Υπάρχει μια σκηνή στην πρώτη σεζόν του Euphoria, όπου η Rue αφηγείται, σχεδόν σαν να διαβάζει επικήδειο για μια γενιά, ότι την προηγούμενη χρονιά οι γυμνές φωτογραφίες της Cassie διέρρευσαν χωρίς τη θέλησή της. Ήταν το βλέμμα της κάμερας, το βλέμμα μας, που παρακολουθούσε μια έφηβη να ανακαλύπτει ότι το σώμα της κυκλοφορεί εκεί έξω, παραμορφωμένο μέσα από pixels, ερμηνευμένο χωρίς τη συγκατάθεσή της.
Αυτό που ακολούθησε ήταν ένα διπλό βάρος: από τη μία, η δημόσια ταπείνωση, το κουτσομπολιό, η διάχυτη υποτίμηση κι από την άλλη, η απότομη αναβάθμιση της Cassie στη σφαίρα του «σεξουαλικού αντικειμένου». Ξαφνικά όλα τα αγόρια την ήθελαν, όχι επειδή τη γνώριζαν ή τη θαύμαζαν, αλλά γιατί την είχαν δει γυμνή. Το σώμα της έγινε βιομετρικό εισιτήριο προς την αντρική προσοχή. Κι εκείνη, φοβισμένη και μπερδεμένη, άρχισε να κρύβεται πίσω από αυτό. Να το υπηρετεί. Να το διακοσμεί. Να το προσφέρει ξανά και ξανά, μήπως έτσι πάρει πίσω την αφήγηση.
Η Cassie, σε όλη τη σειρά, παλεύει με την ίδια της την εικόνα. Είναι εγκλωβισμένη στον ρόλο της όμορφης ξανθιάς και η επιβεβαίωση που ζητά γίνεται παγίδα. Δεν χειρίζεται την αντρική φαντασίωση, την καταπίνει. Προσπαθεί να κερδίσει αγάπη προσφέροντας πόθο. Προσπαθεί να την κοιτάξουν και να τη δουν. Και, όπως συμβαίνει πάντα με τις Cassie αυτού του κόσμου, αυτό το βλέμμα είναι σχεδόν πάντα μονόπλευρο.
Ωστόσο, ήταν μια συγκεκριμένη ατάκα που με είχε σοκάρει όταν την είχα πρωτοακούσει. Η Rue, νηφάλια στην ειρωνεία της, λέει: «κάποτε όλες θα έχουν leakαρισμένες γυμνές τους φωτογραφίες στο ίντερνετ». Όχι σαν απειλή. Σαν καινούρια κανονικότητα. Σαν στατιστική βεβαιότητα σε ένα κοινωνικό πείραμα. Θα είναι ο νέος ψηφιακός κανόνας που θα συνθλίβει την έννοια της ιδιωτικότητας και της επιλογής. Κάποτε όλες θα έχουν τις γυμνές τους στο ίντερνετ κι έτσι δε θα έχουν πλέον καμία δύναμη πάνω μας.
Σήμερα, η Ιωάννα Τούνη πέρασε την πόρτα του Δικαστικού Μεγάρου Θεσσαλονίκης ως ενάγουσα στη δίκη που αφορά το revenge porn βίντεο που τη στοχοποίησε. Αυτή είναι η γελοιότητα του «revenge porn»: το θύμα δικάζεται στη δημόσια σφαίρα πριν φτάσει καν στο δικαστήριο. Την είδα να μιλάει και σκέφτηκα ξανά εκείνη τη φράση της Rue. Δεν είναι προφητεία πια. Είναι στατιστική.
«Πριν λίγες εβδομάδες μου έστειλαν οι φίλοι μου ότι τους έστειλε αίτημα ψεύτικο προφίλ με όλα αυτά τα βίντεο και τις φωτογραφίες», σχολίασε η ίδια μπροστά στις κάμερες.
«Είμαι τόσο κουρασμένη για να κάνω ακόμα και αιτήματα να κατέβουν τα συγκεκριμένα βίντεο. Θέλω να τελειώσει και δεν ξέρω αν γίνεται. Η δικαίωση είναι το μοναδικό -που δε ξέρω αν μπορεί να σβήσει – που μπορεί απλά να απαλύνει την κατάσταση, γιατί το στίγμα αυτό καλώς η κακώς δεν θα φύγει ποτέ» συμπλήρωσε.
Η Ιωάννα Τούνη, με το οικονομικό της κεφάλαιο και την επαγγελματική της ανεξαρτησία, στέκεται σε ένα «μαξιλαράκι» ασφαλείας, που οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν. Και παρόλα αυτά, ακόμα κι αυτή δεν γλίτωσε το πιο απάνθρωπο «viral»: το παράνομο βίντεο που κυκλοφόρησε χωρίς τη συγκατάθεσή της.
Η Rue, νηφάλια στην ειρωνεία της, λέει: «κάποτε όλες θα έχουν leakαρισμένες γυμνές τους φωτογραφίες στο ίντερνετ». Όχι σαν απειλή. Σαν καινούρια κανονικότητα. Σαν στατιστική βεβαιότητα σε ένα κοινωνικό πείραμα.
«Έχεις δει το βίντεο της Τούνη;» λέμε με τόση ευκολία, σα να μιλάμε για μια απλή gossip ιστορία, σα να είναι κομμάτι της pop κουλτούρας μας. Κι όμως, δεν μιλάμε για ένα τυχαίο βίντεο πορνό. Δεν είναι καν πορνό. Ξεχνάμε ότι μιλάμε για ένα παράνομο υλικό, για την παραβίαση της προσωπικής της ζωής, την καταπάτηση της εμπιστοσύνης της, τον ψηφιακό της βιασμό.
Η ίδια το έχει πει ξεκάθαρα: «Το να διαρρέει ένα τέτοιο βίντεο, χωρίς τη συναίνεσή σου, είναι σαν να σου κλέβουν κομμάτι της ψυχής. Και μετά σε ρωτάνε γιατί νιώθεις ντροπή». Όμως δεν φταίει εκείνη που νιώθει ντροπή. Φταίει ο κόσμος που θεωρεί αποδεκτό να γελάει, να σχολιάζει, να στέλνει, να αποθηκεύει.
Κι εδώ είναι το πιο σκοτεινό κομμάτι: για κάθε Τούνη που μπορεί να στηριχτεί στα χρήματα και τη δημόσια εικόνα, υπάρχουν αμέτρητες άλλες που βλέπουν τη ζωή τους να γκρεμίζεται, χωρίς καμία ασπίδα προστασίας, χωρίς κανένα δίχτυ ασφαλείας. Που δεν έχουν την πολυτέλεια να πουν «δεν είμαι θύμα, είμαι δακτυλοδεικτούμενη».
Και, συμπτωματικά, εχθές ήταν και η δίκη του Στάθη Παναγιωτόπουλου. Μια ακόμα υπόθεση revenge porn που σόκαρε την Ελλάδα. Πρόκειται για την τρίτη καταγγελία εις βάρος του, η οποία, έπειτα από αίτημα της καταγγέλλουσας, πραγματοποιήθηκε κεκλεισμένων των θυρών.
«Έχεις δει το βίντεο της Τούνη;» λέμε με τόση ευκολία, σα να μιλάμε για μια απλή gossip ιστορία, σα να είναι κομμάτι της pop κουλτούρας μας. Κι όμως, δεν μιλάμε για ένα τυχαίο βίντεο πορνό. Δεν είναι καν πορνό.
Ο πρώην παρουσιαστής κατηγορείται για τη διακίνηση προσωπικών στιγμών σε μορφή βίντεο χωρίς τη συγκατάθεση της γυναίκας. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο ίδιος δεν παρέστη στο δικαστήριο. Σύμφωνα με την απόφαση, του επιβλήθηκε ποινή τριών ετών φυλάκισης με δικαίωμα έφεσης.
Κι εδώ είναι που σκοντάφτουμε. Το «με δικαίωμα έφεσης» δείχνει πως, παρότι η κοινωνία αλλάζει και αρχίζει να παίρνει σοβαρά τέτοιες υποθέσεις, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας. Τι σημαίνει αυτό για το θύμα; Η απόφαση αφήνει μια ανοιχτή πόρτα στο ενδεχόμενο αθώωσης ή μείωσης της ποινής κι αυτό είναι ένα μήνυμα όχι μόνο προς τους θύτες, αλλά και προς τα θύματα.
Το παγκόσμιο φαινόμενο του revenge porn δεν είναι απλώς μια κοινωνική αδικία. Είναι μια οργανωμένη κουλτούρα βίας, ένας ψηφιακός λιθοβολισμός που γίνεται καθημερινή ρουτίνα. Τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει αρκετά. Αρχικά, μάθαμε να μην τα λέμε «ροζ βίντεο» (αν και, γράφοντας αυτό το κείμενο, με θλίψη είδα ότι μερικοί «δημοσιογράφοι» εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τον γελοίο αυτό όρο), μάθαμε να μην τα παίζουμε σε μεσημεριανές και βραδινές εκπομπές για shock value, μάθαμε τα ονόματα των ενήλικων κι ανήλικων θυμάτων που έβαλαν τέλος στη ζωή τους μετά από την διέρρευση των ιδιωτικών τους στιγμών. Τώρα, είναι πλέον καιρός να κάνουμε ένα βήμα παραπέρα ως χώρα κι ως παγκόσμιο χωριό. Αν δεν αλλάξουμε τους κανόνες του παιχνιδιού, αν δεν βάλουμε στο κάδρο τους πραγματικούς θύτες — αυτούς που κρατούν την κάμερα, που πατούν το «share», που γελούν πίσω από την οθόνη — τότε συνεχίζουμε να γινόμαστε συνένοχοι.
Αν θέλουμε να είμαστε πραγματικά αλληλέγγυοι, πρέπει να σταματήσουμε να κοιτάμε τις πληγές και να αρχίσουμε να δαγκώνουμε το χέρι που τις προκαλεί. Γιατί μέχρι τότε, κάθε «έχεις δει το βίντεο της...», θα είναι μια ακόμα σφαλιάρα στις ζωές των γυναικών και εμείς οι ίδιοι οι σιωπηλοί συνεργοί.
