«Τα φρύδια της ήταν σαν χελιδόνι»: Η ερωτική σχέση της Frida Kahlo και της Chavela Vargas

Ούσα μία από τις πιο παραγωγικές και σεβαστές καλλιτέχνιδες του Μεξικού, δεν είναι μυστικό ότι η ζωή της Φρίντα Κάλο ήταν γεμάτη συναισθηματική αγωνία και βαθιά σωματική ταλαιπωρία.

Τραυματίστηκε στη λεκάνη της από ένα σιδερένιο κιγκλίδωμα κατά τη διάρκεια ενός ατυχήματος με λεωφορείο όταν ήταν δεκαοκτώ ετών, με τις οδυνηρές επιπτώσεις του να αντηχούν σε όλη της τη ζωή, ενώ ο ταραχώδης γάμος της με τον τοιχογράφο Ντιέγκο Ριβέρα θα τραυματίσει τη Φρίντα σε συναισθηματικό επίπεδο.

Δεν είναι επίσης μυστικό ότι η οραματίστρια ζωγράφος απολάμβανε πολλούς εραστές - άνδρες και γυναίκες, πολλοί από τους οποίους ήταν υψηλού κοινωνικού κύρους. Αλλά μια ερωμένη της που ήταν λιγότερο γνωστή ήταν η Τσαβέλα Βάργας, μια εξαιρετικά ταλαντούχα νεαρή τραγουδίστρια δώδεκα χρόνια νεότερή της, η οποία θα ηχογραφούσε μια από τις πιο συγκλονιστικά όμορφες ερμηνείες του μεξικανικού λαϊκού τραγουδιού La Llorona.

Αν και η ερωτική ζωή της Φρίντα ήταν πάντα πηγή εικασιών και κουτσομπολιού, μόνο όταν ανακαλύφθηκαν χαμένες επιστολές μετά τον θάνατο της Βάργας, το 2012, ρίχτηκε περισσότερο φως στη φλογερή αλλά σύντομη σχέση της με την Κάλο.

Το ειδύλλιο των δύο γυναικών άνθισε κάποια στιγμή στις αρχές της δεκαετίας του 1940 κατά τη διάρκεια του γάμου της Κάλο με τον Ριβέρα και της θρυλικής περιόδου της Βάργας μεταξύ της άφιξής της στο Μεξικό και της επαγγελματικής της καταξίωσης ως τραγουδίστριας.

Γεννημένη το 1919 στην Κόστα Ρίκα ως Ιζαμπέλ Βάργας Λιζάνο, οι γονείς της χώρισαν όταν ήταν μικρή, αφήνοντάς την στη φροντίδα ενός θείου της ενώ είχε πρσθληθεί από πολιομυελίτιδα.

Σε ηλικία δεκαεπτά ετών, η Τσαβέλα - ένα χαϊδευτικό όνομα για την Ιζαμπέλ – δραπέτευσε από τις δυσκολίες της παιδικής της ηλικίας και την έλλειψη μουσικών ευκαιριών που της προσέφερε η γενέτειρά της και κατέφθασε στο Μεξικό. Τραγουδούσε στους ηλιόλουστους δρόμους για πολλά χρόνια, πίνοντας πολύ, ντυμένη με αντρικά ρούχα, καπνίζοντας πούρα και κρατώντας όπλο. Όμως, παρά το αδιαμφισβήτητο ταλέντο και την ακλόνητη αφοσίωση της Βάργας, η τραγουδίστρια μόλις στα τριάντα της χρόνια θα κατάφερνε τελικά να απολαύσει επαγγελματική επιτυχία. 

Το σκηνικό όπου η Βάργας θα συναντούσε για πρώτη φορά την Κάλο και τον Ριβέρα ήταν ένα από τα πολλά πάρτι που διοργάνωνε το ζευγάρι στο La Casa Azul - το πατρικό σπίτι της Φρίντα και το σημερινό Μουσείο Frida Kahlo, στο Coyoacán της Πόλης του Μεξικού. Όντας παραγωγικοί διασκεδαστές, τα πάρτι που διοργάνωνε το ζευγάρι ήταν γνωστά σε ορισμένους κύκλους για την υπερβολή τους. Στο ντοκιμαντέρ Chavela, που κυκλοφόρησε το 2017, η Βάργας θυμάται τη μοιραία νύχτα που συνάντησε για πρώτη φορά τη Φρίντα:

«Ένας φίλος ζωγράφος με προσκάλεσε. Μου είπε: "Απόψε γίνεται πάρτι στο σπίτι της Φρίντα. Να πάμε;" Πήγα και η ατμόσφαιρα ήταν γεμάτη κόσμο. Η νύχτα πέρασε, τραγουδήσαμε, όλοι χόρεψαν, όλοι διασκέδασαν... Ήμουν ζαλισμένη όταν είδα το πρόσωπό της, τα μάτια της. Σκέφτηκα ότι δεν θα μπορούσε να είναι ένα πλάσμα από αυτόν τον κόσμο.

»Τα φρύδια της ενωμένα ήταν σαν χελιδόνι που πετάει. Χωρίς ακόμα να έχω την ωριμότητα μιας γυναίκας μέσα μου, από τότε που ήμουν πολύ μικρό κορίτσι, ένιωσα ότι θα μπορούσα να αγαπήσω αυτό το ον με την πιο αφοσιωμένη αγάπη στον κόσμο, την πιο δυνατή αγάπη στον κόσμο».

Στα μεταγενέστερα χρόνια η Τσαβέλα ισχυρίστηκε ότι κατέστρεψε όλα τα γράμματα που είχε λάβει από τη Φρίντα κατά τη διάρκεια της θυελλώδους ερωτικής τους σχέσης. Όμως η Κάλο είχε γράψει και σε άλλους για τη σχέση τους, μεταξύ των οποίων και στον μεξικανό μοντερνιστή ποιητή Κάρλος Πελισέρ:

«Σήμερα γνώρισα την Τσαβέλα Βάργας. Εξαιρετική, λεσβία, και επιπλέον, την ήθελα ερωτικά. Δεν ξέρω αν ένιωθε αυτό που ένιωθα εγώ. Αλλά νομίζω ότι είναι αρκετά φιλελεύθερη γυναίκα, ώστε αν μου το ζητήσει, δεν θα δίσταζα ούτε δευτερόλεπτο να γδυθώ μπροστά της. Πόσες φορές δεν θέλεις να πηδηχτείς και αυτό είναι όλο; Αυτή, επαναλαμβάνω, είναι ερωτική. Είναι ένα δώρο που μου στέλνει ο ουρανός».

Η επιστολή προς τον Πελισέρ γράφτηκε λίγο καιρό πριν η Τζαβέλα πάει να ζήσει με τη Φρίντα και τον Ντιέγκο στο La Casa Azul. Η Βάργας εξέφρασε σε μια επιστολή που ανακαλύφθηκε το 2022 ότι ένιωθε εξαιρετικά ευτυχισμένη και ερωτευμένη, μια αγάπη που ανταπέδωσε και η Φρίντα κατά τη διάρκεια της παραμονής της στο La Casa Azul:

«Μου δίδαξε πολλά πράγματα και έμαθα τόσα πολλά. Χωρίς να προδώσω πολλά, κρατούσα τον ουρανό με τα χέρια μου, με κάθε λέξη, κάθε πρωί».

Η ίδια η Βάργας εξομολογήθηκε ότι το ειδύλλιο ήταν βραχύβιο λόγω του γεγονότος ότι έπρεπε να μοιραστεί τη Φρίντα με τον τοιχογράφο σύζυγό της. Μίλησε για το θέμα για άλλη μια φορά στο ντοκιμαντέρ Chavela:

«Τα λόγια μου ενδεχομένως να την πλήγωσαν πολύ όταν της είπα ότι φεύγω και εκείνη μου είπε: "Το ξέρω. Είναι αδύνατον να σε δέσω με τη ζωή κάποιου. Δεν μπορώ να σε δέσω με τα δεκανίκια μου ή με το κρεβάτι μου. Φύγε! Και μια μέρα άνοιξα την πόρτα και δεν ξαναγύρισα».

Το ειδύλλιο μεταξύ της Φρίντα Κάλο και της Τσαβέλα Βάργκας φούντωσε με μια φλογερή ένταση, καταραμένη, φευγαλέα και απατηλή, προδιαγεγραμμένο να σβήσει σαν αστέρι που πέφτει στην αποπνικτική μεξικανική νύχτα.

Παρ' όλες τις αναταραχές στο γάμο της Κάλο και του Ριβέρα, η Φρίντα θα καταλήξει να στέκεται στο πλευρό του συζύγου της, αρνούμενη να αγωνιστεί για να σώσει την αγάπη που μοιραζόταν με τη νεαρή τραγουδίστρια, αφήνοντας τη Βάργας στη δίνη μιας ερωτικής δυστυχίας.

Ίσως η Βάργας είχε παρερμηνεύσει τον ερωτικό πόθο της Κάλο και δεν υπήρχε τίποτα βαθύτερο από την ενστικτώδη έλξη της ζωγράφου. Αν και, αν υπάρχει οποιαδήποτε αμφιβολία σχετικά με την ειλικρίνεια των συναισθημάτων της Τσαβέλα προς τη Φρίντα, αρκεί να ακούσει κανείς την ηχογράφηση του La Llorona το 1961, την οποία η τραγουδίστρια αφιέρωσε στη ζωγράφο.

Διαθέτοντας μια θλιβερή ευθραυστότητα, χρησιμεύει ως ο κατάλληλος θρήνος για τη χαμένη της αγάπη. Και ο πόνος δεν έσβησε με τον καιρό. Σε μεταγενέστερες ηχογραφήσεις του τραγουδιού, η αγωνία στη φωνή της Τσαβέλα είναι τόσο εμφανής όσο μια ανοιχτή πληγή καθώς ουρλιάζει: «Si ya te eh dado mi vida Llorona. ¿Que mas quieres? ¡Quieres mas!;».

«Αν σου έχω ήδη δώσει τη ζωή μου, κλαψιάρα γυναίκα, τι άλλο θέλεις; Θέλεις κι άλλα;»

*Η Φρίντα Κάλο πέθανε στις 13 Ιουλίου του 1954 στο Coyoacán του Μεξικό.