Ναταλία Τσαλίκη: «Ζούμε σε μια κοινωνία αντιπαλότητας και βίας χωρίς να έχουμε πόλεμο»

Είναι ένας άνθρωπος που πρωτίστως διακρίνεται από τον τρόπο με τον οποίο τιμά τα πάντα: τη ζωή, τη δουλειά, την οικογένεια, τους φίλους και γνωστούς, ακόμα και τους δημοσιογράφους. Ένας τόσο ακέραιος άνθρωπος ο οποίος εκτίθεται τόσα χρόνια στη σκηνή και την οθόνη δεν θα μπορούσε να μην είναι και εξαιρετικά αγαπητός – ο κόσμος έχει ένστικτο, το θέλουμε, δεν το θέλουμε. Συναντάμε τη Ναταλία Τσαλίκη μία ημέρα αφότου ολοκλήρωσε την πορεία του το θεατρικό έργο «Μικρά συζυγικά εγκλήματα», όπου πρωταγωνιστούσε με τον Άρη Λεμπεσόπουλο, μια παράσταση που το κοινό αγκάλιασε έως το τέλος.

Είσαι αυτό που φαίνεται

Η δουλειά μας δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη από το χαρακτήρα και τη ζωή μας γιατί αυτά είναι σύμφυτα, είναι ένα. Σε αρκετά επαγγέλματα μπορεί να συμβαίνει αυτό, αλλά στο δικό μου ακόμα πιο πολύ – αντλεί από μένα την ίδια, τη ζωή μου, τις εμπειρίες μου, το χαρακτήρα μου, την οπτική μου στα πράγματα. Αυτά είναι τα εργαλεία μου, δεν έχω άλλα. Οπότε, αυτό που είμαι βγαίνει και αυτό εισπράττει ο θεατής – καλό ή κακό, δεν ξέρω. Έχω φροντίσει να χτίσω έναν εαυτό ανάλογο με την αισθητική μου.

Το βάσανο της ωριμότητας και της τελειομανίας

Υπήρξα ένα πολύ ώριμο παιδί, περισσότερο απ’ ό,τι θα έπρεπε για την ηλικία μου. Είχα, δυστυχώς, αυτήν τη φοβερή ιδιότητα που αποκαλούμε «τελειομανία», η οποία ακόμη με κατατρύχει και παλεύω μαζί της – έχει και τα θετικά και τα αρνητικά της. Είναι πια ένα βάσανο για μένα και θέλω να τη διώχνω από πάνω μου όσο μπορώ.

Πρέπει να δώσουμε χρόνο στους νέους για να αποφασίσουν τι θα κάνουν στη ζωή τους

Στο επάγγελμα μπήκα 25 χρονών, στο όριο ηλικίας για το Εθνικό. Δεν είχα τη μανία να δείξω κάτι ή να γίνω γνωστή – άλλωστε αυτό φαίνεται και από την πορεία μου. Για κάποιο λόγο, ήμουν σίγουρη ότι θα κάνω αυτήν τη δουλειά, ένιωθα καλλιτέχνιδα, μεγάλωσα και σε καλλιτεχνική, μουσική οικογένεια, οπότε έψαχνα κάτι που να με ενθουσιάσει, να με ταρακουνήσει. Ούτως ή άλλως, όλοι μας κουβαλάμε ένα καλλιτεχνικό κομμάτι, με την έννοια της ευγένειας, της ποίησης και της μαγείας. Ποιητική φύση έχουμε όλοι οι άνθρωποι μέσα μας, είμαστε ποιητικά όντα, είτε το ξέρουμε είτε όχι. Κουβαλάμε μέσα μας τον Θεό, είμαστε κομμάτι της φύσης, άρα έχουμε μια θεϊκή πλευρά. Το πώς θα προχωρήσουμε εξαρτάται από το περιβάλλον και τις εμπειρίες μας. Δυστυχώς, σε αυτήν τη χώρα βιαζόμαστε και ωθούμε από πολύ νωρίς τα παιδιά μας να αποφασίσουν τι θα κάνουν στη ζωή τους. Αυτό είναι καταστροφή, είναι κατάρα. Διάβαζα τις προάλλες ότι στη Σκανδιναβία, που έχει το τέλειο εκπαιδευτικό σύστημα, η πολιτεία δίνει την επιλογή στα παιδιά που είναι 18 χρονών να ταξιδέψουν σε όλη την υφήλιο για ένα χρόνο, ώστε να βρουν τον εαυτό τους, και μετά να δοκιμαστούν σε διάφορα πεδία για να δουν τι τους ταιριάζει. Δηλαδή, μέχρι τα 24 τους, οι νέοι δεν είναι υποχρεωμένοι να καταλήξουν κάπου. Υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία και ευλογία από αυτό; Έτσι, αγαπούν τη δουλειά τους και δεν λένε «πού θα πάω πάλι σήμερα!». Πιστεύω ότι ο λόγος για τον οποίο η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε αυτό το επίπεδο είναι το κακό εκπαιδευτικό σύστημα, που διαμορφώνει ανθρώπους με «γνώσεις», αλλά με καμία ενσυναίσθηση, ανθρωπιά και αίσθηση ευθύνης. Κι όμως, αυτή είναι η πραγματική γνώση, όχι τα γράμματα και οι αριθμοί. Γι’ αυτό δημιουργείται μια κοινωνία μέσα στη βία, στο θυμό και στην αντιπαλότητα και έχουμε φτάσει εδώ όπου είμαστε.

Ένα άθλιο εκπαιδευτικό σύστημα παράγει βία

Από το ’80, όταν αρχίσαμε να λειτουργούμε πιο ψηφοθηρικά και όσον αφορά τους νέους, και ξεκινώντας από το ΠΑΣΟΚ –που θεωρώ ότι έκανε μεγάλο κακό πολιτιστικά στη χώρα–, όλες οι κυβερνήσεις που πήραν τη σκυτάλη μέχρι σήμερα δεν ενδιαφέρθηκαν ουσιαστικά για την κοινωνία και άφησαν το εκπαιδευτικό σύστημα στο έλεός του. Οι 50άρηδες, οι οποίοι είναι σήμερα στα πράγματα, έχουν περάσει από αυτό το άθλιο εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο δεν φροντίζει τα παιδιά –από το νηπιαγωγείο, τολμώ να πω– ώστε να ανοίξει το μυαλό τους και να αγαπήσουν τη ζωή, τον εαυτό τους και τον διπλανό τους. Σε άλλες χώρες αυτό κάνουν, δεν ασχολούνται τόσο με τη συσσώρευση πληροφορίας όσο με την υγεία της ψυχής. Όπως λέει και η Αρβελέρ, «λέμε στα παιδιά μας καλή επιτυχία και όχι καλή ευτυχία». Οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν να ζουν αγαπώντας τον εαυτό τους, άρα δεν αγαπούν και τους άλλους. Αντίθετα, τα παιδιά μαθαίνουν στη βία, βγαίνουν στους δρόμους και κάνουν συμμορίες – κάτι που δεν χωρά το μυαλό μου. Αυτά τα παιδιά κακοποιούνται μέσα στα σπίτια τους, είτε ψυχικά είτε σωματικά, και ξεσπούν στους δρόμους και στις παρέες. Πρέπει να επανεφεύρουμε την εμπιστοσύνη στο συνάνθρωπό μας, να τον ακούμε, να μην είμαστε συνεχώς μέσα στην ένταση. Όταν βγαίνω στο δρόμο, επειδή ως χαρακτήρας είμαι πολύ ευαίσθητη, ακόμα και χωρίς να ακούω, εισπράττω θυμό, επιθετική ενέργεια. Ζούμε σε μια κοινωνία αντιπαλότητας και βίας χωρίς να έχουμε πόλεμο.

Η γονεϊκότητα μαθαίνεται

Οι γονείς μου ήταν δύο ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι της διασποράς – οι δικοί τους γονείς ήταν εμιγκρέδες από Ρωσία και Πολωνία, ενώ είχαν σχέση και με τη Γαλλία. Έχω ρίζες από πολλές χώρες. Δεν ήταν όμως οι τυπικοί γονείς, ήταν πιο μποέμ τύποι. Οπότε, εγώ μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον πιο χαοτικό, χωρίς την ασφάλεια της οικογένειας όπως την εννοούμε σήμερα, λίγο στον αέρα. Αυτό λοιπόν προσπάθησα να μην υπάρχει στην οικογένεια που δημιούργησα εγώ, προσπάθησα να είμαι εκεί. Κι αυτό νομίζω ότι μπορεί να κάνει ένας γονιός, να προσπαθεί. Δεν μαθαίνουμε από την αρχή πώς να είμαστε γονείς, το βιώνουμε στην πορεία. Έλεγα πάντα στην κόρη μου «τώρα μαθαίνω να είμαι μητέρα, δεν το ήξερα πιο πριν, οπότε σου ζητώ συγγνώμη για το οτιδήποτε». Είχα τα αφτιά μου και τα μάτια μου ανοιχτά για να την ακούω, να τη νιώθω, να την παρακολουθώ. Πέρα από την αγάπη, που είναι αυτονόητη, πρέπει να είσαι εκεί για το παιδί σου, να το αφουγκράζεσαι χωρίς να το καταπιέζεις. Να ξέρει δηλαδή ότι υπάρχει ένας άνθρωπος που το νοιάζεται. Τα λάθη μου τα έχω κάνει σίγουρα, το έχω συζητήσει με την κόρη μου. Και ως σύντροφος όμως και ως μητέρα, φροντίζω να έχω επικοινωνία, να υπάρχει ειλικρίνεια στη σχέση.

Το παιδί μου είναι ο πνευματικός μου δάσκαλος

Θεωρώ ότι όποιος δεν έχει αλλάξει μέσα από το γονεϊκό ρόλο του έχει πρόβλημα. Όταν αφουγκραστείς το παιδί σου, το οποίο είναι δυνάμει πιο μπροστά από σένα ως νέος άνθρωπος και, επομένως, πιο σοφός, με πιο φρέσκα και βελτιωμένα γονίδια, θα εξελιχθείς κι εσύ. Εγώ, παρατηρώντας την κόρη μου, μάθαινα τον εαυτό μου. Έβλεπα δηλαδή μέχρι ποιο σημείο είμαι εγωίστρια και μέχρι ποιο μπορώ να καταλάβω ορισμένα πράγματα – τα πάντα μού έχει μάθει η κόρη μου. Έβαλα στην άκρη τον εγωισμό μου, ο οποίος είναι ο χειρότερος εχθρός του ανθρώπου. Τα παιδιά μας, προτού τα καταπνίξει η κοινωνία με τα μη και τα πρέπει, έχουν πολλά να μας διδάξουν. Ακόμα και τώρα, συνειδητοποιώ ότι το παιδί μου είναι ο πνευματικός μου δάσκαλος. Διαπιστώνω στις συζητήσεις μας τα λάθη μου και τα μοτίβα που κουβαλώ από το παρελθόν και όσο πιο πολύ τα παρατηρώ τόσο περισσότερο προσπαθώ να τα διορθώνω. Οφείλουμε να απαλλαγούμε από την έπαρση του ότι τα ξέρουμε όλα.

Μεγαλώνω και αγαπώ τον εαυτό μου

Όσο μεγαλώνω τόσο λιγότερο κάθετη γίνομαι, τόσο πιο πολύ απομακρύνομαι από αυτήν τη λέξη. Με έχει μάθει η ζωή να μην είμαι απόλυτη σε τίποτα. Είμαι πολύ ανοιχτή και το χαίρομαι. Δεν υπάρχουν μόνο το μαύρο και το άσπρο, υπάρχουν και το γκρι, και το ροζ, και το πορτοκαλί. Από την άλλη, μεγαλώνοντας και αγαπώντας τον εαυτό μου, δεν πρόκειται να τον χαραμίσω σε μια σχέση που δεν μου κάνει καλό. Όταν ήμουν πιο νέα, φυσικά και το έκανα, έζησα αρκετά σε μια σχέση που δεν μου έκανε καλό, σε σημείο μαζοχισμού μάλιστα. Όλοι τα κάνουμε αυτά τα λάθη, δεν ωριμάζουμε διαφορετικά. Αλλά όχι πια!

Θαυμάζω και σέβομαι την κόρη μου

Δεν διαχειριστήκαμε εμείς το επίθετό της, η Ηρώ το διαχειρίστηκε. Εγώ δεν είχα να κάνω κάτι, μόνο να την παρακολουθώ και να χαίρομαι. Έκανε πολύ μεγάλο αγώνα, τον οποίο μόνο η ψυχούλα της ξέρει πώς ξεπέρασε και αν ακόμη ξεπερνά. Είναι πολύ δύσκολο και, αν κάποιος δεν έχει το ταλέντο που έχει η Ηρώ –και το λέω χωρίς κανέναν ενδοιασμό γιατί το έχει αποδείξει–, δεν νομίζω ότι μπορεί να τα βγάλει εύκολα πέρα. Είναι υπαρξιακό θέμα, έχει να κάνει με την ψυχή, την ύπαρξη, και μετά με το επάγγελμα. Ο δρόμος και το αποτέλεσμα είναι δικά της. Εγώ τη θαυμάζω και σέβομαι πολύ όλο αυτό που είναι, και όχι μόνο ως ηθοποιό.

Τιμώ τη ζωή

Αυτό που επιθυμώ είναι να τιμήσω τη ζωή μου, αυτό το δώρο που μου έχει δοθεί. Δεν θέλω τα πολλά ούτε τα μεγαλόπνοα σχέδια, δεν κάνω καν σχέδια. Θέλω τώρα, κάθε πρωί που ξυπνώ, να εκτιμώ την αξία του δώρου της ζωής. Νομίζουμε ότι είναι αυτονόητο, αλλά δεν είναι και, αντί να νιώσουμε ευγνώμονες και να το χαρούμε, μιζεριάζουμε. Αν μάλιστα έχω και τη δυνατότητα να πάω ένα ταξίδι, όπως αυτό που θα κάνω στο τέλος του μήνα στη Νορβηγία για να δω το βόρειο σέλας, είναι μια επιπλέον ευλογία. Γενικά, προσπαθώ να χαίρομαι τη ζωή μου και να είμαι υγιής. Τίποτα άλλο.