Παρακολουθήσαμε τη Συνέντευξη Τύπου καθισμένοι γύρω από ένα κατακερματισμένο τραπέζι. Δεν ήταν τυχαίο, γιατί όταν τα κομμάτια του ενωθούν θα σχηματίσουν τον περίφημο κύκλο Φιμπονάτσι. Εκεί θα διεξάγονται κάθε σαββατοκύριακο τα εκπαιδευτικά προγράμματα της έκθεσης «Mario Merz: Numbers are prehistoric» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης γύρω από την τέχνη και τα μαθηματικά. Είδαμε ενα τετράλεπτο διαφωτιστικότατο βίντεο γυρισμένο ειδικά για την έκθεση θα υποδέχεται τους ανυποψίαστους επισκέπτες και θα τους συστήνει τον ιταλό καλλιτέχνη Μάριο Μερτζ (1925-2003). Η όλη διοργάνωση και παρουσίαση της έκθεσης φέρνει έντονο το άρωμα του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ σε συνεργασία αυτή τη φορά με το Fondazione Merz. Ακολούθησε η ξενάγηση. Ο Μερτζ, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κινήματος της Arte Povera ανέπτυξε το έργο του πάνω σε τρεις θεματικούς «πυλώνες»: «τη φύση, τους αριθμούς, το πολιτικό» όπως εξήγησε Πάολο Κολόμπο ο επιμελητής της έκθεσης και πάλαι ποτέ φίλος του καλλιτέχνη.
Εξ ου και ο τίτλος «Οι αριθμοί είναι προϊστορικοί» της έκθεσης που εγκαινιάζεται σήμερα. Οι αριθμοί προϋπήρχαν της ιστορίας και εξελίσσονται αενάως, και αυτή είναι μια φράση δανεισμένη από το βιβλίο του Μερτζ «I want to make a book right now» (1989). Απόλυτα ταιριαστός ούτως ή άλλως καθώς το έργο του Μερτζ εστιάζει και διερευνά τη φύση όπως και την τέχνη ως μια πληθωρική, διαρκώς διευρυνόμενη δύναμη που αναπτύσσεται βάση της λογικής ακολουθίας του ιταλού μαθηματικού Λεονάρντο Φιμπονάτσι (περ. 1175-1240). Πρόκειται για την περίφημη Ακολουθία Φιμπονάτσι (1,1,2,3,5,8,13,21,34, 55,89,144,233) όπου κάθε αριθμός είναι το άθροισμα των δυο προηγουμένων και οπτικά βρίσκει την καλύτερη έκφρασή της στην ελικοειδή σπείρα σταθερά παρούσα στην καλλιτεχνική δημιουργία του Μερτζ.
Το κοινό θα έχει την ευκαιρία λοιπόν να δει ορισμένα από τα πιο εμβληματικά έργα του ουμανιστή καλλιτέχνη στο Μεγάρου Σταθάτου. Οπως την εγκατάσταση «Igloo con Albero» (Ιγκλου με Δέντρο) από το 1969, που αντιπροσωπεύει την ενασχόληση του Μερτζ με τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες όπως το καταφύγιο αλλά και την ουσιαστική σχέση με τη φύση. Ντυμένο με γυάλινες πλάκες που πλαισιώνουν ένα δέντρο, λουσμένο στο φως χάρη στην τοποθέτησή του στην πιο φωτεινή αίθουσα στο ισόγειο του Μουσείου το πρώιμο αυτό «σπίτι» εσωκλείει και ένα σπασμένο γυαλί που συμβολίζει την ευθραυστότητα της ζωής.
Στη διπλανή αίθουσα η εγκατάσταση «Foresta con video sul sentiero» (1995) (Δάσος με βίντεο πάνω στο μονοπάτι» αποτελείται από θεόρατα δεμάτια με κλαδιά λυγαριάς τα οποία μετά τον πόλεμο χρησιμοποιούνταν ως καύσιμη ύλη στην Ιταλία. Στη μέση ένα βίντεο από το 1970 περίπου, δείχνει τον Μερτζ να σχεδιάζει μια σπείρα γύρω από ένα σαλιγκάρι, ένας υπαινιγμός και μια μεταφορά για την ανάπτυξη στη φύση αλλά και την κοινωνική σφαίρα. Στους τοίχους και των δυο αιθουσών αφαιρετικά σχέδιά του σε χαρτί καλούν τον επισκέπτη να κάνουν τις συνδέσεις ανάμεσα στα έργα.
Ο πολιτικοποιημένος Μερτζ
Υπόψη ότι όλα ξεκίνησαν από μια συζήτηση καθώς το ΝΕΟΝ αναζητούσε ποια έκθεση να διοργανώσει προκειμένου να είναι σε επαφή με το παρόν και «να αναλύει το περιβάλλον που ζούμε αυτή τη στιγμή» σύμφωνα δηλαδή με τη φιλοσοφία του. «Πόσο επίκαιρη είναι σήμερα η Arte Povera;» διερωτήθηκαν οι Ελίνα Κουντούρη, διευθύντρια του ΝΕΟΝ, η Μαρίνα Ηλίαδη και ο Ζαν Μπερνιέ της γκαλερί Bernier/ Eliades που εκπροσωπεί τον Μερτζ στην Ελλάδα. Αν κρίνει κανείς και από τα έργα που εκτίθενται στον δεύτερο όροφο του Μουσείου, εκεί όπου ο τρίτος «πυλώνας» του έργου του είναι πιο στοιβαρός, μάλλον πολύ.
Οι επιγραφές του από νέον στέλνουν ηχηρά πολιτικά μηνύματα. «Pittore in Africa» (Ζωγράφος στην Αφρική) λέει η μία για να στηλιτεύσει το προφανές ότι ο κόσμος δεν γνωρίζει κάποιον καλλιτέχνη από τη μαύρη ήπειρο ενώ η «Sciopero generale azione politica relative proclamata relativamente all’ arte» (Γενική απεργία διακήρυξη σχετικής πολιτικής δράσης σχετικά με την τέχνη) χωρισμένη όπως είναι στα τέσσερα μπορεί να διαβαστεί τμηματικά με πολλούς τρόπους και συνδέει την τέχνη με τον πολιτικό ακτιβισμό. Σε έναν τοίχο έχουν αναγραφεί οι «Ελευθερίες του Φιμπονάτσι» έτσι όπως τις συνέθεσε ο Μερτζ ενώ σε προθήκες παρουσιάζονται σκίτσα και ποιήματα εμπνευσμένα γύρω και από την Ακολουθία Φιμπονάτσι.
«Mario Merz: Numbers are prehistoric» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης ως τις 31/1/16
Παράλληλες εκδηλώσεις
Στο πλαίσιο της έκθεσης Mario Merz: Numbers are prehistoric θα πραγματοποιείται εκπαιδευτικό πρόγραμμα από την ομάδα ΘΑΛΗΣ+ΦΙΛΟΙ, το οποίο, με αφετηρία το έργο του Merz, εστιάζει στη σχέση των μαθηματικών με τη ζωή, επισημαίνοντας πώς η επιστήμη των μαθηματικών συναντάται σε κάθε λειτουργία της κοινωνίας και επομένως και στην τέχνη.
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε νέους ηλικίας 12-15 ετών και πραγματοποιείται τα σαββατοκύριακα από Οκτώβριο 2015-Ιανουάριο 2016. (Σάββατο 31/10, 7/11, 14/11, 21/11, 28/11, 5/12, 12/12, 19/12, 9/1, 16/1, 23/1, 30/1 και Κυριακή 1/11, 15/11, 29/11, 13/12, 17/1, 31/1). Απαραίτητη η δήλωση συμμετοχής στον ΝΕΟΝ, κα Μίκα Μακρυμίχαλου, τηλ. 2130187705, email mika.m@neon.org.gr. Συμμετοχή ελεύθερη.
