Απεβίωσε την περασμένη Πέμπτη, 18 Φεβρουαρίου, πλήρης ημερών σε ηλικία 103 ετών η μικρότερη κόρη του αμερικανού πρεσβευτή στη Σμύρνη το 1922 Τζόρτζ Χόρτον, ο οποίος διέσωσε στην παγκόσμια μνήμη τις απίστευτες σκηνές της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ήταν ο καρπός του έρωτά του με την τρίτη κατά σειρά σύζυγό του, την Ελληνίδα Αικατερίνη Σακοπούλου.
Στην Καταστροφή της μνήμης ήταν μόλις 10 ετών. Ο πατέρας της είχε φροντίσει η κόρη του Νάνσι να είναι βρίσκεται στην Ελλάδα εκείνες τις μέρες, όπως είχαν πει άνθρωποι του περιβάλλοντός της.
Την τελευταία δεκαετία ζούσε μόνιμα στη χώρα μας και ενώ ήδη εδώ και πάνω από 30 χρόνια προσπαθούσε να κρατήσει ζωντανό το έργο του φιλέλληνα πατέρα της μέχρι να καθηλωθεί από βαρύ εγκεφαλικό για τρία χρόνια.
Στη Νάνσι Χόρτον άρεσε η οργάνωση και η τάξη, ιδιαίτερα σε ο, τι αφορούσε το συγγραφικό έργο του πατέρα της Τζόρτζ Χόρτον. Στη βιβλιοθήκη του σπιτιού της μπορούσε κανείς να διακρίνει τις εκδόσεις των έργων του – στα αγγλικά και στα ελληνικά – τοποθετημένες σχολαστικά σε δεκάδες αντίτυπα. ανά τίτλο και τόμο. Σε έναν πράσινο φάκελο είχε συγκεντρώσει αποκόμματα ελληνικών και ξένων εφημερίδων, προσεκτικά χωρισμένα.
Η ίδια, όπως είχε πει σε άπταιστα ελληνικά στα «Νέα», δεν θυμόταν λεπτομέρειες από τη Μικρασιατική Καταστροφή, γνώριζε όμως λεπτομερέστατα το έργο του πατέρα της και θεωρούσε πως ήταν αντικειμενικός παρατηρητής των γεγονότων.
Σύμφωνα με πληροφορίες η κηδεία της θα γίνει το Σάββατο 5 Μαρτίου στις 11.00 το πρωί στην Αγγλικανική Εκκλησία, στην οδό Φιλελλήνων, στο Σύνταγμα, ενώ η σορός της θα μεταφερθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Τζορτζ Χόρτον και μνήμη του ’22
«Ένα από τα δυνατότερα συναισθήματα που πήρα μαζί μου από τη Σμύρνη ήταν το συναίσθημα της ντροπής γιατί ανήκα στο ανθρώπινο γένος» γράφει ο Τζόρτζ Χόρτον στο βιβλίο του «Η μάστιγα της Ασίας», το γνωστότερο ίσως έργο του, περιγράφοντας τις φλόγες που μαίνονταν στην παραλία της Σμύρνης, πίσω από το τεράστιο και εγκλωβισμένο πλήθος που έψαχνε τρόπο διαφυγής από τον στρατό των Νεότουρκων.
Όπως αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου του η ιστορικός και ερευνήτρια Βάνα Σολομωνίδου – η οποία επιμελήθηκε την πιο πρόσφατη μετάφρασή του από τα αγγλικά – , ο Χόρτον συνέβαλε στο να σωθούν χιλιάδες Έλληνες με διάφορα τεχνάσματα που σκαρφίστηκε, όπως το να πολιτογραφήσει ως αμερικανούς πολίτες 300 Έλληνες της Σμύρνης, με τα οποία έφτασαν μαζί στην Ελλάδα και φρόντισε προσωπικά για την περίθαλψη και την εγκατάστασή τους.
Κορυφαία συνδρομή του ήταν η περίφημη έκθεση που έστειλε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ περιγράφοντας λεπτομερώς τις βαρβαρότητες των Τούρκων κατά των χριστιανών της περιοχής πριν από την Καταστροφή και η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα το 1969.
Ο Τζορτζ Χόρτον, που γεννήθηκε το 1859 στο Φέαρβιλ της πολιτείας της Νέας Υόρκης, είχε μεγάλη αγάπη του για τους έλληνες κλασικούς, από τότε που φοιτούσε στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Μετά την αποφοίτησή του το 1878 ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, αλλά και με την ποίηση και το μυθιστόρημα – δημοσίευσε 18 έργα, τα περισσότερα μυθιστορήματα τα οποία μάλιστα εξελίσσονται στην Ελλάδα.
Πρόσωπο με δημοκρατικές αρχές, αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στον αδύναμο συνάνθρωπο. Έγινε αμερικανός πρόξενος στην Αθήνα το 1893. Έμαθε να μιλά και να γράφει ελληνικά και ταξίδεψε σε ολόκληρη τη χώρα. Ήταν ένθερμος υποστηρικτής της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 δίνοντας ανταποκρίσεις σε αμερικανικές εφημερίδες.
Το 1909 νυμφεύθηκε την Αικατερίνη Σακοπούλου, κόρη του διπλωμάτη Νικόλαου Σακόπουλου και της Σμυρνιάς Ουρανίας Ηλιάδη, με την οποία απέκτησαν τη Νάνσι. Το 1910 μετατέθηκε στη Θεσσαλονίκη που δεν είχε ακόμη απελευθερωθεί και το 1911 τοποθετήθηκε γενικός πρόξενος στη Σμύρνη και αναπτύσσει έντονη διπλωματική και φιλανθρωπική δράση. Το 1917, όταν και διακόπηκαν οι διπλωματικές σχέσεις με την Υψηλή Πύλη λόγω της συμμετοχής των ΗΠΑ στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη για να επιστρέψει στη Σμύρνη τον Μάιο του 1919, λίγες μέρες μετά την απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων.
Από την επίθεση των Νεότουρκων έσωσε πολλές χιλιάδες χριστιανών από βέβαιο θάνατο, ενώ περιέγραψε τη Μικρασιατική Καταστροφή – όπως προαναφέρθηκε – στο βιβλίο του «Η μάστιγα της Ασίας», έχοντας εγκαταλείψει το διπλωματικό σώμα.
Είχε μεσολαβήσει η αποχώρησή του από τη Σμύρνη στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 για την Αθήνα και η δυσμενής τοποθέτησή του ως πρόξενου στη Βουδαπέστη, απ’ όπου και συνταξιοδοτήθηκε το 1924.
