Μόλις εκυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο «Η Πολιτεία των Γραμμάτων» (La République des Lettres).
Οι λυκαυγείς αιώνες στους οποίους ο συγγραφέας βυθίζει τη σκέψη του και μοιράζεται μαζί μας την απόλαυσή του είναι ο XVII και ο XVIII. Χώροι του χρόνου με πορώδη τα σύνορά τους, κάπως αφρούρητα και προς τις δύο κατευθύνσεις. Και προς το πριν και προς το μετά αυτών των περιόδων.
Η διήγηση αφορά σε μια ιστορία ανθρώπων, εικόνων, κειμένων σχέσεων και πράξεων αλλά και «αντικειμένων». Ολων σε συντέλεση. Κατασκοπεύονται με ομόλογη διακριτικότητα οι πνευματικές ελίτ που και αυτές, κάπως μισάνοιχτες στις ανώνυμες κοινωνίες, ανταλλάσσουν επιστολές (νοερά salons;) και άφηναν υπαινιγμούς για το αύριο του τότε. Αυτή η επίσκεψη γίνεται με αναφορά σε ιεραρχίες και σε δομές ώστε το βιβλίο να αποτελεί ιστορία (και όχι απλώς εξιστόρηση) συγκεκριμένη και ελέγξιμη.
Στην «Πολιτεία των Γραμμάτων» οι μείζονες και οι ήσσονες σοφοί της συνδιαλέγονται στο πλαίσιο μιας κατ’ αρχήν δεσποτικής πραγματικότητας. Μιας ηγεμονίας η οποία αργόσυρτα αποδυναμώνεται στην απολυτότητά της, στον ευρύτερο χρόνο του θνήσκοντα Μεσαίωνα.
Πολλά απ’ όσα σ’ εκείνους τους καιρούς συμβαίνουν δεν επικαθορίζονται πάντα από την Εξουσία. Κάποια προσχεδιάζουν ένα πρότυπο πολίτη –ακόμα δυσεύρετο –το οποίο στα επόμενα χρόνια θα διεκδικείται στη βάση ενός πρακτικού ανθρωπισμού, έστω και αν, το πρότυπο, στην πληρότητά του ποτέ δεν κατακτάται.
Τα συμβάντα προσεγγίζονται μέσα από μια καθολική ενσυναίσθηση της κοινωνίας την οποία ο συγγραφέας βλέπει και την «αγγίζει» ακόμα. Χρονικά τρίτος, αλλά φαντασιακός συμπολίτης της, βιώνει την επικαιρότητα των εγγραμμάτων. Και αναζητεί, «εμπαθητικά» (με την τεχνική έννοια του όρου) μέσα στις γραφές και στις εικόνες, το πώς και το γιατί των συμβαινόντων. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια delectatio η οποία του επιτρέπει να κινείται στο πεδίο με συγκρατημένη ασφάλεια.
Με εργαλείο το γαλλικό δοκίμιο (γραφή ισόρροπη ανάμεσα στην παρατήρηση και τον δισταγμό) ο Fumaroli μας καλεί να συναντήσουμε «κάποιους», ίσως και «μοναδικούς» που πολλά διέρρεαν απ’ όσα έλεγαν. Και με αυτά την ασαφή συμμετοχή των ανωνύμων προκαλούσαν.
Το βιβλίο αυτό συνθέτει μια κομψότητα έργου και προσώπου. Καμιά φορά, ξέρετε, ο τρόπος σκέψης ενός συγγραφέα προκαλεί στο σώμα του και στην κίνησή του μία αθόρυβη και ανάλογη εξεικόνισή της. Ωστε, μετά, το πρόσωπο να είναι «μέλος», αναπόσπαστο, κεφάλαιο του έργου.
Ο κ. Γιάννης Μεταξάς, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι τακτικό μέλος της Académie Européenne Interdisciplinaire des Sciences.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
