Εκατό χρόνια από το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και 75 χρόνια από την αρχή του Β’ Παγκοσμίου, το 2014 στη Γερμανία έχει χαρακτηριστεί το υπερ-έτος των επετείων (Super-Gedenkjahr). Είναι όμως μια τρίτη επέτειος που πρόκειται να απασχολήσει τους Γερμανούς ακόμη περισσότερο, αναφέρει η βρετανική εφημερίδα «Guardian»: η συμπλήρωση 25 χρόνων από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου στις 9 Νοεμβρίου.
Και αυτό διότι, σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα μετά τη γερμανική επανένωση, ένα αόρατο τείχος συνεχίζει να διχάζει τους πολίτες της χώρας. Από τη μία βρίσκονται όσοι υποστηρίζουν ότι με την καγκελάριο, τον πρόεδρο και τον αρχηγό της αντιπολίτευσης να έχουν μεγαλώσει στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας (ΛΔΓ), η Ανατολική Γερμανία έχει πλέον εισέλθει στον «σύγχρονο» κόσμο. Από την άλλη, είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η πραγματική επανένωση δεν έγινε ποτέ και ότι οι κάτοικοι της Ανατολικής Γερμανίας τρέφουν έναν «σιωπηρό» θυμό για τους «δυτικούς» συμπατριώτες τους.
Ο συμβολισμός αυτού του διχασμού για την Ευρώπη είναι μεγάλος: αν η Γερμανία κατάφερε να εξισορροπήσει τις ανισότητες στο εσωτερικό της, γιατί να μην ακολουθήσει τα βήματά της και η ΕΕ εξισορροπώντας τις ανισότητες μεταξύ Βορρά και Νότου; «Τον περασμένο μήνα η Γερμανία δημοσίευσε την ετήσια έκθεση για την κατάσταση της γερμανικής επανένωσης και αυτή τη φορά οι επικεφαλίδες που “γέννησε” ήταν πιο αισιόδοξες σε σχέση με τις προηγούμενες εκθέσεις» γράφει ο «Guardian». Ο λόγος; Η ανεργία στην Ανατολική Γερμανία βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1991, ο δείκτης γεννήσεων και το προσδόκιμο ζωής είναι σχεδόν τα ίδια με τη Δυτική Γερμανία, ενώ η «έξοδος» από την πρώην ΛΔΓ δείχνει να έχει σταματήσει.
Ο εκβιομηχανισμός της Ανατολικής Γερμανίας είναι εντυπωσιακός, εκτιμά η έκθεση, και οι εργαζόμενοί της θεωρούνται από τους καλύτερους στον κόσμο. «Δεν πείθονται όμως όλοι» συνεχίζει το δημοσίευμα. Παράδειγμα, ο Βόλφγκανγκ Τίφενζι, πρώην δήμαρχος της Λειψίας, ο οποίος χαρακτήρισε την έκθεση «καλλωπιστική». Και ο οικονομολόγος στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου Ούλριχ Μπους, ο οποίος είπε ότι με μια πιο προσεκτική ματιά στους αριθμούς διαπιστώνει κανείς ότι το ΑΕΠ της Ανατολικής Γερμανίας είναι μόλις στο 67% του ΑΕΠ της Δυτικής. Και αυτό δεν έχει αλλάξει τα τελευταία δέκα χρόνια.
Και ενώ στο δυτικό τμήμα της χώρας η ανεργία κυμαίνεται στο 5,8%, στο ανατολικό τμήμα είναι 9,5%. Η ψαλίδα μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας, σύμφωνα με τον Μπους, δεν έχει κλείσει και αυτό συμβαίνει γιατί η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν αποφασίζει να επενδύσει περισσότερα κεφάλαια στις ανατολικές περιοχές της χώρας. Από το 2005 και μετά οι επενδύσεις συρρέουν στη Δυτική και όχι στην Ανατολική Γερμανία. Για τους Ανατολικογερμανούς, ακόμη και για τους νεότερους, η μεγάλη δομική αλλαγή που ακολούθησε την πτώση του Τείχους δεν έχει ολοκληρωθεί.
Θετική κληρονομιά
Η Σαμπίν Ρένεφανζ, δημοσιογράφος που μεγάλωσε στην άλλοτε σοσιαλιστική βιομηχανική πόλη Αϊζενχούτενσταντ, περιέγραψε όσους το 1989 ήταν μεταξύ 8 και 16 χρόνων ως «μια διερευνητική γενιά για την οποία η διαδικασία της επανένωσης δεν έχει τελειώσει». Στο βιβλίο της «Αϊζενκίντερ» («Παιδιά του σιδήρου») περιγράφει το πώς η κατάρρευση των παλαιών αξιών και συστημάτων πίστης άφησε πολλούς από τη γενιά της ευάλωτους σε ριζοσπαστικές ιδεολογίες, όπως ακροδεξιές συμμορίες ή φονταμενταλιστικές θρησκευτικές οργανώσεις.
Και ενώ όσοι κάτοικοι της Δυτικής Γερμανίας επωφελήθηκαν από το οικονομικό θαύμα των δεκαετιών του 1950 και του 1960 θα αφήσουν περιουσία στα παιδιά τους, το οικονομικό χάσμα μεταξύ των γενεών στην Ανατολική Γερμανία δείχνει να μεγαλώνει και όχι να μικραίνει. Η κληρονομιά που άφησε το σοβιετικό καθεστώς στη Γερμανία ωστόσο δεν είναι μόνο αρνητική. Για παράδειγμα, το διευρυμένο ωράριο παιδικών σταθμών, ο βασικός μισθός και η γονεϊκή άδεια, όλα είναι πολιτικές της ΛΔΓ που υιοθετήθηκαν από το γερμανικό πολιτικό κατεστημένο. Ωστόσο, κανείς δεν τολμά, αναφέρει η Ρένεφανζ, να απονείμει τα εύσημα στην πρώην Ανατολική Γερμανία. «Οταν συντελούνται προοδευτικές μεταρρυθμίσεις στη Γερμανία, όλοι τις αποδίδουν στη Φινλανδία ή στη Σουηδία» είπε.
Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 9 Ιανουαρίου 2014
HeliosPlus
