Κλιματική αλλαγή, ακραία φυσικά φαινόμενα και δομική τρωτότητα στο αστικό περιβάλλον έχουν προκαλέσει – και συνεχίζουν να προκαλούν – μεγάλες καταστροφές τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.
Σεισμοί, πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές αποτελούν ολοένα και πιο συχνές ειδήσεις, συνοδευόμενες από καταστροφικές συνέπειες σε κατοικίες αλλά και σε ευρύτερα περιουσιακά στοιχεία. Ωστόσο, το ποσοστό ασφάλισης της περιουσίας στην Ελλάδα, και ειδικότερα η ασφάλιση της κατοικίας, παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών δείχνουν ότι το συγκεκριμένο ποσοστό ασφάλισης κινείται στην περιοχή του 18%. Αυτή η πραγματικότητα είναι σίγουρα ανησυχητική, λαμβάνοντας υπόψη το εντεινόμενο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με την τρωτότητα που αποτελεί δομικό στοιχείο των σύγχρονων αστικών περιοχών.
Τα στατιστικά στοιχεία της τελευταίας εικοσαετίας που αφορούν στην ανάλυση ασφαλιστικών αποζημιώσεων από καταστροφικά γεγονότα, και ιδιαίτερα αυτά που συνδέονται με το κλίμα, δηλαδή πλημμύρες και πυρκαγιές, όπως δημοσιεύτηκαν στη σχετική μελέτη της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος, καταδεικνύουν ξεκάθαρα την αυξητική τάση που παρουσιάζει το ύψος των συνολικών αποζημιώσεων.
Οι αποζημιώσεις που συνδέονται με τα γεγονότα των πλημμυρών αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος, ενώ τα συμβάντα που συνδέονται με δασικές πυρκαγιές έχουν μεγαλύτερο αποτύπωμα στον μέσο όρο αποζημίωσης ανά περίπτωση, παρουσιάζοντας σχεδόν διπλάσια μέση τιμή από την αντίστοιχη μέση ζημιά που εμφανίζεται στα γεγονότα των πλημμυρών.
Τα καταστροφικά γεγονότα επηρεάζουν τόσο τις κατοικίες όσο και τις εγκαταστάσεις και τα κτίρια που ανήκουν σε επιχειρήσεις. Οι συνολικές καταγραφές αποζημιώσεων για τη χρονική περίοδο 1993-2023, που σχετίζονται με ασφαλισμένα περιουσιακά στοιχεία και αφορούν καταστροφικά γεγονότα εξαιτίας σεισμών, υψηλών βροχοπτώσεων με πλημμύρες και δασικών πυρκαγιών, ανέρχονται σε 40 περιστατικά, με περίπου 34.000 δηλωμένες απαιτήσεις αποζημίωσης και συνολικό ποσό απαιτήσεων από τις ασφαλιστικές εταιρείες 900 εκατομμύρια ευρώ.
Τα αντίστοιχα ποσά για τη χρονική περίοδο 2014-2023, που αφορούν ασφάλιση κατοικιών, καταγράφονται ως εξής: 30 περιστατικά, με συνολικό πλήθος δηλωθεισών απαιτήσεων αποζημίωσης ίσο με 12.000 δηλώσεις και συνολικό ποσό απαιτήσεων περίπου 120 εκατομμύρια ευρώ.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες από την Πολιτεία να δοθούν φορολογικά κίνητρα ώστε να αυξηθεί η ζήτηση για ασφαλιστήρια συμβόλαια κάλυψης περιουσίας. Ωστόσο, οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις δεν έχουν αποδώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αυτό θα πρέπει να προβληματίσει την Πολιτεία και να την οδηγήσει ίσως σε πιο τολμηρές πρωτοβουλίες, δίνοντας πιο γενναία φορολογικά κίνητρα στον τομέα της ιδιωτικής ασφάλισης και δημιουργώντας παράλληλα μηχανισμούς ασφάλισης σε κεντρικό επίπεδο χώρας ή και σε τοπικό επίπεδο, ενθαρρύνοντας πρωτοβουλίες από την τοπική αυτοδιοίκηση, ειδικά σε περιοχές που θεωρούνται πιο ευάλωτες σε ακραία φαινόμενα φυσικών καταστροφών.
Είναι σαφές, λοιπόν, ότι χρειάζεται να σχεδιαστεί ένας ολοκληρωμένος μηχανισμός θωράκισης – προστασίας – ασφάλισης για την περιουσία όλων των φυσικών αλλά και των νομικών προσώπων στην Ελλάδα. Ο σχεδιασμός αυτός θα πρέπει να βασιστεί σε δεδομένα, πληροφορίες και μετρήσεις μοντέλων σχετικά με τον κίνδυνο των φυσικών καταστροφών στον ελλαδικό χώρο.
Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για δημιουργία προηγμένων μοντέλων και τεχνικών υπολογισμών σχετικά με την επιμέτρηση των κινδύνων φυσικών καταστροφών, έχει δημιουργηθεί ειδική ερευνητική ομάδα στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Στοχαστικής Μοντελοποίησης και Εφαρμογών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία εξειδικεύεται στη δημιουργία τέτοιων μοντέλων.
Σε συνεργασία με την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών, η οποία παραχώρησε στοιχεία από ασφαλισμένες περιουσίες και αποζημιώσεις των τελευταίων ετών, έχουν γίνει σχετικές στατιστικές αναλύσεις. Τα εξειδικευμένα μοντέλα επιμέτρησης κινδύνων που έχουν αναπτυχθεί από τη σχετική ερευνητική ομάδα έχουν υψηλή χωρική ανάλυση, η οποία φτάνει σε επίπεδο γεωγραφικού σημείου, προσδιορισμένου από γεωγραφικές συντεταγμένες.
Η ανάπτυξη των παραπάνω μαθηματικών μοντέλων έχει βασιστεί σε Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS) υψηλής ανάλυσης, που παρέχουν τη δυνατότητα μοντελοποίησης των φυσικών καταστροφών και της συσχέτισής τους με γεωγραφικές, μετεωρολογικές και άλλες μεταβλητές. Τα συγκεκριμένα μοντέλα έχουν το τεράστιο πλεονέκτημα να συνδυάζουν και να επεξεργάζονται ιστορικά δεδομένα φυσικών καταστροφών μέσω νευρωνικών δικτύων μηχανικής μάθησης, συνδυάζοντάς τα με πληροφορίες από φυσικές και γεωγραφικές μεταβλητές.
Η παραπάνω προσέγγιση δημιουργεί μία εξαιρετικά αναλυτική και αξιόπιστη επιμέτρηση του κινδύνου σε επίπεδο γεωγραφικού σημείου, που μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για την αξιολόγηση του κινδύνου, τη θωράκισή του και την ασφαλιστική του κάλυψη.
Στη συνέχεια παραθέτουμε ενδεικτικά δύο χάρτες για τον ελλαδικό χώρο, που αφορούν στους κινδύνους σεισμού και πλημμύρας.
Του Αλέξανδρου Ζυμπίδη, Αναπληρωτή Καθηγητή Αναλογιστικής Επιστήμης του Τμήματος Στατιστικής του ΟΠΑ
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο ΟΠΑ News του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2025.
