Υπήρξε μια εποχή που τους εργαζόμενους στα τρόλεϊ τους έλεγαν «τραβαγιέρηδες». Ο αρχικός τύπος ήταν «τραμβαγέρηδες» (με μι) γιατί το τραμ, το οποίο προηγήθηκε του τρόλεϊ, δεν ήταν άλλο από το ξακουστό «τραμβάι» (tramway, γαλλοπρεπώς).
Αυτά διαβάζω στη σελίδα του συγγραφέα και μεταφραστή Νίκου Σαραντάκου μετά την μεσοκαλόκαιρη είδηση ότι ο ΟΑΣΑ δρομολογεί την πλήρη απόσυρση των τρόλεϊ έως το 2027 αρχίζοντας από τη σταδιακή απομάκρυνση των καλωδίων που τεμαχίζουν τον αττικό ουρανό σαν παιχνίδι «ενώστε τις τελείες» δια χειρός Ζουάν Μιρό και το ερώτημα που προκύπτει αυτομάτως και επιτακτικά είναι τι θα απογίνουν οι «τραβαγιέρηδες»;
Η χρυσή εποχή για τα τρόλεϊ ήρθε στη δεκαετία του '60, μετά την οριστική κατάργηση του παλαιού δικτύου τραμ στις 15 Οκτωβρίου 1960. Οι ηλεκτροκίνητες αστικές μεταφορές είχαν ανατείλει και τα τρόλεϊ ήταν οι σταρ -ευέλικτα, άνετα και μέσα στα πράγματα.
Από τις πρώτες μεταπολεμικές ροζέτες του 1953 στη γραμμή Πατήσια-Αμπελόκηποι μέχρι τη θρυλική «Φαλκονέρα», το μοναδικό τρόλεϊ που παράχθηκε στην Ελλάδα το 1967 -με πλαίσιο Lancia και αμάξωμα ελληνικής κατασκευής Βιαμάξ-, τα «κίτρινα λεωφορεία» ήταν αναπόσπαστο κομμάτι του αστικού ιστού, ένα σημείο συνύπαρξης της Αθηναϊκής κοινωνίας και ένα σεβαστό κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας -τόσο αυτά όσο και οι κεραίες τους, οι οποίες μετακινούνταν καταστασιακά κάνοντας τον οδηγό να σταματήσει για τις ανασυνδέσει σε λειτουργία προσφέροντας μια μίνι περφόρμανς στους επιβάτες, που ωστόσο δεν «ανέβηκε» ποτέ σε κανένα ίνστα στόρι.
Η χρυσή εποχή για τα τρόλεϊ ήρθε στη δεκαετία του '60, μετά την οριστική κατάργηση του παλαιού δικτύου τραμ στις 15 Οκτωβρίου 1960. Οι ηλεκτροκίνητες αστικές μεταφορές είχαν ανατείλει και τα τρόλεϊ ήταν οι σταρ -ευέλικτα, άνετα και μέσα στα πράγματα.
Η αποβίβαση των επιβατών γινόταν αποκλειστικά από την πίσω πόρτα των οχημάτων – μια πρώιμη αυτοματοποίηση που επέτρεπε στον καθένα να είναι τίμιος ή ελαφρώς μπαγαμπόντης θυσιάζοντας μερικές ακόμα θέσεις εργασίας.
Δύο δεκαετίες σχεδόν μετά και αφού είχαν ενώσει Αθήνα και Πειραιά μερικά ιταλικά τρόλεϊ, κάποια ρώσικα, άλλα με τη υπογραφή Fiat κι άλλα Alpha Romeo, τελικά στις 4 Μαρτίου του 1976 ξεκίνησε η κυκλοφορία των τρόλεϊ της πόλης χωρίς εισπράκτορα. Η επιβίβαση γινόταν πλέον από την μπροστινή πόρτα, ενώ οι επιβάτες κατέβαλαν το αντίτιμο της διαδρομής σε δραχμές σε ένα κουτί το οποίο ήταν τοποθετημένο δίπλα στον οδηγό. Η αποβίβαση των επιβατών γινόταν αποκλειστικά από την πίσω πόρτα των οχημάτων – μια πρώιμη αυτοματοποίηση που επέτρεπε στον καθένα να είναι τίμιος ή ελαφρώς μπαγαμπόντης θυσιάζοντας μερικές ακόμα θέσεις εργασίας.
Η ετυμολογία της λέξης «τρόλεϊ» είναι δάνειο από την αγγλική λέξη «trolley», η οποία προέρχεται από το παλαιότερο «troll» που σημαίνει «περιστρέφω, κυλώ». Η λέξη «trolley» αρχικά αναφερόταν σε ένα μικρό καρότσι ή τροχήλατη συσκευή, και αργότερα επεκτάθηκε για να περιγράψει τα οχήματα που κινούνται με ηλεκτρική ενέργεια από εναέριες γραμμές, όπως τα τρόλεϊ.
Το ρήμα «troll», στη συνέχεια μπορεί να έχει διάφορες σημασίες και τα συνώνυμά του ποικίλλουν ανάλογα με το πλαίσιο. Όταν το «τρολάρισμα» αναφέρεται στην πράξη του ψαρέματος με πετονιά και δόλωμα, τα συνώνυμά του περιλαμβάνουν την τράτα και το τράβηγμα.
Όταν το «τρολάρισμα» αναφέρεται στην εσκεμμένη αντιπαράθεση με άλλους στο διαδίκτυο, τα συνώνυμά του περιλαμβάνουν το δόλωμα, την πρόκληση, το πείραγμα, τον ανταγωνισμό και την απάτη.
Όσο για το «troll» που αναφέρεται στο τρομακτικό ον της Σκανδιναβικής μυθολογίας, τα συνώνυμά του περιλαμβάνουν το ξωτικό, τη νεράιδα, το αερικό, το Labubu.
Με έναν άτσαλο και βιαστικό συνειρμό θα λέγαμε ότι τα τρόλεϊ φεύγουν, τα τρολ μένουν -και βασιλεύουν.
Αντί επιμυθίου:
Τρόλεϊ φωτισμένο σαν βιτρίνα
σχίζει τη νύχτα. Ηλεκτρισμός,
καλώδια και ρόδες. Κίτρινο, μαύρο –
και κόκκινη η ακτινογραφία του.
(Η ζωή όμως δεν αστειεύεται.
Σε ράβει με τα δόντια σε τσουβάλι).
Από τη συλλογή του Γιάννη Κοντού, «Τα Οστά», Κέδρος, 1986
