«Στις 7 Αυγούστου 1975, το περιοδικό “Nature” δημοσίευσε μια εργασία που έμελλε να έχει κάποιες από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στην επιστήμη και την υγειονομική περίθαλψη στη σύγχρονη εποχή.
Η μελέτη, από τους βιοχημικούς Τζορτζ Κόλερ (Georges Köhler) και Σίζαρ Μάιλστιν (César Milstein), περιέγραφε μια μέθοδο για τη δημιουργία στο εργαστήριο αντιγράφων αντισωμάτων τα οποία ονομάζονται μονοκλωνικά αντισώματα.
Τα αντισώματα παράγονται από το ανοσοποιητικό σύστημα και είναι εξειδικευμένα για συγκεκριμένα και μοναδικά αντιγόνα, δηλαδή για μόρια προερχόμενα από ιούς, βακτήρια και άλλους ξένους παράγοντες που εισβάλλουν στον οργανισμό μας και προσπαθούν να υπερνικήσουν την άμυνά του».
Η παραπάνω παράγραφος είναι η αρχή του άρθρου που αφιέρωσε πρόσφατα το επιστημονικό περιοδικό «Nature» στην 50ή επέτειο της ανακάλυψης των μονοκλωνικών αντισωμάτων. Πράγματι, η μέθοδος των Κόλερ και Μάιλστιν υπήρξε καθοριστική τόσο για την έρευνα όσο και για την κλινική πράξη.
Χάρη σε αυτή, τα μονοκλωνικά αντισώματα – τα οποία ονομάστηκαν έτσι επειδή ήταν κλώνοι ενός αρχικού αντισώματος και ως εκ τούτου στρέφονταν όλα κατά ενός και μόνο αντιγόνου κάθε φορά που παράγονταν – «μπορούσαν να παραχθούν σε τεράστιες ποσότητες και να σχεδιαστούν για να αναγνωρίζουν οποιονδήποτε στόχο», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στο άρθρο.
Με άλλα λόγια, αυτό που πέτυχαν οι δύο βιοχημικοί ήταν να «εξοπλίσουν» τα χέρια των επιστημόνων με ένα εξαιρετικό εργαλείο εντοπισμού και αναγνώρισης συγκεκριμένων μορίων, το οποίο σύντομα μετετράπη σε φαρμακευτικό και διαγνωστικό παράγοντα.
Σήμερα κυκλοφορούν περί τα 212 φαρμακευτικά σκευάσματα αντισωμάτων τα οποία χρησιμοποιούνται «για τη διάγνωση και θεραπεία μιας ποικιλίας παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων των αυτοάνοσων νοσημάτων, των αλλεργιών και του καρκίνου», ενώ η παγκόσμια αγορά μονοκλωνικών αντισωμάτων ανήλθε το 2024 στα 250 δισεκατομμύρια δολάρια, αξία η οποία προβλέπεται να διπλασιαστεί την επόμενη πενταετία.
Η αλήθεια είναι ότι η δουλειά των δύο βιοχημικών ήταν το αποκορύφωμα μιας ερευνητικής προσπάθειας πολλών ετών (και πολλών άλλων επιστημόνων), η οποία όχι απλώς συνεχίστηκε, αλλά εντάθηκε και μετά την ανάπτυξη της μεθόδου.
Ερευνητές από όλο τον κόσμο χρησιμοποίησαν τη μέθοδο έχοντας λάβει τις «πρώτες ύλες» αλλά και τα πρωτόκολλα από τους Κόλερ και Μάιλστιν και έτσι όχι μόνο επιβεβαίωσαν τα ευρήματα των δύο βιοχημικών αλλά και εξέλιξαν τη μέθοδο.
Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στο άρθρο του «Nature», «η ιστορία των μονοκλωνικών αντισωμάτων καταδεικνύει πώς μια βιομηχανία που άλλαξε την υγειονομική περίθαλψη γεννήθηκε μέσα από μια επιστημονική σκυταλοδρομία».
Τέτοιου είδους επιστημονικές σκυταλοδρομίες σπανίζουν στις μέρες μας. Το ερευνητικό ενέργημα έχει καταστεί ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και πολλά ευρήματα, υλικά ή μέθοδοι πατεντάρονται ώστε η αξιοποίησή τους να αποφέρει κέρδη.
Ομως τίποτε δεν προάγει την επιστήμη περισσότερο από την ελεύθερη διακίνηση της γνώσης και η ιστορία των μονοκλωνικών αντισωμάτων το αποδεικνύει περίτρανα.
