Μια ολόκληρη πόλη με τα διώροφα ή τριώροφα σπίτια και τις μικρές πλατείες της απλώνεται κάτω από το καινούργιο βιοκλιματικό στέγαστρο. Φανταστείτε ότι έχουν αποκαλυφθεί 12 στρέμματα και περίπου 35 με 40 κτίρια, από τα οποία μόνο πέντε έχουν ερευνηθεί πλήρως. Η πόλη είναι βέβαια πολύ μεγαλύτερη, αλλά στο ελάχιστο κομμάτι της που η αρχαιολογική σκαπάνη έχει ακουμπήσει, ίσως το ένα τριακοσιοστό της συνολικής της έκτασης, βρέθηκαν χιλιάδες διακοσμημένα αγγεία και εκατοντάδες μέτρα τοιχογραφιών εξαιρετικής τέχνης. Ολα τα άλλα ο επισκέπτης τα αισθάνεται με τη δική του σκευή που κουβαλά, όπως ακριβώς και ένα έργο τέχνης.
Ο Αλέκος Φασιανός είχε γράψει κάποτε ότι πρέπει να ήσαν ευτυχισμένοι οι άνθρωποι που ζούσαν μέσα σε αυτές τις απίθανες τοιχογραφίες. Είπε επίσης ότι οι προϊστορικοί καλλιτέχνες έκαναν κοινωνική ζωγραφική, γιατί προτιμούσαν να εικονοποιούν την καθημερινότητα και όχι το υπερπέραν ζωγραφίζοντας θεούς. Ο ζωγράφος παρουσίασε εφέτος το καλοκαίρι έργα του στη νέα αίθουσα τέχνης «Κρατήρας» στην Οία, μαζί με τον Γιώργο Σταθόπουλο και τον Απόστολο Χαντζαρά. Ο «Κρατήρας» πρόσθεσε ποιότητα στο ήδη υπάρχον, πλούσιο και πολύχρωμο, καλλιτεχνικό τοπίο στο νησί.
Από παλιά δουλεύουν στο νησί ο ζωγράφος Χριστόφορος Ασιμής και η γλύπτρια Ελένη Κολαΐτου. Τα έργα τους ταξιδεύουν μέσα στο άπλετο φως του νέου εκθεσιακού χώρου που δημιούργησαν λίγο πιο έξω από τα Φηρά, πάνω στον κεντρικό δρόμο προς τον Αθηνιό. Μαζί εκθέτει και ο γιος τους, Κάτωνας Ασιμής. Ο Χριστόφορος Ασιμής, ο οποίος έχει αγιογραφήσει και τον μητροπολιτικό ναό των Φηρών, σχολιάζει το τοπίο της Σαντορίνης με τα μάτια του εικαστικού: «Το νησί βγήκε μέσα από ένα γεωλογικό θαύμα και είναι πολλά πράγματα μαζί, μεγαλειώδες και τρισδιάστατο. Αλλά το πιο εκπληκτικό για έναν εικαστικό είναι το φως. Αυτό είναι που γράφει με μαεστρία τα πράγματα, με απλότητα και καθαρότητα. Αυτό κάνει την πολυχρωμία να μην είναι απαραίτητη».
Στο Καστέλι του χωριού Ακρωτήρι έχουν εγκατασταθεί ο μουσικός και κατασκευαστής οργάνων Γιάννης Πανταζής από τα Γρεβενά και η ιστορικός Αρτζη Κακίση από τη Νέα Υόρκη. Από τον ενετικό πύργο του 13ου αιώνα ακούγεται ο ήχος των πνευστών οργάνων που κατασκευάζει και παίζει ο Γιάννης. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τη μουσική που βγάζει το κέρατο τράγου ή η μπουρού, ούτε καν ο διπλός αυλός του θεού Πάνα, αν δεν παρακολουθήσει την παράσταση που δίνει το μεσημέρι και το απόγευμα. Οι επισκέπτες μπορούν επίσης να δουν την έκθεση της παραδοσιακής τσαμπούνας – τιμή στους παραδοσιακούς οργανοπαίκτες και κατασκευαστές του Αιγαίου – και να απολαύσουν ένα παραδοσιακό κέρασμα στη βεράντα του πύργου, με θέα την Καλντέρα και τον αρχαίο αμπελώνα.
Οι παλιές κάναβες – τα πατητήρια των σταφυλιών και τα κελάρια παλαίωσης του κρασιού – είναι πολύ ατμοσφαιρικοί χώροι για εκθέσεις και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Σε μια τέτοια κάναβα, στην Εξω Γωνιά, με την πατίνα του οινοποιείου πριν από 200 χρόνια, ο Αντώνης Αργυρός έχει στήσει ένα ολόκληρο πολιτιστικό κέντρο, το Art Space, το οποίο λειτουργεί παράλληλα με το σύγχρονο οινοποιείο και το αποστακτήριο. Από τον βιολογικό αμπελώνα παίρνει τα σταφύλια, το χιλιόχρονο ασύρτικο, που ορισμένοι το τοποθετούν μέσα στις δέκα καλύτερες ποικιλίες του κόσμου, το αϊδάνι, το Αθήρι, το μαυροτράγανο και τις άλλες ποικιλίες, και με την κάθετη οινοποίηση σε ελεγχόμενη θερμοκρασία ζύμωσης, βγάζει το «Νυχτέρι», τον «Αγιο Αύγουστο» και τον «Αγιο Αύγουστο βαρέλι», αλλά το άγιο κρασί από λιαστά σταφύλια «Βινσάντο» πέντε και έντεκα ετών.
Γευστικό σταυροδρόμι
Το Ακρωτήρι ήταν σταυροδρόμι πολιτισμών. Εκεί βρέθηκαν αβγά στρουθοκαμήλου από τη Συρία, χανααναϊκοί αμφορείς, λίθινα σκεύη από την περιοχή της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου. Η Σαντορίνη συνεχίζει να δέχεται γευστικές επιρροές που μάλιστα έρχονται ακολουθώντας τους ίδιους αρχαίους δρόμους, από την Κρήτη και την Κύπρο.
«Μεταξύ μας», στην Εξω Γωνιά υπάρχει ένας ωραίος χώρος που με θέα την Ανάφη μπορεί να απολαύσει κάποιος τη συνεύρεση της διεθνούς, της κρητικής και της σαντορινιάς κουζίνας: κρητική σαλάτα, σαλάτα ρόδι, κανταΐφι με τέσσερα τυριά και σάλτσα βατόμουρου, φέτα σε φύλλο κρούστας με μέλι και σουσάμι, φάβα με καπαρόφυλλα, φιλέτο με σάλτσα βινσάντο και μανιτάρια, αρνάκι με σάλτσα γιαουρτιού, λευκές μελιτζάνες Σαντορίνης με σάλτσα ντομάτα, βασιλικό και φέτα, γιουβέτσι θαλασσινών. Στο τραπέζι, εκτός από την τσικουδιά, υπάρχουν το λευκό αηδάνι και η βραβευμένη Σαντορίνη 2011 του Χατζιδάκη, ενός οινοποιού με έδρα τον διπλανό Πύργο και καταγωγή από την Κρήτη, που για πολλούς τα κρασιά του τοποθετούνται στην κορυφή.
Στην Οία, στην «Κύπριδα», η Ελλάδα από την Κύπρο και ο Ζαν-Λουκ από το Παρίσι σερβίρουν στα ειδυλλιακά τραπέζια λούζες και λουκάνικα που τα φέρνουν από το χωριό της Ελλάδας, το Πελέντρι του Τροόδους, την «εισαγωγή» του κυπριακού μεζέ μουκέντρα (φακές), χούμους, ελιές τσακιστές, ταχίνι και τζατζίκι, ραβιόλες, κούπες, κουπέπια, σεφταλιές, αφέλια (μαριναρισμένο κρασάτο χοιρινό με πουρκούρι), ταβάς (αρνί με κύμινο, πατάτες και κολοκύθια).
Κάτω από την Οία, το Αμμούδι, είναι μια πολύ ωραία εικόνα στην εσοχή της καλντέρας, στο ύψος της θάλασσας. Εκεί, τα τραπέζια στρώνονται απέναντι στο ηλιοβασίλεμα. Στην άκρη της μικρής προκυμαίας βρίσκεται ο «Δημήτρης», από τις πιο γευστικές γωνιές της Σαντορίνης, με την εντυπωσιακή βιτρίνα του γεμάτη ντόπια φρέσκα ψάρια και αστακούς. Ετσι, η αστακομακαρονάδα που φέρνει η Τζόι είναι το κάτι άλλο, όπως και τα μπαρμπούνια και οι μπαλάδες, μαζί με τη σαντορινιά σαλάτα (χλωροτύρι, ντοματάκια, αγγούρι «κατσούνι», καπαρόφυλλα), τους ντοματοκεφτέδες, τη μελιτζανοσαλάτα από άσπρη μελιτζάνα, την ψητή σουπιά και το χταπόδι, τη φάβα.
Το «πάρτι» με τα θαλασσινά συνεχίζεται στη μεγάλη παραλία του Περίβολου, στα «Δίχτυα» του Μιχάλη Τρουλλάκη, με απίθανη ψαρόπιτα και ψαροκεφτέδες, μπεκρή μεζέ με θαλασσινά, άσπρη μελιτζάνα καπνιστή, πολύ φρέσκα ψάρια και σαλάτες και ένα σωρό άλλα καλά της θάλασσας και της στεριάς.