ΤΟ ΒΗΜΑ logo

Οι Ταλιμπάν διατάσσουν τις γυναίκες να καλύπτουν το ένα μάτι κάτω από τη μπούρκα

Οι Ταλιμπάν διατάσσουν τις γυναίκες να καλύπτουν το ένα μάτι κάτω από τη μπούρκα 1
Getty Images

Σε μία από τις πιο ακραίες εκφάνσεις έμφυλης καταπίεσης, οι γυναίκες στο Αφγανιστάν υποχρεώνονται πλέον να καλύπτουν το ένα τους μάτι κάτω από τη μπούρκα. Η νέα αυτή εντολή των Ταλιμπάν δεν έχει καμία σχέση με τη θρησκεία. Είναι ένα ακόμα βήμα στο σχέδιο εξαφάνισης της γυναικείας παρουσίας από τον δημόσιο χώρο. Οπτική στέρηση ως μέσο πολιτικού ελέγχου: αυτό είναι το νέο πρόσωπο του έμφυλου απαρτχάιντ.

ΑΠΟ GRACE TEAM

Μοιάζει με δυστοπία αλλά είναι η σκληρή πραγματικότητα του 2025. Στο Αφγανιστάν, η τυραννία των Ταλιμπάν επεκτείνεται και στην...όραση των γυναικών: πλέον τους επιβάλλεται να καλύπτουν το ένα μάτι, λέγοντας «ένα μάτι αρκεί για να βλέπεις». Συγκεκριμένα, οι γυναίκες θα φορούν ένα κάλυμμα στο ένα τους μάτι, κάτω από τη μπούρκα. Η ύπαρξη αυτού του τεχνητού περιορισμού δεν είναι φυσικά θέμα θρησκείας. Είναι πράξη απόλυτα πολιτική: συστημική βία που στερεί από τη γυναίκα μέχρι και το δικαίωμα του βλέμματος, επιβεβαιώνοντας αυτό που έχουμε αναλύσει πολλές φορές - το έμφυλο απαρτχάιντ που επιβάλλεται στις Αφγανές γυναίκες.

Η εντολή αυτή ακολουθεί μια μακρά πορεία ολοκληρωτικών απαγορεύσεων. Από τον Μάιο του 2022, οι γυναίκες απαγορεύεται πλέον να κυκλοφορούν χωρίς νικάμπ ή μπούρκα, με κάθε παρέκκλιση να επισύρει ποινές στους άνδρες κηδεμόνες τους: φυλάκιση, πρόστιμο ή και απόλυση αν εργάζονταν στο δημόσιο. Η απόφαση αποτέλεσε ακόμη πιο βαθιά οπισθοδρόμηση σε κάθε υποτυπώδη ανεξαρτησία: περιορισμένη εκπαίδευση, εισόδημα, μετακίνηση και δημόσια παρουσία.

Τώρα, οι Ταλιμπάν επεκτείνουν τον έλεγχο στην ίδια την αίσθηση της όρασης. Έχουν διατάξει ότι μόνο ένα μάτι επιτρέπεται να μένει ακάλυπτο. Πρόκειται για μια εξόφθαλμη (no pun intended) προσπάθεια αποσύνδεσης της αφγανής γυναίκας από τον δημόσιο χώρο, από την ίδια τη δυνατότητά της να αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω της.

Οι ειδικοί προειδοποιούν πως αυτή η εξαιρετικά βάναυση μέθοδος δεν είναι μόνο συμβολική. Η αφαίρεση της οπτικής πληροφορίας έχει άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητα. Μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην πρόσβαση σε υπηρεσίες, στον προσανατολισμό, στην ασφάλεια και όλα αυτά με τον φόβο μήπως κάποιος δει δύο μάτια και την καταγγείλει. Η συνθήκη αυτή λειτουργεί ως ποιοτική, όχι μόνο ποσοτική, ενίσχυση της καταπίεσης.

Η διεθνής κοινότητα έχει ήδη καταδικάσει τη συνολική κακή μεταχείριση των αφγανών γυναικών, από υπουργικές διατάξεις που τις έκλεισαν εκτός πανεπιστημίων και εργασίας, έως ουσιαστική απαγόρευση και στέρηση βασικών δικαιωμάτων. Συζητήσεις τόσο στον ΟΗΕ όσο και στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) οδήγησαν στην έκδοση ενταλμάτων κράτησης κατά κορυφαίων ηγετών των Ταλιμπάν το 2025, για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας σε βάρος των γυναικών και κοριτσιών.

Όσο, όμως, οι διεθνείς αντιδράσεις περιορίζονται σε ανακοινώσεις και δηλώσεις, οι γυναίκες του Αφγανιστάν συνεχίζουν να υφίστανται καθημερινά επιθέσεις στην ίδια τους την ύπαρξη. Η κρατική πολιτική δεν αφορά μόνο το ένδυμα ή τον θρησκευτικό έλεγχο. Είναι η συστηματική επιβολή σιωπής — πλέον και οπτικής — στο μισό του πληθυσμού. Πρόκειται για μια σύγχρονη μορφή έμφυλου απαρτχάιντ, όπου ο έλεγχος δεν σταματά στο σώμα, αλλά φτάνει μέχρι και το βλέμμα.

Στον πυρήνα αυτού του συστήματος, η φράση «μία σπίθα οπτικής ελευθερίας αρκεί» λειτουργεί σαν τελεσίγραφο: μια σαδιστική υπενθύμιση ότι ακόμη και το βλέμμα πρέπει να υπόκειται σε έλεγχο. Είναι η τέλεια, οριακή απομόνωση της γυναικείας παρουσίας από κάθε τι δημόσιο, η αφαίρεση του αυτονόητου δικαιώματος να βλέπεις, άρα και να υπάρχεις. Αυτή η πολιτική συνιστά μια ελεγχόμενη, ψυχρά εκτελεσμένη εξαφάνιση της γυναικείας ταυτότητας στο όνομα της πατριαρχίας. Ένα δομημένο καθεστώς αποσιώπησης και εξάλειψης, που σβήνει τις γυναίκες από τους δρόμους, τις φωνές τους από τον διάλογο, περιορίζοντας ακόμη και τον αριθμό των ματιών που τους επιτρέπεται να κρατούν ανοιχτά. Κάθε βλέμμα που κόβεται, είναι ένα ακόμα μέτρο προς την πλήρη τύφλωση της μισής κοινωνίας.


Γυναικεία ζήλια: Όταν γίνεται τοξική + πώς να ζηλέψεις σωστά

Παρασκευή σημαίνει νέο επεισόδιο "Έχεις Δυο Λεπτά;" και αυτή τη φορά, η συζήτηση ξεκινά από τη ζήλια - όχι ως κατινιά, αλλά ως σύνθετο ανθρώπινο συναίσθημα.


ΑΠΟΡΡΗΤΟ