Στα 27 της χρόνια παντρεύτηκε έναν βασιλιά. Στα 47 της η μοίρα την ήθελε χήρα, πολύ νωρίτερα απ’ όσο είχε φανταστεί. Δύο δεκαετίες αργότερα, η βασίλισσα Νουρ αλ Χουσεΐν της Ιορδανίας, η Αμερικανίδα, απόφοιτος του Princeton και πρώην Λίσα Χαλάμπι, εξακολουθεί να βρίσκεται στο επίκεντρο ενός πολιτικού και δυναστικού δράματος που αφορά τον μεγαλύτερο γιο της, τον πρίγκιπα Χάμζα, τον άνθρωπο που εκείνη είχε ελπίσει ότι θα ακολουθούσε τα βήματα του χαρισματικού πατέρα του, του εκλιπόντος βασιλιά Χουσεΐν.
Η ιστορία της μοιάζει να έχει βγει από θεατρικό έργο του Σαίξπηρ: ο θάνατος ενός ηγεμόνα που καθορίζει δεκαετίες μετά τις τύχες του βασιλείου, οι έριδες ανάμεσα σε συγγενείς που σιγοβράζουν στο παρασκήνιο κι έρχονται στο φως με εκκωφαντικό τρόπο, οι παρασκηνιακοί μηχανισμοί μιας αυλής όπου η μνήμη είναι πάντοτε μακρά. Και στο κέντρο όλων, μια ιστορία αγάπης που μετατράπηκε σε μοιραία ένωση και σε εξίσου μοιραία μοναξιά.
Από τη Λίσα Χαλάμπι στη Νουρ αλ Χουσεΐν
Η Λίσα Νασίμπ Χαλάμπι γεννήθηκε το 1951 στην Ουάσιγκτον. Κόρη του Σύριου Ναντζίμπ Χαλάμπι, πιλότου δοκιμών, στελέχους της αμερικανικής κυβέρνησης και αργότερα διευθύνοντος συμβούλου της Pan Am, και της Ντόρις Καρλκβιστ, Σουηδοαμερικανίδας, μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον εύπορο, αλλά όχι χωρίς δυσκολίες. Το οικογενειακό σπίτι, όπως η ίδια περιγράφει, ήταν συχνά ψυχρό και αυστηρό. Οι γονείς της χώρισαν, αφήνοντάς της ένα αίσθημα απόστασης αλλά και μια ανθεκτικότητα που θα της φαινόταν αργότερα πολύτιμη.
Μεγάλωσε μεταξύ Νέας Υόρκης και Καλιφόρνιας, φοίτησε σε εκλεκτά σχολεία όπως το National Cathedral School και το Concord Academy και το 1969 έγινε μέλος της πρώτης φουρνιάς γυναικών στο Princeton. Σπούδασε αρχιτεκτονική και πολεοδομία κι αργότερα εργάστηκε στην Αυστραλία, στο Ιράν και τελικά στην Ιορδανία, σε εταιρείες σχεδιασμού νέων πόλεων και αεροδρομίων.
Ήταν ήδη μια ανεξάρτητη επαγγελματίας, ψηλή, εντυπωσιακή, με μια αίσθηση διεθνούς κοσμοπολιτισμού, όταν γνώρισε τον βασιλιά Χουσεΐν. Εκείνος, ήδη τρεις φορές παντρεμένος και χήρος μετά τον τραγικό θάνατο της τρίτης συζύγου του, βασίλισσας Αλία, σε αεροπορικό δυστύχημα το 1977, βρήκε στη Λίσα μια νέα αρχή.
Το 1978 παντρεύτηκαν σε μια παραδοσιακή μουσουλμανική τελετή στην πόλη Αμμάν. Η Λίσα ασπάστηκε το Ισλάμ, άλλαξε το όνομά της σε Νουρ αλ Χουσεΐν («Φως του Χουσεΐν») και βρέθηκε ξαφνικά να είναι βασίλισσα της Ιορδανίας.
Η νέα βασίλισσα
Η Νουρ δεν ήταν η τυπική «βασίλισσα-σύζυγος». Έμαθε αραβικά, υιοθέτησε με σεβασμό τα ήθη της χώρας, αλλά ταυτόχρονα έδειξε το προοδευτικό της στίγμα. Υπερασπίστηκε την οικονομική ενδυνάμωση των Βεδουίνων γυναικών (των ιθαγενών γυναικών της περιοχής που δέχονταν διακρίσεις από τον αραβικό πληθυσμό), στήριξε πολιτιστικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα, ενώ δεν δίσταζε να εμφανίζεται με μοτοσικλέτα στο πλευρό του βασιλιά. Το κοινό ήταν αρχικά καχύποπτο απέναντι στην Αμερικανίδα, αλλά σταδιακά η εικόνα της άλλαξε.
Με τον Χουσεΐν απέκτησαν τέσσερα παιδιά: τον πρίγκιπα Χάμζα, τον πρίγκιπα Χασίμ, την πριγκίπισσα Ιμάν και την πριγκίπισσα Ράιγια.
Πολιτικές εντάσεις μετά τον θάνατο του βασιλιά
Ο βασιλιάς Χουσεΐν πέθανε το 1999 από καρκίνο του λεμφικού συστήματος. Στις τελευταίες ημέρες της ζωής του άλλαξε δραματικά την ακολουθία της διαδοχής: καθαίρεσε τον αδελφό του Χασάν από διάδοχο και όρισε ως βασιλιά τον γιο του Αμπντάλα, από τον γάμο του με τη δεύτερη σύζυγό του, πριγκίπισσα Μούνα (η οποία ήταν επίσης Δυτική, αφού γεννήθηκε στην Αγγλία ως Τoni Avril Gardiner). Ως χειρονομία προς τη Νουρ, όρισε τον μόλις 18χρονο Χάμζα ως διάδοχο μετά τον Αμπντάλα.
Μετά τον θάνατο του βασιλιά, η Νουρ βρέθηκε μπροστά στο υπαρξιακό ερώτημα κάθε χήρας μονάρχη: ποιος είναι ο ρόλος της πια; Στις περισσότερες μοναρχίες, η απάντηση θα ήταν απλή: περιθωριοποίηση, ζωή στη σκιά κι αναμνήσεις μιας παλιάς βασιλείας. Η Νουρ όμως αρνήθηκε να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο.
Ωστόσο, το 2004 ο Αμπντάλα αφαίρεσε τον τίτλο του διαδόχου από τον Χάμζα και τον μετέφερε στον δικό του γιο. Η Νουρ, που είχε επενδύσει στην προετοιμασία του Χάμζα ως «γνήσιου κληρονόμου» του πατέρα του, βρέθηκε στο περιθώριο.
Το 2021, ο Χάμζα κατηγόρησε δημόσια το καθεστώς για διαφθορά και κακή διοίκηση, προκαλώντας σοκ στη χώρα. Ο Αμπντάλα δήλωσε πως «η στάση σφραγίστηκε», ενώ η Νουρ αρκέστηκε σε μια λιτή ανάρτηση στο Twitter, μιλώντας για «συκοφαντίες» και ζητώντας δικαιοσύνη.
Η σκιά της Ράνια και το ζήτημα της εικόνας
Μετά τον θάνατο του Χουσεΐν, το παλάτι του Αμμάν απέκτησε νέα βασίλισσα: τη Ράνια, σύζυγο του Αμπντάλα Β΄. Η νεότερη, μοντέρνα και προβεβλημένη Ράνια ανέλαβε σταδιακά τον ρόλο της διεθνούς «βιτρίνας» της Ιορδανίας. Για τη Νουρ αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να βρει έναν νέο χώρο για τη δική της επιρροή.
Παρά τις σιωπηρές τριβές, που αφορούσαν ακόμη και το ποια δικαιούται τον τίτλο της βασίλισσας, η Νουρ διατήρησε τη δική της πορεία. Χωρίς να επιδιώξει δημόσιες συγκρούσεις, ακολούθησε την οδό της αξιοπρέπειας, διατηρώντας το προσωπικό της προφίλ με αξιοσημείωτη κομψότητα.
Ένα πρόσωπο που επιβιώνει
Μετά τον θάνατο του Χουσεΐν, η Νουρ δεν ξαναπαντρεύτηκε. Μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στην Ιορδανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία. Παρέμεινε δραστήρια μέσω του King Hussein Foundation, στηρίζει την ειρήνη, το περιβάλλον και την εκπαίδευση, ενώ έχει αναλάβει διεθνείς ρόλους, από την προεδρία των United World Colleges μέχρι τη συμμετοχή στο κίνημα κατά των πυρηνικών όπλων Global Zero.
Ήταν από τις πρώτες που συνέδεσαν το ζήτημα της ασφάλειας με το περιβάλλον, μιλώντας ήδη από τη δεκαετία του 2000 για την κλιματική αλλαγή ως απειλή για τη διεθνή ειρήνη. Το 2017, στο Our Ocean Conference, τόνισε πως η υγεία των θαλασσών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανθρώπινη ασφάλεια.
Η ιστορία ενός outsider
Σήμερα, στα 74 της, η Νουρ εξακολουθεί να εμφανίζεται ως φιγούρα σχεδόν μυθική: η Αμερικανίδα που έγινε βασίλισσα της Ιορδανίας, η χήρα που έμεινε πιστή στη μνήμη του άνδρα της, η ακτιβίστρια που μάχεται για την ειρήνη και το περιβάλλον. Στη Δύση, πολλοί τη βλέπουν ως ένα είδος «Τζάκι Κένεντι της Μέσης Ανατολής», κομψή, αινιγματική, πάντοτε προσεκτική στις δηλώσεις της.
Το ταξίδι της από τα αμφιθέατρα του Princeton μέχρι τα ανάκτορα του Αμμάν και από εκεί στα βήματα των Ηνωμένων Εθνών δείχνει τη δύναμη μιας γυναίκας που έμαθε να ζει ανάμεσα σε δύο κόσμους – τον αμερικανικό και τον αραβικό – χωρίς να ανήκει ποτέ ολοκληρωτικά σε κανέναν.
