Βάσια Αλάτη: «Όταν η όπερα αποδίδεται με αλήθεια, παραμένει απόλυτα επίκαιρη, γιατί αγγίζει τα πιο ανθρώπινα συναισθήματα»

Τι σημαίνει για εσάς να τραγουδάτε σε έναν τόσο ιδιαίτερο και ατμοσφαιρικό τόπο όπως το Καστελλόριζο;

Είναι πραγματικά τιμή και συγκίνηση να συμμετέχω στην πρώτη χρονιά του Near & Far Kastellorizo International Music Festival και μάλιστα σε έναν τόπο τόσο μοναδικό όσο το Καστελλόριζο. Η ατμόσφαιρα του νησιού, με την ιστορία, την ομορφιά και την ενέργειά του, δημιουργεί ένα περιβάλλον σχεδόν ονειρικό για να εκφραστείς μέσα από τη μουσική. Είναι μια εμπειρία που ήδη με εμπνέει βαθιά, και ανυπομονώ να τη μοιραστώ με το κοινό, αλλά και με τους σπουδαίους συναδέλφους μου, τον τενόρο κύριο Αντώνη Κορωναίο και τον πιανίστα κύριο Δημήτρη Γιάκα.

Τι έχετε επιλέξει να παρουσιάσετε και γιατί;

Για τη βραδιά στο Καστελλόριζο επιλέξαμε άριες και ντουέτα από την ιταλική όπερα, αποσπάσματα από τη βιεννέζικη οπερέτα, αλλά και, φυσικά, κομμάτια από την ελληνική οπερέτα, που κατέχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας. Το σκεπτικό μας ήταν να παρουσιάσουμε ένα πρόγραμμα προσιτό και απολαυστικό για το ευρύ κοινό, με έργα γνωστά, αγαπημένα και ευχάριστα στο άκουσμα, που μπορούν να συγκινήσουν αλλά και να ψυχαγωγήσουν.

Υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο μήνυμα ή συναίσθημα που θέλετε να μεταδώσετε μέσα από την παρουσία σας σε αυτή τη σκηνή;

Περισσότερο από ένα συγκεκριμένο μήνυμα, αυτό που με ενδιαφέρει είναι η επαφή με το κοινό μέσα από τη μουσική. Κάθε συναυλία είναι μια ευκαιρία για επικοινωνία και μοιρασιά. Ειδικά σε ένα ιδιαίτερο μέρος όπως το Καστελλόριζο, θέλω η παρουσία μου στη σκηνή να συμβάλλει σε μια όμορφη εμπειρία. Να προσφέρουμε στο κοινό ένα πρόγραμμα που θα τους μείνει ευχάριστα στη μνήμη.

Τι ξεχωριστό έρχεται να προσφέρει το συγκεκριμένο φεστιβάλ στον πολιτιστικό χάρτη της Ελλάδας και ειδικά σε ακριτικά νησιά;

Το Near & Far είναι το πρώτο φεστιβάλ αυτού του είδους που διοργανώνεται στο Καστελλόριζο και αυτό από μόνο του είναι κάτι ιδιαίτερο. Ενισχύει την πολιτιστική παρουσία σε έναν τόπο μακρινό γεωγραφικά, αλλά πολύ σημαντικό ιστορικά και συμβολικά. Το φεστιβάλ φέρνει κοντά καλλιτέχνες και κοινό σε έναν χώρο που δεν έχει συχνά τέτοιες ευκαιρίες, και συμβάλλει ουσιαστικά στο να ακουστεί περισσότερη μουσική, να γίνει διάλογος με την τέχνη και να ενισχυθεί η πολιτιστική αποκέντρωση

Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τον κόσμο της όπερας; Τι σας τράβηξε σε αυτό το είδος;

Η πρώτη μου επαφή με τη μουσική ήρθε μέσα από το σπίτι. Η μητέρα μου έπαιζε πιάνο ως χόμπι, κι έτσι ξεκίνησα μαθήματα πιάνου σε ηλικία έξι ετών. Δύο χρόνια αργότερα μπήκα στην Παιδική Χορωδία «Μανώλης Καλομοίρης», και μέσα από αυτή τη διαδρομή άρχισα να συμμετέχω σε παραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, του Μεγάρου Μουσικής, ακόμα και στο Ηρώδειο. Πέρα από τα ακούσματα που είχα στο σπίτι από CD, μου δόθηκε η ευκαιρία να βιώσω από κοντά τη μαγεία μιας λυρικής παραγωγής. Να βλέπω πώς στήνεται ένα έργο, να παρακολουθώ από κοντά τους τραγουδιστές, την ορχήστρα, τη σκηνή. Αυτή η εμπειρία με γοήτευσε από πολύ νωρίς και κάπως έτσι γεννήθηκε η αγάπη μου για την όπερα.

Πώς συνδυάζετε την τεχνική ακρίβεια με την εκφραστικότητα που απαιτεί η όπερα;

Πρώτα απ’ όλα, δίνω μεγάλη έμφαση στο τεχνικό κομμάτι — χρειάζεται πολλή δουλειά, μελέτη και υπομονή ώστε να "μπει" σωστά το κομμάτι στο σώμα και στη φωνή. Μόνο όταν αυτό σταθεροποιηθεί, μπορώ να προχωρήσω πιο ελεύθερα στην εκφραστική διάσταση. Εκεί αρχίζει το πραγματικό «ξετύλιγμα» του ρόλου: διαβάζω την υπόθεση του έργου, μελετώ τη δραματουργία, τη σχέση του χαρακτήρα με τους υπόλοιπους, μεταφράζω το λιμπρέτο για να κατανοήσω σε βάθος το κείμενο. Μέσα από αυτή τη διαδικασία έρχεται σταδιακά και το συναίσθημα — φυσικά, αυθεντικά και χωρίς υπερβολές.

Σε ποιες στιγμές της καριέρας σας, αισθανθήκατε ότι ξεπεράσατε τον εαυτό σας;

Δύο στιγμές μού έρχονται αμέσως στο μυαλό. Η πρώτη ήταν το 2018, όταν είχα την ευκαιρία να εμφανιστώ για πρώτη φορά σε μια μεγάλη συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Γιώργου Πέτρου. Ήταν η πρώτη μου τόσο μεγάλη σκηνή, και το άγχος ήταν μεγάλο, όμως κατάφερα να το διαχειριστώ και να δώσω τον καλύτερό μου εαυτό. Η δεύτερη ήταν το 2022, όταν τραγούδησα τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην όπερα Ανδρονίκη του Αλέξανδρου Γκρέκ, στην παγκόσμια πρεμιέρα του έργου, υπό την διεύθυνση του κ. Νίκου Αθηναίου. Ήταν ένας ρόλος ιδιαίτερα δραματικός και απαιτητικός. Αυτή η εμπειρία με δοκίμασε πολύ, αλλά με βοήθησε να εξελιχθώ και να ανακαλύψω νέες πτυχές της φωνής και της ερμηνείας μου.

Ποιο είναι το πιο απαιτητικό έργο που έχετε ερμηνεύσει έως σήμερα και γιατί;

Ένα από τα πιο απαιτητικά έργα που έχω ερμηνεύσει είναι το Deutsches Requiem του Johannes Brahms, το οποίο είχα την τιμή να τραγουδήσω πριν από περίπου δύο χρόνια στη Βιέννη. Παρότι το σόλο της σοπράνο αποτελεί μόλις μία άρια μέσα στο έργο, πρόκειται για ένα εξαιρετικά απαιτητικό μέρος. Η άρια απαιτεί μεγάλη τεχνική ακρίβεια, καθώς συνδυάζει μακριές, λυρικές φράσεις με έντονες δυναμικές μεταπτώσεις και απαιτεί από τη φωνή να εκφράσει βαθιά συγκίνηση χωρίς να χάσει τον έλεγχο.

Πώς βλέπετε το μέλλον της όπερας σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο πολιτιστικό κόσμο;

Πιστεύω πως η όπερα έχει διαχρονική αξία και δεν χρειάζεται να αλλάξει για να παραμείνει ζωντανή. Είναι ένα ολοκληρωμένο είδος τέχνης, που συνδυάζει μουσική, λόγο και θέατρο με τρόπο μοναδικό. Το ζητούμενο, για μένα, δεν είναι να "εκσυγχρονιστεί", αλλά να παρουσιάζεται με σεβασμό και ποιότητα, ώστε να μπορεί το κοινό να τη γνωρίσει και να τη νιώσει αυθεντικά. Όταν η όπερα αποδίδεται με αλήθεια και φροντίδα, παραμένει απόλυτα επίκαιρη, γιατί αγγίζει τα πιο ανθρώπινα συναισθήματα.

Τι ρόλο παίζει η ελληνική ταυτότητα στο καλλιτεχνικό σας έργο;

Προσπαθώ να ενσωματώνω στοιχεία της ελληνικής μουσικής κουλτούρας σε ό,τι κάνω, ειδικά στις εμφανίσεις μου στο εξωτερικό. Σε κάθε Liederabend φροντίζω να συμπεριλαμβάνω έργα Ελλήνων συνθετών, και είναι εντυπωσιακό, πόσο θετικά ανταποκρίνεται το ξένο κοινό. Η ελληνική μουσική έχει αυθεντικότητα, μελωδικότητα και έντονο συναίσθημα, και πάντα τραβάει την προσοχή.

Αυτή την περίοδο, ετοιμάζουμε με τον εξαιρετικό Ιάπωνα πιανίστα μου, με τον οποίο έχουμε ήδη βραβευτεί σε διεθνείς διαγωνισμούς και έχουμε εμφανιστεί σε χώρους όπως το Musikverein στη Βιέννη και το Concertgebouw στο Άμστερνταμ, το πρώτο μας CD. Η απόφασή μας ήταν κοινή και ξεκάθαρη: να ηχογραφήσουμε αγαπημένα ελληνικά έργα, από συνθέτες όπως ο Καλομοίρης, ο Λαμπελέτ, ο Σαμάρας και άλλοι. Είναι ο δικός μας τρόπος να μεταφέρουμε τον ελληνικό ήχο εκτός συνόρων, με σεβασμό και πίστη στην αξία του.

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για μια σοπράνο στη σύγχρονη εποχή;

Νομίζω πως οι μεγαλύτερες προκλήσεις για μια σοπράνο στη σύγχρονη εποχή είναι σύνθετες και αφορούν τόσο το τεχνικό όσο και το ψυχικό κομμάτι της δουλειάς. Η διατήρηση της φωνής σε εξαιρετική κατάσταση, μέσα σε ένα απαιτητικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει συχνά μετακινήσεις, εναλλαγές κλίματος και περιορισμένο χρόνο ξεκούρασης, απαιτεί σταθερή πειθαρχία και φροντίδα. Ταυτόχρονα, το επίπεδο των απαιτήσεων είναι πολύ υψηλό: καλούμαστε να είμαστε πάντα έτοιμοι, με ακρίβεια, αντοχή και πλήρη έλεγχο του υλικού μας, κάτι που προϋποθέτει συστηματική καθημερινή μελέτη. Η ψυχική αντοχή είναι επίσης κρίσιμος παράγοντας, γιατί η συνεχής έκθεση, ο ανταγωνισμός και οι εναλλαγές επιτυχιών και απογοητεύσεων μπορούν εύκολα να σε φθείρουν, αν δεν υπάρχει εσωτερική ισορροπία. Τέλος, η επιλογή ρεπερτορίου είναι ένα σημείο-κλειδί: κάθε έργο πρέπει να "κουμπώνει" στη φωνή σου, να την εξελίσσει χωρίς να την καταπονεί, και να σε εκφράζει καλλιτεχνικά.

Ποια συμβουλή θα δίνατε σε μια νέα τραγουδίστρια που ονειρεύεται να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο;

Η πιο σημαντική συμβουλή που θα έδινα σε μια νέα τραγουδίστρια είναι να βρει τους κατάλληλους δασκάλους που θα τη στηρίξουν και θα την καθοδηγήσουν σωστά. Εγώ ήμουν πολύ τυχερή γιατί είχα δίπλα μου δύο εξαιρετικούς μέντορες, τον κύριο Αντώνη Κορωναίο, με τον οποίο θα τραγουδήσουμε μαζί στη συναυλία, και την κυρία Ιουλία Τρούσσα, στους οποίους οφείλω πολλά και τους είμαι πραγματικά ευγνώμων. Αφού ολοκληρώσει κανείς τις σπουδές του, είναι σημαντικό να εξερευνήσει τις ευκαιρίες που υπάρχουν στο εξωτερικό, είτε για περαιτέρω εκπαίδευση είτε για συμμετοχή σε κάποιο όπερα στούντιο. Η δική μου εμπειρία στη Μουσική Ακαδημία της Βιέννης, με την υποστήριξη της υποτροφίας «Μαρία Κάλλας», μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω πολλούς συναδέλφους και να δω από κοντά πώς λειτουργεί το επάγγελμα σε ένα διεθνές περιβάλλον. Τέλος, η υπομονή, η επιμονή και η αγάπη για τη μουσική είναι βασικά στοιχεία για να μπορεί κανείς να αντέξει τις δυσκολίες και να συνεχίσει να προχωράει. Σε όλη αυτή την πορεία, η στήριξη της οικογένειάς μου είναι πολύτιμη και μου δίνει δύναμη να συνεχίσω.

*Near & Far Kastellorizo International Music Festival
27 έως 29 Ιουνίου, Καστελλόριζο
www.nearfarmusicfestival.org/