Ένα μιούζικαλ του 2020 με τα τραγούδια της Ραφαέλα Καρά επισφραγίζει την 60χρονη καριέρα ενός πολιτιστικού ειδώλου που έφερε επανάσταση στην ιταλική ψυχαγωγία - και έδωσε στις γυναίκες εξουσία στην κρεβατοκάμαρα.
Στην αρχή του Explota Explota, της ισπανικής-ιταλικής μουσικής κωμωδίας με jukebox του Νάτσο Άλβαρες, που διαδραματίζεται στο τέλος της δικτατορίας του Φράνκο στην Ισπανία της δεκαετίας του 1970, η υπάλληλος του αεροδρομίου Μαρία κάνει μια παράδοση σε ένα τηλεοπτικό στούντιο, όταν τραβάει την προσοχή του Τσίμο, του διευθυντή ενός βαριετέ. Όταν του λέει ότι δεν είναι χορεύτρια, εκείνος της απαντά: «Κανένας χορευτής με αίμα να κυλάει στις φλέβες του δεν μπορεί να αντισταθεί σε αυτόν τον ρυθμό».
Ένα από τα κύρια πεδία μάχης είναι το πόσο ψηλά μπορεί να φτάσει το στρίφωμα της φούστας των showgirls και πόσο βαθύ μπορεί να είναι το ντεκολτέ πριν τοποθετηθεί ένα ψεύτικο λουλούδι για λόγους σεμνότητας.
Της παίζει το Bailo Bailo, μια επιτυχία της Ιταλίδας ποπ σταρ Ραφαέλα Καρά, η οποία, πέρα από το ότι έγινε μία από τις πιο γνωστές προσωπικότητες στην πατρίδα της, την Ιταλία, κατέληξε να κάνει αίσθηση στον ισπανόφωνο κόσμο του 20ού αιώνα. Εκεί που η Σουηδία είχε τους AΒΒΑ, η Ιταλία είχε την Καρά, η οποία πούλησε εκατομμύρια δίσκους σε όλη την Ευρώπη. Βέβαια, η Μαρία δεν μπορεί να αντισταθεί στην Bailo Bailo και ο Τσίμο την προσλαμβάνει.
Το μιούζικαλ αποτίει φόρο τιμής στις επιτυχίες της Ραφαέλα Καρά, αλλά δεν είναι βιογραφικό -τα τραγούδια της ερμηνεύονται κατά τη διάρκεια του φανταστικού σόου Las Noches de Rosa και χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της αφήγησης καθώς οι χαρακτήρες περιηγούνται στη ζωή τους. Η ταινία αντικατοπτρίζει τις μεταβαλλόμενες απόψεις για τις σχέσεις, τη σεξουαλικότητα και τη διασκέδαση σε μια καθολική χώρα: ένα από τα κύρια πεδία μάχης είναι το πόσο ψηλά μπορεί να φτάσει το στρίφωμα της φούστας των showgirls και πόσο βαθύ μπορεί να είναι το ντεκολτέ πριν τοποθετηθεί ένα ψεύτικο λουλούδι για λόγους σεμνότητας.
Τις ξεπέρασε όλες
Από τη δεκαετία του 1950 και μετά, η Καρά ήταν μια multitasking απόλαυση που μπορούσε να τραγουδάει, να χορεύει και να παίζει εξίσου καλά, και είχε μια απαράμιλλη επιρροή στην ιταλική μουσική και ποπ κουλτούρα (τα αγγλικά δεν ήταν η πρώτη της γλώσσα ερμηνείας, γεγονός που την έκανε περισσότερο cult φιγούρα).
Από τεχνικής άποψης, η Ιταλία είχε πολύ πιο ολοκληρωμένες φωνητικά τραγουδίστριες, οι οποίες συνδύαζαν το εύρος με τη δραματική δεινότητα: Η Μίνα, μια βιρτουόζικη μέτζο-σοπράνο- η Μίλβα, γνωστή ως Μίλβα «η Κόκκινη» λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων και της φλογερής χαίτης της, διάσημη για τις ερμηνείες του Μπρεχτ και του Βάιλ- η Πάτι Πράβο, μια ανδρόγυνη άλτο- και η Τζούνι Ρούσο, η οποία υποβίβασε την οπερατική τεχνική στην ποπ και είχε εύρος πέντε οκτάβες. Η Ραφαέλα Καρά τις ξεπέρασε όλες.
«Ήταν το πρώτο ποπ είδωλο, αλλά πάντα άρεσε στις νοικοκυρές. Έφερε επανάσταση στην τηλεοπτική ψυχαγωγία», έγραψε η δημοσιογράφος Άννα Μαρία Σκαλίζ το 2008.
Οι ιταλικές οικογένειες που παρακολουθούν τηλεόραση
Όταν, το 1968, η νεανική κουλτούρα πολιτικοποιήθηκε περισσότερο και οι συνομήλικοι της συγκεντρώθηκαν για να διαμαρτυρηθούν, η Καρά ταξίδεψε στην Αμερική και παρακολουθούσε το μιούζικαλ Hair κάθε βράδυ για ένα μήνα. Επέστρεψε στην πατρίδα της με την πεποίθηση ότι η ιταλική ψυχαγωγία χρειαζόταν μια ώθηση ενέργειας.
«Ήταν το πρώτο ποπ είδωλο, αλλά πάντα άρεσε στις νοικοκυρές. Έφερε επανάσταση στην τηλεοπτική ψυχαγωγία», έγραψε η δημοσιογράφος Άννα Μαρία Σκαλίζ το 2008. Η ίδια η Καρά δήλωσε το 1974: «Δεν εμπνέομαι από κανέναν, μιλάω στα παιδιά, στους μπαμπάδες που παρακολουθούν σπορ, στις συζύγους, άρα στις ιταλικές οικογένειες που παρακολουθούν τηλεόραση».
Τραγούδησε και χόρεψε τους τίτλους αρχής, το σαν φανφάρα Ma Che Musica Maestro, φορώντας ένα σετ με crop top - η πρώτη φορά που μια γυναίκα τόλμησε να εκθέσει τη μέση της στην εθνική τηλεόραση.
«Η βασίλισσα του τόσο-όσο»
Το πεδίο δράσης της ήταν το ιταλικό βαριετέ, το οποίο παρουσίαζε τραγουδιστικές και χορευτικές σκηνές εμπνευσμένες από το Μπρόντγουεϊ. Έγινε για πρώτη φορά γνωστή κατά τη διάρκεια της έκδοσης του 1970 του βαριετέ Canzonissima, όπου ήταν συμπαρουσιάστρια - η εκπομπή έβαλε τα πρωτότυπα τραγούδια της απευθείας στα χορευτικά και μουσικά της νούμερα.
Τραγούδησε και χόρεψε τους τίτλους αρχής, το σαν φανφάρα Ma Che Musica Maestro, φορώντας ένα σετ με crop top - η πρώτη φορά που μια γυναίκα τόλμησε να εκθέσει τη μέση της στην εθνική τηλεόραση. Το Βατικανό και η συντηρητική διεύθυνση της RAI, του εθνικού ιταλικού τηλεοπτικού σταθμού όπου μεταδόθηκε το Canzonissima, σκανδαλίστηκαν. «Η βασίλισσα του τόσο-όσο» ήταν ο τρόπος με τον οποίο την χαρακτήρισε ο παρουσιαστής Μαουρίτσιο Κοστάντσο.
Η γυναικεία επιθυμία
Ωστόσο, επαναπροσλήφθηκε την επόμενη χρονιά, όταν, μαζί με τον χορευτή Ένζο Πάολο Τούρκι, ερμήνευσε το τζαζ τραγούδι Tuca Tuca -ο ένας ερμηνευτής άγγιζε τον άλλον σε διαφορετικά μέρη του σώματος καθώς το τραγούδι εξελισσόταν.
Έπρεπε να το γυρίσουν με το μισό πρόσωπο προς την κάμερα για να δείξουν στις ιταλικές οικογένειες που παρακολουθούσαν ότι δεν χαϊδεύονταν ή χουφτώνονταν μεταξύ τους. Το τραγούδι είναι αξιοσημείωτο για την εστίασή του στη γυναικεία επιθυμία. «Ti voglio», τραγουδά - «σε θέλω» - και στη συνέχεια «L'ho inventato io» -«εγώ ζήτησα αυτόν τον χορό».
Παρ' όλα αυτά, ο Τύπος εξακολουθούσε να χαρακτηρίζει την Καρά ως ένα one-hit wonder, παρομοιάζοντάς την με σαμπάνια που έπεσε στο κενό. Ωστόσο, η Ραφαέλα Καρά δεν θα σταματούσε να αναβλύζει.
Το ευρύ κοινό χάρηκε που είχε μια χορογραφία που δεν απαιτούσε μεγάλη επιδεξιότητα, αλλά η λογοκρισία έκοψε το πρόγραμμα μετά την τρίτη φορά που το παρουσίασαν. Ο Ιταλός κινηματογραφικός αστέρας Αλμπέρτο Σόρντι έσωσε την κατάσταση, απαιτώντας, κατά την εμφάνισή του στην εκπομπή Canzonissima, να επαναφέρουν τον χορό, εδραιώνοντας τη mainstream επιτυχία του.
Παρ' όλα αυτά, ο Τύπος εξακολουθούσε να χαρακτηρίζει την Καρά ως ένα one-hit wonder, παρομοιάζοντάς την με σαμπάνια που έπεσε στο κενό. Ωστόσο, η Ραφαέλα Καρά δεν θα σταματούσε να αναβλύζει.
Δίδαξε στις γυναίκες ότι το να έχουν εξουσία στην κρεβατοκάμαρα δεν ήταν σκανδαλώδες, ότι είναι οκέι να ερωτευτείς έναν γκέι άντρα και ότι δεν είναι όλες οι σχέσεις ακριβώς υγιείς.
Μια γκλαμ φεμινίστρια
Φορούσε γκλαμ ολόσωμες φόρμες με κοψίματα, κάπες, στρας, φτερά και πάντα η μέση ήταν τονισμένη, με ένα ξανθό, μακρύ καρέ που κάνει την Άννα Γουίντουρ να μοιάζει μονότονη, αλλά αυτό που την έκανε να ξεχωρίζει ήταν ένας συνδυασμός σεξαπίλ και προσιτότητας.
Δίδαξε στις γυναίκες ότι το να έχουν εξουσία στην κρεβατοκάμαρα δεν ήταν σκανδαλώδες, ότι είναι οκέι να ερωτευτείς έναν γκέι άντρα και ότι δεν είναι όλες οι σχέσεις ακριβώς υγιείς. «Νομίζω ότι η Ραφαέλα Καρά έκανε περισσότερα για την απελευθέρωση των γυναικών από πολλές φεμινίστριες» δήλωσε ο καλλιτέχνης Φραντσέσκο Βέτζολι, επιμελητής της έκθεσης TV 70, μιας έκθεσης της ιταλικής τηλεόρασης της δεκαετίας του 1970 για το Fondazione Prada, το 2017.
A Far L'Amore Comincia Tu
Το 1976, η Καρά τραγούδησε τη μεγάλη διεθνή επιτυχία της A Far l'Amore Comincia Tu (Να είσαι εσύ που ξεκινάς το σεξ), ένα κάλεσμα προς τις γυναίκες να κάνουν τους εραστές τους να καταλάβουν τι θέλουν στο κρεβάτι.
Στην αγγλική εκδοχή, τη μοναδική είσοδο της Καρά στο βρετανικό singles chart, στο Νο 9, προτρέπει τις γυναίκες να «Do it, do it again» (Κάν΄το ξανά, κάν’ το ξανά). Στα ισπανικά, ο στίχος μεταφράζεται ως «στον έρωτα, η πρωτοβουλία είναι το παν», αλλά στη Γερμανία το μήνυμα διαστρεβλώθηκε: ο τραγουδιστής του schlager, Τόνι Χολιντέϊ, μετέτρεψε τους αρχικούς πικάντικους στίχους σε μια ήμερη πρόσκληση για χορό.
(*Ο Τζεπ Γκαμπαρντέλα, ο κεντρικός χαρακτήρας στην ταινία του Πάολο Σορεντίνο, H Τέλεια Ομορφιά, του 2013, χορεύει σε ένα φρενήρες remix του στο πάρτι γενεθλίων του).
Μετά τους αγώνες ποδοσφαίρου
Περιέργως, το A Far L'Amore Comincia Tu κυκλοφόρησε μαζί με το Forte Forte, μια μπαλάντα με το αντίθετο μήνυμα: απολαμβάνει να είναι υποτακτική σε μια σχέση γεμάτη σκληρό σεξ. Η Καρά αναγνωρίζει ότι η ευχαρίστηση μπορεί να έρθει από το να παίρνεις το προβάδισμα, αλλά και από το να σε οδηγούν.
Επίσης, το 1976, έκανε μεγάλη επιτυχία στην Ισπανία. Ο Φράνκο είχε μόλις πεθάνει και εκείνη φιλοξένησε το La Hora de Raffaella, τραγουδώντας και χορεύοντας όπως έκανε στην Ιταλία.
«Ήμουν τυχερή, η εκπομπή μου προβαλλόταν αμέσως μετά από ποδοσφαιρικούς αγώνες υψηλού επιπέδου, όπως Ρεάλ Μαδρίτης-Μπαρτσελόνα, εξ ου και η επιτυχία μου», δήλωσε στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera το 2018, υπερβολικά μετριοπαθώς: η επίδρασή της στην ισπανική ποπ κουλτούρα ήταν τόσο μεγάλη που, το 2018, ο βασιλιάς της Ισπανίας την έκανε κυρία, «al orden del mérito civil», επειδή ήταν «ένα είδωλο της ελευθερίας».
Οπουδήποτε νότια της Τεργέστης
Η επιστροφή της Καρά στην Ιταλία το 1978 ήρθε με ένα σωρό νέες καλλιτεχνικές δυνατότητες: η έγχρωμη τηλεόραση είχε επιτέλους μπει στα ιταλικά νοικοκυριά, και η ίδια έγινε οικοδέσποινα της εκπομπής ποικίλης ύλης Ma Che Sera (Ω, τι Νύχτα). Το εναρκτήριο τραγούδι Tanti Auguri (Ευχές) έγινε ύμνος στο σεξ και τη σεξουαλικότητα. Τραγουδούσε «ma girando questa terra io mi sono convinta che non c'è odio non c'è guerra quando a letto l'amore c'è», το οποίο μεταφράζεται ως «ταξιδεύοντας αυτόν τον κόσμο, πείστηκα ότι δεν υπάρχει πόλεμος ούτε μίσος όταν τα πράγματα είναι καυτά στην κρεβατοκάμαρα».
Μια άλλη ατάκα ισχυριζόταν ότι ήταν υπέροχο να κάνεις σεξ οπουδήποτε νότια της Τεργέστης.
«Μπορείτε να φανταστείτε μια ξανθιά γυναίκα να τραγουδάει αυτό το τραγούδι δυνατά στις 8:30 μ.μ. στην ιταλική τηλεόραση με 30 εκατομμύρια ανθρώπους να παρακολουθούν;», δήλωσε ο Βέτζολι.
«Είναι μια τόσο καινοτόμος, απελευθερωτική πράξη! Φανταστείτε όλες εκείνες τις γυναίκες στα περίχωρα της Ρώμης ή στην επαρχία της Μπρέσια που πίστευαν ότι ο έρωτας ήταν μια πράξη που μπορούσαν να κάνουν μόνο με τους συζύγους τους με έναν πολύ δυστυχισμένο τρόπο».
Μόνο με γκέι άνδρες
Μια άλλη από τις προκλήσεις του Ma Che Sera ήταν η Καρά να φοράει μια σέξι στολή καλόγριας, ενώ ήταν σκαρφαλωμένη στην κορυφή ενός μήλου κατά τη διάρκεια ενός mashup μερικών από τις μεγαλύτερες επιτυχίες των Beatles, την ίδια ώρα που γυμνοί άνδρες χορευτές περιφέρονταν από κάτω της: η όλη ακολουθία είναι ένα trippy αριστούργημα των πρώιμων ειδικών εφέ.
Το να μιλάει για την ομοφυλοφιλία με τόση φυσικότητα και ελαφρότητα ήταν ανήκουστο στην καθολική και καταπιεσμένη Ιταλία, και δεν αποτελεί έκπληξη το πώς η Ραφαέλα Καρά έγινε διεθνές γκέι είδωλο, σε σημείο που της απονεμήθηκε το βραβείο World Pride 2017 στη Μαδρίτη.
Στην εκπομπή έκανε επίσης ντεμπούτο το ντίσκο single Luca, στο οποίο μιλούσε για το ότι ένιωθε πεσμένη αφού ερωτεύτηκε έναν «χρυσόμαλλο άντρα», ο οποίος, όμως, την απάτησε με έναν ξανθό άντρα, και αυτή ήταν η τελευταία φορά που τον είδε.
«Έβγαινα μόνο με γκέι άντρες: δεν θα προσπαθούσαν να σε χουφτώσουν στον κινηματογράφο», δήλωσε στην Corriere della Sera το 2017, αναπολώντας τα εφηβικά της χρόνια.
Το να μιλάει για την ομοφυλοφιλία με τόση φυσικότητα και ελαφρότητα ήταν ανήκουστο στην καθολική και καταπιεσμένη Ιταλία, και δεν αποτελεί έκπληξη το πώς η Ραφαέλα Καρά έγινε διεθνές γκέι είδωλο, σε σημείο που της απονεμήθηκε το βραβείο World Pride 2017 στη Μαδρίτη.
«Πιο καταχειροκροτημένη από τον πρόεδρο Περτίνι, πιο ακριβή από τον ποδοσφαιριστή Μισέλ Πλατινί, πιο θαυματουργή από τον σύγχρονο άγιο Πάτερ Πίο» την περιέγραφε το 1984 η εβδομαδιαία εφημερίδα L'Espresso.
«Ντράπηκα τόσο πολύ…»
Δώδεκα ημέρες μετά την έναρξη της προβολής της εκπομπής Ma Cha Sera, στις 16 Μαρτίου 1978, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες απήγαγαν τον Ιταλό πρωθυπουργό Άλντο Μόρο και τελικά τον σκότωσαν. Η Καρά προσπάθησε να αναστείλει την εκπομπή, αλλά, δεδομένου ότι 30 εκατομμύρια άνθρωποι παρακολουθούσαν την εκπομπή κάθε Σάββατο, το αίτημά της δεν ικανοποιήθηκε.
Τελικά έφυγε από την Ιταλία το 1979. «Ντράπηκα τόσο πολύ που δεν επέστρεψα για μεγάλο χρονικό διάστημα», δήλωσε το 1999.
Έγινε ποπ σταρ και ηθοποιός στη Νότια Αμερική, αλλά επέστρεψε στην Ευρώπη, και από τη δεκαετία του 1980, χαλάρωσε στο ρόλο της ως παρουσιάστριας chat show, τον οποίο διατήρησε έως την ηλικία των 77 ετών. «Πιο καταχειροκροτημένη από τον πρόεδρο Περτίνι, πιο ακριβή από τον ποδοσφαιριστή Μισέλ Πλατινί, πιο θαυματουργή από τον σύγχρονο άγιο Πάτερ Πίο» την περιέγραφε το 1984 η εβδομαδιαία εφημερίδα L'Espresso.
Αυτές που ξεκινούν το σεξ
Το ζενίθ της Καρά ήρθε πριν από το ηδονιστικό I Feel Love της Ντόνα Σάμερ και τον σεξουαλικά θετικό ντίσκο ύμνο Take Me Home της Σερ, σχεδόν μια δεκαετία πριν από τον ύμνο του αυνανισμού She Bop της Σίντι Λόπερ και 15 χρόνια πριν από το Erotica της Μαντόνα.
Το «Tell me what you want, what you really really want» των Spice Girls θύμιζε ολοφάνερα την Καρά, η οποία παρότρυνε αμέτρητες γυναίκες της Νότιας Ευρώπης να είναι αυτές που ξεκινούν το σεξ.
Η Ραφαέλα Καρά έφυγε από τη ζωή στις 5 Ιουλίου του 2021, στη Ρώμη.
