Ανάμεσα σε likes, πληκτρολόγια και απόψεις χωρίς φίλτρο, το hate στα social media βρίσκει χώρο να ανθίσει – και για μια ακομα φορά αναρωτιόμαστε: πότε η γνώμη μας έγινε πιο σημαντική από την προσωπική ζωή των ανθρώπων;
Με αφορμή τον χωρισμό της Σμαράγδας Καρύδη και του Θοδωρή Αθερίδη, ήρθαν ξανά στην επιφάνεια όλα εκείνα που προσποιούμαστε πως δεν υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία: τα στερεότυπα, οι προκαταλήψεις, ο ηλικιακός και έμφυλος ρατσισμός, αλλά και το τοξικό hate που βρίσκει καταφύγιο στα social media. Όχι, επειδή δύο άνθρωποι αποφάσισαν να τραβήξουν χωριστούς δρόμους – αυτό είναι βαθιά προσωπικό και αφορά μόνο τους ίδιους. Αλλά επειδή κάτω από μια είδηση, μια γυναίκα ένιωσε την ανάγκη να γράψει:
«Τώρα που χώρισε στα 55 της η Σμαράγδα ποιος θα τη θέλει την παλιόγρια».
Διαβάζοντας αυτό το σχόλιο, δεν σοκάρει μόνο η προσβολή. Σοκάρει το πόσο “φυσιολογικό” θεωρείται από πολλούς να ειπωθεί. Σαν να υπάρχει ένα άγραφο κοινωνικό συμβόλαιο που επιτρέπει να κρίνουμε τις γυναίκες με μοναδικό κριτήριο την ηλικία τους και τη “χρησιμότητά” τους ως αντικείμενα επιθυμίας. Σαν η αξία μιας γυναίκας να μειώνεται αυτόματα με τα χρόνια, λες και η εμπειρία, η πορεία, η προσωπικότητα και η αυτονομία της εξατμίζονται μετά τα 40, τα 50, τα 55.
Στα social media έχουμε μπερδέψει την ελευθερία λόγου με την απουσία ενσυναίσθησης. Ίσως γιατί υπάρχει αυτή η επικίνδυνη ψευδαίσθηση ότι η γνώμη μας είναι σημαντικότερη από των άλλων.
Αναρωτιέμαι συχνά γιατί νιώθουμε την ανάγκη να μιλάμε έτσι. Ίσως γιατί στα social media έχουμε μπερδέψει την ελευθερία λόγου με την απουσία ενσυναίσθησης. Ίσως γιατί υπάρχει αυτή η επικίνδυνη ψευδαίσθηση ότι η γνώμη μας είναι σημαντικότερη από των άλλων, ότι αξίζει να ακουστεί πάση θυσία, ακόμα κι αν πληγώνει. Ένα πληκτρολόγιο, μια οθόνη και ξαφνικά όλοι γινόμαστε δικαστές ζωών που δεν μας ανήκουν.
Το πιο θλιβερό, όμως, είναι ότι το σχόλιο αυτό δεν προέρχεται από κάποιον “απέναντι”. Προέρχεται από μια γυναίκα. Κι αυτό δείχνει πόσο βαθιά ριζωμένες είναι οι προκαταλήψεις, ακόμα και σε εκείνους που τις υφίστανται. Πόσο έχουμε μάθει να βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους μέσα από φίλτρα που δεν επιλέξαμε, αλλά μας επιβλήθηκαν: ότι η γυναίκα πρέπει να είναι νέα, “επιθυμητή”, να ανήκει κάπου, να μην μένει μόνη. Ότι ο χωρισμός δεν είναι απλώς μια ανθρώπινη εξέλιξη, αλλά απόδειξη αποτυχίας – ειδικά όταν αφορά μια γυναίκα μεγαλύτερης ηλικίας.
Το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι ποιος “θα θέλει” μια γυναίκα στα 55 της. Το πρόβλημα είναι ποιος θεωρεί ότι έχει το δικαίωμα να το κρίνει.
Κι όμως, η πραγματική “παλιοσύνη” δεν βρίσκεται στην ηλικία. Βρίσκεται στην ανάγκη να μειώσεις τον άλλον για να νιώσεις εσύ ανώτερος. Βρίσκεται στην ευκολία με την οποία πετάμε λέξεις γεμάτες δηλητήριο, χωρίς να σκεφτούμε ότι πίσω από το όνομα υπάρχει ένας άνθρωπος. Ένας άνθρωπος που δεν μας χρωστά τίποτα.
Ίσως ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να μιλάμε τόσο εύκολα και να αρχίσουμε να ακούμε. Να θυμηθούμε ότι η γνώμη μας δεν είναι ιερή, ούτε πιο σημαντική από την αξιοπρέπεια του άλλου. Και κυρίως, να καταλάβουμε πως η κοινωνία δεν αλλάζει με likes και σχόλια, αλλά με το θάρρος να κοιτάξουμε τις προκαταλήψεις μας κατάματα και να τις αμφισβητήσουμε. Γιατί τελικά, το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι ποιος “θα θέλει” μια γυναίκα στα 55 της. Το πρόβλημα είναι ποιος θεωρεί ότι έχει το δικαίωμα να το κρίνει.
