά δάνεια για εκατομμύρια Αμερικανούς.
- Τι θα συμβεί αν οι δασμοί κριθούν εν τέλει παράνομοι;
Το ομοσπονδιακό εφετείο αποφάσισε με ψήφους 7-4 ότι οι σχεδόν καθολικοί δασμοί του Τραμπ είναι παράνομοι. Τώρα έχει δώσει στην κυβέρνηση των ΗΠΑ προθεσμία μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου για να ασκήσει έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο, σε μια υπόθεση που έχει επιπτώσεις τόσο για την αμερικανική οικονομία όσο και για τις εμπορικές σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο.
Αν το Ανώτατο Δικαστήριο επιβεβαιώσει την απόφαση, μπορεί να προκαλέσει αβεβαιότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Θα προκύψουν ερωτήματα σχετικά με το αν οι ΗΠΑ θα πρέπει να επιστρέψουν δισεκατομμύρια δολάρια που έχουν συγκεντρωθεί από εισαγωγικούς φόρους σε προϊόντα.
Επίσης, μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση το αν οι μεγάλες οικονομίες -όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα- είναι δεσμευμένες από τα μεμονωμένα εμπορικά συμφωνητικά που είχαν εξασφαλίσει με τις ΗΠΑ πριν από την προθεσμία του Αυγούστου. Άλλες συμφωνίες που βρίσκονται σε διαπραγμάτευση μπορεί επίσης να βρεθούν σε αναταραχή.
Αν η απόφαση του εφετείου μείνει σε ισχύ, θα αποτελέσει επίσης τεράστιο πλήγμα στην πολιτική εξουσία του Τραμπ και στη φήμη του ως «διαπραγματευτή». Αν όμως ανατραπεί από το Ανώτατο Δικαστήριο, θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.
- Υπάρχουν ακόμα δασμοί σε ισχύ;
Η απόφαση αυτή αφορά τους «αμοιβαίους δασμούς» του Τραμπ, που περιλαμβάνουν ένα μωσαϊκό διαφορετικών ποσοστών σε περισσότερες χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των φόρων σε προϊόντα από την Κίνα, το Μεξικό και τον Καναδά.
Αυτοί οι δασμοί σε σχεδόν όλα τα προϊόντα από σχεδόν κάθε χώρα με την οποία οι ΗΠΑ κάνουν εμπόριο θα παραμείνουν σε ισχύ μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου. Μετά τις 14 Οκτωβρίου, δεν θα είναι πλέον εφαρμόσιμοι, όπως δήλωσε το εφετείο.
Ξεχωριστά, οι δασμοί σε χάλυβα, αλουμίνιο και χαλκό, που επιβλήθηκαν με βάση διαφορετική προεδρική εξουσία, θα παραμείνουν σε ισχύ και δεν επηρεάζονται από την απόφαση του δικαστηρίου.
