Ηταν τέλη Μαΐου του 2004 όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος και ο Αρχιεπίσκοπος κ. Χριστόδουλος εδέησε να καταλήξουν σε μία συμφωνία για το ζήτημα των λεγομένων «Νέων Χωρών». Είχε προηγηθεί ένας εμφύλιος πόλεμος που διήρκεσε ένδεκα μήνες, στη διάρκεια των οποίων δόθηκαν σκληρές μάχες. Χθες και προχθές, έναν χρόνο ύστερα από εκείνη τη συμφωνία, οι δύο Προκαθήμενοι μπόρεσαν επιτέλους να βρεθούν ο ένας απέναντι στον άλλον προκειμένου να θέσουν τις βάσεις για τη δημιουργία μιας νέας εποχής στις μεταξύ τους σχέσεις. Οι δραματικές εξελίξεις στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και οι αποκαλύψεις για τη δράση ορισμένων ιεραρχών και κληρικών της Εκκλησίας της Ελλάδος προκάλεσαν τεράστια προβλήματα στο κύρος της Ορθοδοξίας. Οι καιροί άλλαξαν και ιδιαίτερα αυτή τη στιγμή ο Αρχιεπίσκοπος χρειάζεται ειλικρινείς συμμάχους και φίλους οι οποίοι να τον στηρίζουν τις δύσκολες στιγμές. Ακόμη, το «πείραμα» της υποστήριξης της εκλογής του κ. Ειρηναίου στον Πατριαρχικό Θρόνο των Ιεροσολύμων από την Εκκλησία της Ελλάδος έδειξε ξεκάθαρα ότι τέτοιες κινήσεις μπορεί να αποδειχθούν ολέθριες.
Στην κρίση των λεγομένων «Νέων Χωρών» υπήρξαν πρόσωπα που τη σφράγισαν:
Οι μητροπολίτες Καλαβρύτων κ. Αμβρόσιος, Καισαριανής κ. Δανιήλ και πρώην Θεσσαλιώτιδος κ. Θεόκλητος είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι χαρακτήρες. Κατά τη διάρκεια των 30 χρόνων που εξαναγκάστηκαν να συμβιώσουν μαζί εξαιτίας της πνευματικής τους σχέσης με τον κ. Χριστόδουλο ποτέ δεν εξέφρασαν την ίδια άποψη για ένα ζήτημα. Και όμως στο ζήτημα των «Νέων Χωρών» βρέθηκαν σύμμαχοι και απετέλεσαν τα «πρωτοπαλίκαρα» της διαμάχης στην αντιπαράθεση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στην «Ορθοδοξία δεν έχουμε Πάπα» είχε πει σε μία από τις έκτακτες Συνόδους της ιεραρχίας ο μητροπολίτης Καλαβρύτων. Και εις εκ των γνωστότερων «αντιπάλων» του στο περιβάλλον του κ. Χριστόδουλου ο μητροπολίτης πρώην Θεσσαλιώτιδος κ. Θεόκλητος είχε δηλώσει: «την Οικουμενικότητα του Πατριάρχη την αναγνωρίζουμε μόνον εμείς». Οσο για τον μητροπολίτη Καισαριανής κ. Δανιήλ ασχολούνταν διαρκώς με το εκκλησιαστικό δίκαιο και τους τρόπους θεμελίωσης των επιχειρημάτων της Εκκλησίας της Ελλάδος. Σήμερα οι μητροπολίτες Καλαβρύτων και Θεσσαλιώτιδος βρίσκονται εντός και εκτός από την ομάδα επιρροής του Αρχιεπισκόπου, αφού το κύρος τους εξαιτίας των αποκαλύψεων τραυματίστηκε καίρια. Ο πανταχού παρών κατά τη διάρκεια της κρίσης για τις «Νέες Χώρες» μητροπολίτης Καισαριανής στα τελευταία δραματικά γεγονότα τήρησε σιγήν ιχθύος…
Οι μητροπολίτες Γέρων Εφέσου κ. Χρυσόστομος και Περγάμου κ. Ιωάννης δεν εκφράστηκαν ποτέ δημοσίως και με ηχηρό τρόπο. Ηταν όμως οι δύο συνεργάτες του Οικουμενικού Πατριάρχη οι οποίοι στήριξαν όλα τα επιχειρήματα του Φαναρίου και ιδιαίτερα ο μητροπολίτης Περγάμου ήταν ο πιο σκληρός διαπραγματευτής που διέθετε το Πατριαρχείο. Δέχθηκαν πολλές επιθέσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης ακόμη και τα βέλη των πνευματικών τους αδελφών του Πατριαρχείου οι οποίοι ενώ εξέφραζαν τις ίδιες θέσεις και απόψεις εν τούτοις δήλωναν ότι οι μητροπολίτες Εφέσου και Περγάμου είναι οι υποκινητές της κρίσης.
Οι δύο ιεράρχες πρωταγωνίστησαν και στην Πανορθόδοξη Σύνοδο η οποία έκρινε την τύχη του κ. Ειρηναίου. Ιδιαίτερα ο κ. Χρυσόστομος ήταν που ζήτησε εκ μέρους του Οικουμενικού Πατριαρχείου την παραίτηση του κ. Ειρηναίου.
Οι σχέσεις όμως των δύο με τον κ. Χριστόδουλο είναι ψυχρές. Μάλιστα ο μητροπολίτης Περγάμου που είναι και διευθυντής του γραφείου του Πατριαρχείου στην Αθήνα δεν επικοινωνεί σχεδόν καθόλου με τον Αρχιεπίσκοπο παρά το γεγονός ότι κατά το παρελθόν συνεργάτες του κ. Χριστοδούλου πρότειναν την εκλογή του σε μητρόπολη της Εκκλησίας της Ελλάδος.
* Οι «προξενητές»
Παρά τις προσπάθειες και τις μεσολαβητικές πρωτοβουλίες που κατά καιρούς είχαν αναληφθεί, οι δύο Προκαθήμενοι παρέμεναν ανένδοτοι. Τελικά στις αρχές Μαΐου η υπουργός Παιδείας κυρία Μαριέττα Γιαννάκου επισκέφθηκε το Φανάρι και στη συνέχεια την Αρχιεπισκοπή και βρήκε διέξοδο. Και πάλι όμως η επικοινωνία μεταξύ των δύο πλευρών σταμάτησε γι’ αυτό και έστειλε ως εκπρόσωπό της στην Κωνσταντινούπολη τον συνεργάτη του Αρχιεπισκόπου, κ. Στ. Συρμόγλου. Επειτα από λίγες ημέρες και υπό την ασφυκτική πίεση της ελληνικής κυβέρνησης η συμφωνία επιτεύχθηκε. Στους όρους της συμφωνίας περιλαμβανόταν και η επίσκεψη του Αρχιεπισκόπου στην Κωνσταντινούπολη, γεγονός που πραγματοποιήθηκε μόλις χθες και προχθές. Και αυτό διότι, όπως επισημαίνεται, στο Φανάρι ουδείς ξέχασε τις εκφράσεις του κ. Συρμόγλου οι οποίες αντηχούσαν σε όλο το Πατριαρχείο και «ήταν ανάρμοστες για εκκλησιαστικό χώρο αλλά και για οπουδήποτε αλλού»…
Τελικά ο υφυπουργός Εξωτερικών κ. Π. Σκανδαλάκης πέτυχε αυτό που φάνταζε αδιανόητο και συνόδευσε τον κ. Χριστόδουλο στο δύσκολο ταξίδι. Αλλωστε για το υπουργείο Εξωτερικών η αντιμετώπιση της κρίσεως των Ιεροσολύμων απαιτεί κλειστά μέτωπα, ενωμένες και ισχυρές ελληνόφωνες Εκκλησίες.
* Οι αμετανόητοι
Ο κ.κ. Βαρθολομαίος θα επισκεφθεί για πρώτη φορά τις Νέες Χώρες στις αρχές Οκτωβρίου. Συγκεκριμένα θα βρεθεί στις μητροπόλεις Φλωρίνης και Εδέσσης. Παρ’ ότι το αεροπλάνο που θα τον μεταφέρει θα προσγειωθεί στο αεροδρόμιο της Κοζάνης δεν έχει προσκληθεί στην περιοχή. Ο μητροπολίτης Κοζάνης κ. Παύλος πνευματικό ανάστημα και επιλογή του μητροπολίτη Καλαβρύτων κ. Αμβρόσιου είναι γνωστός για τις εχθρικές του απόψεις έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Και αξίζει να σημειωθεί ότι ο ίδιος επισκέπτεται συχνά τις Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίες αποτελούν επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου χωρίς να ζητεί την άδεια του Φαναρίου ή του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Δημητρίου ενώ ενίοτε συγκεντρώνει και χρήματα από την Αστόρια όπου υπηρέτησε στο παρελθόν.
Χαμόγελα μετά την αρχική αμηχανία
Μια νέα σελίδα στις σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την Εκκλησία της Ελλάδος άνοιξαν ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος και ο Αρχιεπίσκοπος κ. Χριστόδουλος στις συνομιλίες που είχαν χθες και προχθές στην Κωνσταντινούπολη. Για πρώτη φορά από το ξέσπασμα της κρίσης στις σχέσεις των δύο Εκκλησιών το 2003 με αιχμή το ζήτημα των μητροπόλεων των «Νέων Χωρών» οι δύο Προκαθήμενοι είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν τα ζητήματα που λίγο έλειψε να οδηγήσουν σε ανοικτό σχίσμα.
Στην αρχή των συνομιλιών επικράτησε αμηχανία. Γρήγορα όμως η αμηχανία έδωσε τις θέσεις της στα χαμόγελα και στις φιλοφρονήσεις παρουσία του υφυπουργού Εξωτερικών κ. Π. Σκανδαλάκη, με πρωτοβουλία του οποίου πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη του κ. Χριστόδουλου στην Κωνσταντινούπολη με την ευκαιρία της ονομαστικής εορτής του Οικουμενικού Πατριάρχη.
«Είμαι πολύ χαρούμενος και ευγνώμων προς τον Αρχιεπίσκοπο και τον υπουργό γιατί θέλησαν να με τιμήσουν κατά τρόπο που δεν το αξίζω τόσο πολύ. Πρόκειται για μια εκδήλωση αγάπης και σεβασμού προς τη Μητέρα Εκκλησία» είπε ο κ.κ. Βαρθολομαίος. «Οι σχέσεις μας πάντοτε ήταν καλές και θα γίνουν ακόμη καλύτερες» συμπλήρωσε ο κ. Χριστόδουλος.
Μετά το ξεπέρασμα της κρίσης στις σχέσεις των δύο Εκκλησιών οι δύο προκαθήμενοι είχαν συναντηθεί τρεις φορές: κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα, στην εξόδιο ακολουθία για τον Πάπα Ιωάννη Παύλο B´ στο Βατικανό και στην Πανορθόδοξη Σύνοδο που διεξήχθη στην Κωνσταντινούπολη για το ζήτημα των Ιεροσολύμων. Αλλά και στις τρεις περιπτώσεις δεν τους δόθηκε η ευκαιρία για μια σε βάθος συζήτηση.
20 Ιουνίου 2003: Ο Μητροπολίτης Ζιχνών κ. Ιερόθεος κατά την τελετή της ενθρονίσεώς του δεν μνημονεύει τον Οικουμενικό Πατριάρχη αλλά τον παριστάμενο Αρχιεπίσκοπο κ. Χριστόδουλο κατά παράβαση των όσων ορίζει η Πατριαρχική Πράξη του 1928 βάσει της οποίας οι «Νέες Χώρες» υπάγονται πνευματικά στο Πατριαρχείο και διοικητικά στην Εκκλησία της Ελλάδος.
28 Ιουλίου: Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ζητεί να εγκρίνει τον κατάλογο των υποψηφίων για τις μητροπόλεις των Νέων Χωρών, όπως ορίζει η Πράξη.
9 Σεπτεμβρίου: Ο τότε Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Σκλήφας και ο πρωτοσύγκελος της Αρχιεπισκοπής πρωτοπρεσβύτερος Θωμάς Συνοδινός παραδίδουν στον Πατριάρχη τον κατάλογο προς «απλή ενημέρωση» και όχι «προς έγκριση».
19 Σεπτεμβρίου: Ο κ. Χριστόδουλος με επιστολή του καλεί τον κ.κ. Βαρθολομαίο να συναντηθούν σε χρόνο και τόπο που θα αποφασίσουν από κοινού.
30 Σεπτεμβρίου: Ο Πατριάρχης δηλώνει με επιστολή του στη ΔΙΣ ότι επιμένει στην πιστή εφαρμογή της Πράξης.
3 Οκτωβρίου: «Ελάτε στο σπίτι μου στις 18 ή στις 24 Οκτωβρίου» απαντά ο Πατριάρχης στην επιστολή του Αρχιεπισκόπου.
7 Οκτωβρίου: Ο κ. Χριστόδουλος δηλώνει ότι δεν επιθυμεί να μεταβεί στο Φανάρι…
6 Νοεμβρίου: Συγκαλείται εκτάκτως η Σύνοδος της Ιεραρχίας. Το κλίμα που επικρατεί είναι εκρηκτικό. Τελικά υπερψηφίζονται οι προτάσεις του Αρχιεπισκόπου και δεν γίνονται αποδεκτά τα αιτήματα του Πατριάρχη.
24 Απριλίου: Ο Αρχιεπίσκοπος συγκαλεί εκτάκτως την Ιεραρχία για να εκλέξει τους νέους μητροπολίτες Θεσσαλονίκης, Ελευθερουπόλεως και Κοζάνης. Το Φανάρι προειδοποιεί ότι αν γίνουν οι εκλογές χωρίς τη συγκατάθεσή του θα ληφθούν μέτρα.
26 Απριλίου: H Ιεραρχία εκλέγει τους νέους μητροπολίτες.
30 Απριλίου: Συνέρχεται στο Φανάρι η διευρυμένη Σύνοδος που αποφασίζει τη διακοπή του μνημοσύνου του Αρχιεπισκόπου.
17 Μαΐου: Ο κ. Χριστόδουλος υποχωρεί και δηλώνει ότι αποδέχεται την Πράξη.
