H παρατεταμένη ξηρασία υπονομεύει το μέλλον του Ιράν. Καθώς η χώρα αντιμετωπίζει τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων πολλών ετών, οι αρχές του Ιράν προειδοποιούν ότι οι κάτοικοι της Τεχεράνης κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς νερό, εντός λίγων εβδομάδων. Ο πρόεδρος του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, αναφέρθηκε ακόμη και στο ενδεχόμενο να χρειαστεί να εκκενωθεί η Τεχεράνη.
Ουδείς βεβαίως γνωρίζει πού θα μπορούσαν να μετακινηθούν τόσα εκατομμύρια άνθρωποι -το 2016, ο πληθυσμός της Τεχεράνης ανέρχονταν σε 12,8 εκατομμύρια ανθρώπους. Το τελευταίο διάστημα, οι αρχές έχουν προχωρήσει σε σπορά νεφών για να προκαλέσουν βροχόπτωση, με σκοπό να λήξει η παρατεταμένη ξηρασία των τελευταίων πέντε ετών, η οποία έχει φέρει το Ιράν στο χείλος της κατάρρευσης.
Πολιτικά τα αίτια της κρίσης στο νερό
Πέραν ωστόσο του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, τα αίτια αυτής της περιβαλλοντικής κρίσης είναι και πολιτικά. Όπως επισημαίνει η αμερικανική εφημερίδα Washington Post, επί δεκαετίες, οι κυβερνήσεις του Ιράν προέβαιναν σε επιλογές με στόχο την ενίσχυση της γεωργίας προκειμένου η χώρα να είναι αυτάρκης σε τρόφιμα. Σε αυτό το πλαίσιο, προχωρούσαν σε συστηματικές αρδεύσεις, με αποτέλεσμα να θυσιάσουν όλους σχεδόν τους υδάτινους πόρους του Ιράν.
Για να εγγυηθεί την καλλιέργεια βασικών προϊόντων, μεταξύ των οποίων και εξαιρετικά υδροβόρων, όπως το ρύζι και τα μήλα, το Ιράν, επέτρεψε τη διάνοιξη γεωτρήσεων που αποστράγγισαν ακόμη και τις πιο άνυδρες περιοχές. Ακόμη και σε σημεία όπου οι γεωτρήσεις απαγορεύονταν, συχνά εντατικοποιήθηκαν παράνομα, χωρίς το κράτος να μπορεί να τις περιορίσει.
Αυτή η πολιτική συνέβαλε στο να διπλασιαστεί, μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, η αρδευόμενη γη, η οποία έχει πλέον υπερβεί τα 22 εκατομμύρια στρέμματα (η συνολική έκταση του Ιράν είναι 1,6 δισεκατομμύρια στρέμματα).
Αναθεώρηση της αγροτικής πολιτικής;
Πολλοί Ιρανοί τάσσονται υπέρ της ριζικής αναθεώρησης της αγροτικής πολιτικής καθώς το μοντέλο που ακολουθείται δεν είναι πλέον βιώσιμο. Για να αναθεωρηθεί όμως η αγροτική πολιτική του Ιράν, θα έπρεπε να αλλάξουν οι σχέσεις του με τον υπόλοιπο κόσμο.
Η γεωργία εξακολουθεί να αποτελεί βασικό τομέα της οικονομίας διότι το Ιράν δεν έχει καταφέρει να αναπτύξει άλλους τομείς -εν μέρει λόγω των κυρώσεων της Δύσης με αφορμή το πυρηνικό του πρόγραμμα. Οι θέσεις εργασίας στον αγροτικό τομέα αποτελούν το 25% της συνολικής απασχόλησης.
Επί δεκαετίες, οι θρησκευτικοί ηγέτες του Ιράν υποστηρίζουν ότι η χώρα δεν μπορεί να εμπιστευθεί τον υπόλοιπο κόσμο για την επισιτιστική της ασφάλεια.
Ο αγιατολάχ Χομεϊνί, εκ των αρχηγών της Ισλαμικής Επανάστασης και θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης του Ιράν από το 1979 ως το 1989, υποστήριζε ότι η η γεωργία πρέπει να αποτελεί “τη βάση των πάντων”. Και ο διάδοχός του, αγιατολάχ Χαμενεΐ, ο σημερινός ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, έχει κατ’ επανάληψιν τονίσει ότι η χώρα πρέπει να παράγει μόνη της την τροφή της ώστε να μην υποκύπτει στις πιέσεις “των ισχυρών του κόσμου”.
Ολοένα και πιο αλατούχο το νερό
Το 80 – 90% του νερού του Ιράν χρησιμοποιείται για τις ανάγκες της γεωργίας -ποσοστό που εξαντλεί τους ανανεώσιμους υδάτινους πόρους της χώρας. Σημειωτέον ότι το Ιράν συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από υπόγεια ύδατα ενώ το έδαφος του γίνεται ολοένα και πιο αλατούχο.
Η κλιματική αλλαγή επιτείνει την κρίση, καθώς προκαλεί μείωση των βροχοπτώσεων με αποτέλεσμα το διαθέσιμο νερό να περιορίζεται ακόμη περισσότερο. Στις πρώτες 53 ημέρες του φετινού φθινοπώρου, οι βροχοπτώσεις στο Ιράν ήταν 83% χαμηλότερες από τον μέσο όρο.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι ακόμη και αν η κυβέρνηση του Ιράν επιθυμούσε να περιορίσει τη γεωργική παραγωγή και να θέσει σε κίνδυνο εκατομμύρια θέσεις εργασίας, δεν διαθέτει τη λαϊκή νομιμοποίηση για να προχωρήσει σε τέτοιες επώδυνες αλλαγές. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στο Ιράν, οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, είχαν συχνά αφορμή τις οικονομικές δυσκολίες των πολιτών. Η φετινή έλλειψη νερού έχει, προς το παρόν, προκαλέσει μεμονωμένες διαμαρτυρίες.
Η ιρανική κυβέρνηση πάντως παραμένει προσηλωμένη στην αρχή της επισιτιστικής αυτάρκειας της χώρας. Τον περασμένο χρόνο, το κοινοβούλιο ενέκρινε πενταετές αναπτυξιακό σχέδιο που προβλέπει ότι το 90% των βασικών ειδών διατροφής -σιτάρι, κριθάρι, ρύζι, όσπρια, κόκκινο και λευκό κρέας και ζάχαρη-, θα παράγονται εντός της χώρας.
