Η Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού γιορτάζεται κάθε χρόνο την δεύτερη Πέμπτη του Μαρτίου αλλά παραμένει εξίσου σημαντική 365 ημέρες τον χρόνο.
Η Βίβιαν Παπαγεωργίου σήμερα είναι μητέρα τριών παιδιών μέσω παρένθετης μητέρας και ό,τι είναι σήμερα, το χρωστάει, όπως λέει, στα «αγαπημένα της πρόσωπα». Μετά από τόσα χρόνια και έχοντας βγει πλέον από την «επικίνδυνη ζώνη», εξηγεί όλα τα συναισθηματικά στάδια από τα οποία χρειάστηκε να περάσει, αλλά και το πώς προσεγγίζει πλέον τη ζωή και τις προτεραιότητές της.
Στα 22 σας, διαγνωστήκατε με νεφρική ανεπάρκεια. Υπήρξαν σημάδια που σας θορύβησαν, δεδομένου ότι η νόσος είναι συνήθως «σιωπηλή» στα πρώτα στάδια;
Υπήρξαν σημάδια όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, ημικρανίες και εξάντληση, ωστόσο κανένα από αυτά δεν σηματοδότησαν ξεκάθαρη ένδειξη νεφρικής ανεπάρκειας. Τα πρώτα σημάδια είναι όντως «σιωπηλά» και μπορούν να εκδηλωθούν μόνο μέσω αιματολογικών εξετάσεων γι’ αυτό και είναι σημαντικό να είναι κανείς συνεπής με τακτικές ιατρικές εξετάσεις.
Θεωρείτε ότι στερηθήκατε κάτι από τα πράγματα της ηλικίας σας τότε, εξαιτίας της νόσου;
Ναι, στερήθηκα πολλά πράγματα όπως την ενέργεια και διάθεση για δουλειά, ταξίδια, εξόδους με φίλους. Από τη στιγμή που διαγνώσθηκα αλλά και τα επόμενα οχτώ χρόνια, μπαινοέβγαινα σε νοσοκομεία, ταξίδευα με μοναδικό σκοπό να δω γιατρούς σε άλλα νοσοκομεία στο εξωτερικό, νοσηλευόμουν σε μεγάλα τακτικά διαστήματα. Κυρίως όμως στερήθηκα την ανεμελιά αυτής της ηλικίας. Τη στιγμή που οι φίλοι μου έβγαιναν, ταξίδευαν, ξενυχτούσαν, διασκέδαζαν, ξεκινούσαν να χτίζουν δουλειές, σπίτια και σχέσεις, το μοναδικό μέλημα μου ήταν να βρω νεφρό για να ζήσω.
Πότε σας ανακοινώθηκε ότι έπρεπε να κάνετε μεταμόσχευση;
Μου το ανακοίνωσαν αρκετά γρήγορα ότι θα πρέπει να κάνω μεταμόσχευση καθώς όταν εντόπισα το πρόβλημα της νεφρικής ανεπάρκειας, ήταν σε αρκετά προχωρημένο στάδιο που ήταν αδύνατο να θεραπευτεί.
Πώς θα περιγράφατε σήμερα την όλη διαδικασία;
Είναι μία διαδικασία δύσκολη τόσο συναισθηματικά όσο και σωματικά. Η διαδικασία της μεταμόσχευσης είναι βεβαίως ένα μεγάλο χειρουργείο που απαιτεί την ανάλογη ανάρρωση αλλά τα πιο δύσκολα κομμάτια είναι το πριν και το μετά. Ο χρόνος που θα πάρει για να βρει κάποιος συμβατό νεφρό μπορεί να είναι από κάποιους μήνες μέχρι πολλά χρόνια και στο διάστημα αυτό, απαιτείται να κάνεις αιμοκάθαρση, η οποία είναι μία ψυχολογικά και σωματικά εξαντλητική διαδικασία για έναν ασθενή. Η αιμοκάθαρση απαιτείται σε αυτή τη φάση της νόσου για να κάνει τη δουλειά την οποία θα έπρεπε να κάνει ένα υγιές νεφρό, να καθαρίζει το αίμα από τις τοξίνες. Ο ασθενής πρέπει να επισκέπτεται το κέντρο αιμοκάθαρσης τρεις φορές την εβδομάδα και η κάθε συνεδρία διαρκεί 3-4 ώρες. Εκτός από το γεγονός ότι αυτό σε αποτρέπει από το να μπορείς να δουλέψεις και να ταξιδέψεις, η όλη διαδικασία αλλά και οι υπόλοιπες ώρες είναι σωματικά τρομερά εξαντλητικές. Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι η εξασθένηση του οργανισμού, ναυτία, πονοκέφαλοι, ζαλάδες. Η εφεύρεση της αιμοκάθαρσης είναι σίγουρα ένας τρόπος να παραμείνεις στη ζωή ωσότου να βρεθεί μόσχευμα αλλά εύχομαι κάποια στιγμή η ποιότητα αυτής της ζωής να βελτιωθεί. Εάν σταθείς τυχερός και βρεθεί συμβατό μόσχευμα, το χειρουργείο είναι μόνο το πρώτο κομμάτι της διαδικασίας, και ίσως το πιο απλό. Το δύσκολο έρχεται μετά, στο να μπορέσει ο οργανισμός σου να δεχτεί το ξένο όργανο και να μην το απορρίψει. Αυτή είναι μία πολύ μεγάλη μάχη, η οποία κρατάει εφ’ όρου ζωής. Θέλει πάρα πολύ μεγάλη προσοχή στα σωστά φάρμακα, την διατροφή και τις τακτικές εξετάσεις, μεταξύ άλλων.
Η εμπειρία σας με τους γιατρούς στην Ελλάδα, πώς ήταν; Σας ικανοποίησε ο τρόπος προσέγγισής και αντιμετώπισης ή πιστεύετε ότι χάθηκε πολύτιμος χρόνος; Χρειάστηκε να μεταβείτε και στο εξωτερικό, σε κάποια πιο εξειδικευμένη κλινική;
Πιστεύω πως οι Έλληνες γιατροί είναι από τους καλύτερους. Μέσα στην ατυχία μου, είχα την τύχη, όχι απλά να γνωρίσω πραγματικούς επιστήμονες, αλλά και καταπληκτικούς ανθρώπους. Όταν διαγνώστηκα, έκανα κάποιες αρχικές εξετάσεις εδώ στην Ελλάδα και μετά πήρα την απόφαση να μεταβώ στο εξωτερικό σε πιο εξειδικευμένες κλινικές. Εκεί γνώρισα στις πιο υψηλές θέσεις πάλι, Έλληνες γιατρούς! Αυτό από τη μία, με έκανε να αισθανθώ ασφάλεια, από την άλλη, με στεναχωρούσε το γεγονός ότι δεν προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στη χώρα μας. Αυτό όμως που μπορώ να πω είναι ότι τώρα πλέον έχοντας συναναστραφεί και συνεργαστεί με γιατρούς Έλληνες αλλά και πολλούς ξένους, ο τρόπος προσέγγισης, αντιμετώπισης και πάνω απ’ όλα η ανθρωπιά που προσφέρουν και έχουν έμφυτη μέσα τους οι Έλληνες γιατροί, είναι στοιχεία που δεν έχω συναντήσει ποτέ σε άλλους γιατρούς.
Είμαστε από τις τελευταίες χώρες στην Ευρώπη στη δωρεά οργάνων. Παίρνοντας αυτό ως δεδομένο, η αναμονή για να βρεθεί δότης ήταν μεγάλη;
Αυτή είναι μία μεγάλη, πολύ στενάχωρη αλήθεια. Αυτός ήταν κι ένας κύριος λόγος ο οποίος με ώθησε να πάω στο εξωτερικό -συγκεκριμένα στις Ηνωμένες Πολιτείες- για τη μεταμόσχευση. Ο χρόνος αναμονής για συμβατούς δότες είναι συνήθως μικρότερος, λόγω και του πληθυσμού αλλά και της ενημέρωσης γύρω από τη δωρεά οργάνων. Η πρώτη μου μεταμόσχευση έγινε τρία χρόνια μετά την αρχική διάγνωση, με έναν πάρα πολύ ενδιαφέροντα και πρωτότυπο τρόπο. Ένας Αμερικανός εφηύρε ένα σύστημα, το οποίο λέγεται “National Kidney Registry”, στο οποίο γίνεται «ανταλλαγή» οργάνων μεταξύ ζώντων- δοτών. Αυτός ο οργανισμός δέχεται «ζευγάρια» ανθρώπων -έναν ασθενή ο οποίος χρειάζεται νεφρό μαζί με έναν υγιή άνθρωπο, ο οποίος θέλει να δωρίσει τον νεφρό του σε αυτόν τον ασθενή αλλά δυστυχώς δεν είναι συμβατός- με αυτή τη διαδικασία ο δότης του ενός ζευγαριού μπορεί να είναι συμβατός με τον ασθενή ενός άλλου ζευγαριού και με αυτό τον τρόπο γίνεται ανταλλαγή οργάνων μεταξύ «ζευγαριών» έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια αλυσίδα ασθενών/ δοτών, στην οποία οι μισοί άνθρωποι δωρίζουν ένα νεφρό και οι άλλοι μισοί δέχονται ένα νεφρό από συμβατό δότη. Είναι πραγματικά ένας καταπληκτικός οργανισμός, με τον οποίο κάθε χρόνο σώζονται εκατοντάδες ζωές. Εγώ γράφτηκα μαζί με τη μητέρα μου, η οποία δώρισε το νεφρό της σε μία γυναίκα ασθενή κοντά στην ηλικία της και εγώ δέχτηκα νεφρό από έναν συμβατό δότη κοντά στη δική μου ηλικία. Μετά από τρία χρόνια δυστυχώς βρέθηκα στη θέση να χρειαστώ δεύτερη μεταμόσχευση καθώς ο οργανισμός μου απέρριψε το ξένο μόσχευμα. Η δεύτερη μεταμόσχευση έγινε ξανά στο εξωτερικό με τον παραδοσιακό τρόπο με λίστα αναμονής από πτωματικό δότη και στάθηκα πάρα πολύ τυχερή καθώς το χρονικό διάστημα ήταν πολύ μικρό- περίπου τέσσερις μήνες.
Ποια ήταν τα συναισθηματικά στάδια, από τα οποία περάσατε, μέχρι να βρεθεί κάποιο διαθέσιμο όργανο;
Τα συναισθηματικά στάδια, τα οποία περνάς μέσα από μία τέτοια πάρα πολύ κρίσιμη περιπέτεια υγείας καθώς μιλάμε για ένα ζωτικό όργανο, είναι και πολλά αλλά και δύσκολα. Μετά από τόσα χρόνια και έχοντας βγει πλέον από την «επικίνδυνη ζώνη», θα μπορούσα να παρομοιάσω τα στάδια αυτά, με τα πέντε στάδια του πένθους. Πρώτα έρχεται η άρνηση. Δεν μπορείς, δεν θέλεις, δεν έχεις την κατάλληλη ψυχολογία, ενημέρωση και ωριμότητα να διαχειριστείς συναισθηματικά ένα τόσο μεγάλο σοκ. Ύστερα εμφανίζεται ο θυμός. Θυμώνεις γιατί συνέβη σε σένα αυτό, θυμώνεις με τον εαυτό σου, θυμώνεις με τους γύρω σου, θυμώνεις με την κατάσταση γιατί είναι μία στην οποία δεν έχεις κανέναν απολύτως έλεγχο. Μετά έρχεται η διαπραγμάτευση. Θαρρείς πως μπορείς να ελέγξεις την κατάσταση ενώ στην ουσία ξέρεις ότι δεν εξαρτάται πλέον από σένα. Διαπραγματεύεσαι με τους γιατρούς, με τον εαυτό σου, με το πόσο χρόνο έχεις να αντιμετωπίσεις όσο καλύτερα γίνεται αυτό που σου συνέβη. Και όταν πλέον έχεις λάβει όλη την ενημέρωση που υπάρχει γύρω από το συμβάν και έχεις εξαντλήσει όλες σου τις σκέψεις και απορίες και προσπάθειες, ξεκινάει η κατάθλιψη. Ξεκινάει απότομα η προσαρμογή σε μία νέα πραγματικότητα που δεν αποτελείται πια από γέλια, ανεμελιά και μελλοντικά σχέδια αλλά από λευκές ρόμπες, κρύα αποστειρωμένα δωμάτια, βελόνες και αβεβαιότητα. Ύστερα από ένα εύλογο χρονικό διάστημα, αρκετή έρευνα και συζήτηση αλλά και μεγάλη υποστήριξη από στενό οικογενειακό και φιλικό κύκλο, έρχεται η αποδοχή. Ομολογώ ότι το τελευταίο στάδιο μού πήρε χρόνια να το κατακτήσω καθώς θέλει μεγάλη ωριμότητα, την οποία είναι αφύσικο να έχεις σε τόσο νεαρή ηλικία.
Θεωρείτε ότι υπάρχει επαρκής ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τη δωρεά οργάνων στην Ελλάδα; Έχουμε την ενημέρωση που θα έπρεπε να έχουμε; Τι πιστεύετε ότι μας κάνει να φοβόμαστε να γίνουμε δότες οργάνων;
Θεωρώ ότι δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση για τη δωρεά οργάνων στην Ελλάδα. Πέρα από μία κρατική ιστοσελίδα και κάποιες ακόμα εάν καθίσει κάποιος να το ψάξει σοβαρά, θέλει επιμονή και υπομονή να βρει τις απαντήσεις που ψάχνει. Το γεγονός και μόνο, ότι πρέπει κάποιος να το σκεφτεί και να το ψάξει και δεν υπάρχει παντού μπροστά σου ένα τόσο σημαντικό ζήτημα που θα σε αναγκάσει να το δεις κατάματα και θα σου δώσει χωρίς κόπο όλες τις απαντήσεις που θα χρειαστείς, αποτελεί από μόνο του ένα πρόβλημα. Πιστεύω ότι θα ήταν πράγματι πολύ σημαντικό να υπάρχει σωστή ενημέρωση από μικρή ηλικία γιατί θεωρώ ότι υπάρχει φόβος για ό,τι αφορά την δωρεά οργάνων και αυτό βέβαια οφείλεται στην ανεπαρκή πληροφορία.
Πώς είναι η ζωή μετά τη μεταμόσχευση; Δηλαδή πώς είναι να ζει κανείς με όργανο δότη;
Η ζωή μετά τη μεταμόσχευση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, ωστόσο θεωρώ ότι το πιο σημαντικό για καλή ποιότητα ζωής, είναι η αντιμετώπιση που έχει ο ίδιος ο ασθενής. Θα πρέπει πρωτίστως να ακολουθήσει τις οδηγίες του γιατρού κατά γράμμα και να είναι συνεπής σε ό,τι αφορά τα φάρμακα που πρέπει να παίρνει, τις ιατρικές εξετάσεις που πρέπει να κάνει σε τακτικά χρονικά διαστήματα αλλά και να προσέχει να μην θέτει τον εαυτό του σε πιθανότατα επικίνδυνες για τον ίδιο καταστάσεις. Θα πρέπει να αποφεύγει κλειστούς χώρους με κόσμο, ιώσεις, μικρόβια, νοσοκομεία. Αυτά όσον αφορά το πρακτικό κομμάτι. Για μένα είναι επίσης πολύ σημαντικό και το συναισθηματικό κομμάτι του όχι απλά να δεχθείς το καινούργιο μόσχευμα που σου έχει δοθεί σαν θείο δώρο, αλλά να το αγαπήσεις, να το κάνεις κομμάτι δικό σου και ας ήρθε από ξένο άνθρωπο. Πάντα θα υπάρχουν εξωτερικοί παράγοντες που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, αλλά όσο πιο επιμελής είσαι σ’ αυτά που πρέπει και όσο πιο καλά είσαι με τον εαυτό σου, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να έχεις μια φυσιολογική και χαρούμενη ζωή ακόμα και με ξένο μόσχευμα.
Μετά από όλη αυτήν την περιπέτεια, άλλαξε ο τρόπος που προσεγγίζετε τη ζωή; Επαναπροσδιορίσατε τις προτεραιότητές σας
Η ζωή μου, οι προτεραιότητές μου, ο τρόπος σκέψης μου, όλα άλλαξαν δραστικά. Ωρίμασα και προσγειώθηκα στα πόδια μου πάρα πολύ γρήγορα και απότομα. Μέσα από μεθοδευμένες κινήσεις, με τεράστια επιμονή και υπομονή αλλά και τύχη μέσα από όλη αυτή την περιπέτεια, κατάφερα να δημιουργήσω οικογένεια, κάτι που οι περισσότεροι δυστυχώς δυσκολεύονται να κάνουν. Σήμερα είμαι παντρεμένη και μετά από μεγάλη μάχη καταφέραμε με τον σύζυγό μου να κάνουμε και τρία παιδιά. Όμως βέβαια, όπως σε όλες τις οικογένειες του σήμερα, υπάρχουν τα προβλήματα της καθημερινότητας, άγχη, στρες με δουλειά, με σχολεία, με το μεγάλωμα των παιδιών. Πλέον τίποτα δεν με ρίχνει και τίποτα δεν με πτοεί. Εάν υπάρχει λύση στο πρόβλημα, τότε δεν αποτελεί πρόβλημα. Είναι απλώς μία άσκηση, την οποία θα πρέπει να ψάξουμε τον σωστό τρόπο για να τη λύσουμε. Αρκεί να υπάρχει διάθεση, που φυσιολογικό είναι να μην υπάρχει πάντα -αλλά γι’ αυτό προσπαθώ να στέκομαι πάντα δίπλα τους. Μέσα από την περιπέτειά μου, ανακάλυψα μέσα μου μεγάλη δύναμη. Δεν κατάφερα όμως να την ανακαλύψω μόνη μου, την οφείλω στην αμέριστη στήριξη που είχα από την οικογένειά μου. Έμαθα πως όταν λειτουργούμε σαν ομάδα, σαν μία γροθιά, τόσο το καλύτερο και τόσο πιο εύκολο να αντιμετωπίσουμε την όποια δυσκολία της ζωής. Γι’ αυτό και η σωματική αλλά και η συναισθηματική υγεία, τόσο η δική μου αλλά και της οικογένειας μου, είναι το πιο σημαντικό πράγμα.
Σε όλο αυτό το ταξίδι, υπήρξε η κατάλληλη στήριξη από αγαπημένα πρόσωπα;
Στα αγαπημένα μου πρόσωπα οφείλω τα πάντα. Στο ότι το πάλεψα, στο ότι επανήλθα, ότι συνεχίζω σήμερα και μπορώ και ζω μία φυσιολογική ζωή. Ό,τι είμαι σήμερα, το οφείλω στον σύζυγό μου που δεν έφυγε δευτερόλεπτο από δίπλα μου, στους γονείς μου και τα αδέρφια μου για την στήριξή τους, στη μητέρα μου ιδίως που δώρισε το νεφρό της για εμένα, στους αγαπημένους μου φίλους που δεν έπαψαν ποτέ να με κάνουν να γελώ και στα παιδιά μου που αντλούν καθημερινά αστείρευτη δύναμη και ευτυχία.
Έχετε τρία παιδιά. Τι δύναμη σάς έχει δώσει η μητρότητα ώστε να ανταπεξέλθετε σε όλο αυτό που σας έχει συμβεί;
Η μητρότητα έπαιξε σοβαρό ρόλο στην ανάρρωσή μου αλλά και στον τρόπο τον οποίο αντιμετώπισα το πρόβλημα υγείας μου. Κατά τη διάρκεια της πρώτης μεταμόσχευσης, γεννήθηκε η μεγάλη μας κόρη. Δεν έβλεπα την ώρα να βγω από το νοσοκομείο για να μπορέσω να τη δω! Η χαρά και η ανυπομονησία που ένιωθα, μου έδωσε απίστευτη δύναμη και με ώθησε να αναρρώσω με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Ήθελα να είμαι γερή και δυνατή για να μπορώ να τη φροντίζω οπότε πρόσεχα τον εαυτό μου όσο καλύτερα γινόταν. Έπειτα γεννηθήκαν και οι δίδυμες κόρες μας και εκτός από την ψυχολογική δύναμη που απαιτήθηκε, χρειάστηκε και αρκετή σωματική! Στάθηκα πολύ γερά στα πόδια μου και πλέον δεν είχα καν χρόνο να σκεφτώ το δικό μου πρόβλημα. Προτεραιότητα είχαν και έχουν τα παιδιά και για να είναι εκείνα καλά, ξέρω ότι πρέπει να φροντίζω τον εαυτό μου όσο καλύτερα μπορώ για να μπορώ να τους προσφέρω τα πάντα. Μου δίνουν καθημερινά τόση δύναμη, χαρά και αγάπη που κανένα φάρμακο δεν θα μπορούσε να δώσει.
Τι συμβουλές θα δίνατε σε μια νέα γυναίκα με νεφρική ανεπάρκεια που θέλει να γίνει μαμά αλλά εξαιτίας της νόσου, δεν μπορεί;
Θα τη συμβούλευα καταρχάς να φροντίσει πρώτα τον εαυτό της, τη σωματική και ψυχολογική της υγεία. Να μην πάψει να ελπίζει, να μην τα παρατάει και να έχει δίπλα της μόνο ανθρώπους που τη στηρίζουν. Θα την συμβούλευα να κάνει μία έρευνα, να απαριθμήσει τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να δημιουργήσει οικογένεια, να τους ζυγίσει και να διαλέξει τον πιο καλό και εφικτό τρόπο για εκείνη. Θα την συμβούλευα να μην αφήσει τίποτα να της σταθεί εμπόδιο, κανένα ταμπού της κοινωνίας και καμιά γνώμη του κόσμου. Υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι για να δημιουργηθεί μία οικογένεια πέραν του παραδοσιακού και είναι όλοι αποδεκτοί, αρκεί να κάνει εσένα ευτυχισμένο και να προσφέρει σε ένα παιδί στέγη και αγάπη. Ότι μπορεί να δοκιμάσει να μείνει έγκυος με κοντινή επίβλεψη από τον γιατρό της, εφόσον εκείνος το επιτρέπει. Ότι μπορεί να δοκιμάσει να κάνει εξωσωματική και ύστερα να βρει ένα τρίτο πρόσωπο να κυοφορήσει το έμβρυο, όπως έκανα εγώ με τον σύζυγό μου. Θα της έλεγα ότι μπορεί επίσης να επιλέξει και τον δρόμο της υιοθεσίας. Είμαστε πολύ τυχεροί που ζούμε σε μία χρονική περίοδο όπου η επιστήμη έχει κάνει άλματα στον τομέα της παραγωγικότητας και μας προσφέρει επιλογές και βοήθεια ώστε να κάνουμε οικογένεια. Τέλος, θα της έλεγα ότι ο δρόμος θα είναι σίγουρα μακρύς και πολλές φορές δύσκολος αλλά να μην το βάζει κάτω. Ο επιμένων νικά!
Με τι ασχολείστε επαγγελματικά σήμερα; Βρίσκεστε χρόνο για τα χόμπι σας;
Το 2010 όταν ξεκίνησαν όλα, αναγκάστηκα να αποχωρήσω από τη ναυτιλιακή εταιρεία στην οποία δούλευα, λόγω των προβλημάτων υγείας μου και των ταξιδιών που ξεκίνησα να κάνω για να τα αντιμετωπίσω. Κατά τη διάρκεια της νόσου, περνούσα τον περισσότερο χρόνο μου σε ιατρεία και νοσοκομεία σε Ελλάδα και εξωτερικό, στο σπίτι μεγαλώνοντας τα παιδιά ή συνδεδεμένη στο μηχάνημα της αιμοκάθαρσης. Για λίγα χρόνια εκείνη την περίοδο, ασχολήθηκα με την οργάνωση και διακόσμηση εκδηλώσεων, κάτι που με έκανε να ξεφεύγω από την πραγματικότητα και μου προσέφερε λίγο περισσότερο χρώμα και χαρά. Ένιωθα πάντα πολύ δημιουργική και με έφεση στα καλλιτεχνικά καθώς ήταν κι αυτό που σπούδασα. Λίγο μετά τη δεύτερη μεταμόσχευση και τον ερχομό των διδύμων, ξεκίνησα να δημιουργώ πίνακες έργα τέχνης με χαρτί. Είναι μία μέθοδος που ανακάλυψα ότι μου άρεσε πολύ και μου επιτρέπει να ξεφεύγω και να χάνομαι σε έναν άλλο κόσμο όπου κυριαρχεί το χρώμα, η τέχνη και η φαντασία! Πάνω απ’ όλα μου επιτρέπει να έχω εγώ τον έλεγχο, κάτι που δεν ένιωθα ότι είχα όσον αφορά στην υγεία μου. Σήμερα δουλεύω στο στούντιο μου, δημιουργώντας αυτούς τους πίνακες με στόχο να κάνω την πρώτη μου έκθεση τον ερχόμενο χρόνο.
Τι φιλοδοξείτε να πετύχει η επιστήμη σύντομα;
Πιστεύω πως όποιον μεταμοσχευμένο και να ρωτήσεις αυτήν την ερώτηση, θα σου πει πως το μοναδικό πράγμα που θα ήθελε η επιστήμη να πετύχει σύντομα είναι να μπορούν να δημιουργηθούν από τα ίδια τα κύτταρα των ασθενών ζωτικά όργανα, ώστε να εξαλειφθεί η ανάγκη συμβατών δοτών οργάνων αλλά και το τεράστιο πρόβλημα που προκύπτει εκ των υστέρων, το οποίο είναι αυτό της απόρριψης. Προς το παρόν όμως, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε και ως ασθενείς αλλά και ως σύνολο, είναι να ενημερωνόμαστε σωστά για το τι σημαίνει η δωρεά οργάνων, να προσπαθήσουμε να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο ως προς αυτό ώστε να μην τους φαίνεται κάτι τρομακτικό η ξένο, για να μπορέσουμε να σώσουμε όσο περισσότερες ζωές γίνεται.
