Μέσα στο όραμα της Τατιάνας Λύγαρη: Το Τρένο στο Ρουφ, εκεί όπου η τέχνη ταξιδεύει για 29 χρόνια

Η Αμαξοστοιχία-Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ γεννήθηκε το 1997 για να παρουσιάσω μια θεατρική παράσταση που η ιστορία της διαδραματιζόταν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού με τρένο, δημιουργώντας έτσι την πρώτη site-specific παράσταση στην Ελλάδα. Από τότε «κυλάει» ασταμάτητα στις καλλιτεχνικές της ράγες μέσα στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Ρουφ στην Αθήνα έχοντας παρουσιάσει πάνω 600 παραγωγές και φιλοξενήσει περισσότερους από 2000 καλλιτέχνες και εκατοντάδες χιλιάδες θεατές, προσφέροντας πολιτισμό και εκπαίδευση σε μικρούς και μεγάλους. Παράλληλα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, έφερε την εστίαση σε θεατρικούς χώρους προτείνοντας στο κοινό τον συνδυασμό τέχνης και γαστρονομίας. Οι επισκέπτες μας, στη θαλπωρή και τη μαγεία των vintage βαγονιών ταξιδεύουν πίσω στον χρόνο κι ας βρίσκονται στο κέντρο της Αθήνας, απολαμβάνοντας μια μοναδική κι αξέχαστη εμπειρία. Ωστόσο το όνειρο και τη μαγεία στο Τρένο στο Ρουφ τα προσφέρουν οι παραστάσεις του και οι άνθρωποί του, που έχουν εργαστεί κι εργάζονται με αγάπη και μεράκι σε έναν τόσο ιδιαίτερο χώρο που η πρωτοτυπία και η μοναδικότητά του είναι ταυτόχρονα το τεράστιο δώρο αλλά και η δυσκολία του.

Ως γυναίκα που ηγείται ενός τόσο ιδιαίτερου πολιτιστικού χώρου, νιώσατε ποτέ ότι χρειάστηκε να “παλέψετε διπλά” για να ακουστείτε;

Ουδέποτε σκέφτηκα αλλά ούτε επέτρεψα να σκεφτεί κάποιος άλλος για μένα ότι ως γυναίκα δεν είμαι ισότιμη με τον κάθε διπλανό μου. Κι αυτό το οφείλω σε δύο σπουδαίες γυναίκες της οικογένειάς μου, τη γιαγιά και τη μητέρα μου, που ήταν πρωτοπόρες στις ιδέες τους για την εποχή τους.

Όταν κάποια στιγμή τις αποκωδικοποίησα και τις τοποθέτησα στο σωστό κάδρο έπαψαν μεν να με πληγώνουν αλλά για να μπορώ να πείθω, αναγκάστηκα να ενστερνιστώ πιο «αντρικά» πρότυπα συμπεριφοράς, κι αυτό δεν το θεωρώ θετική εξέλιξη της προσωπικότητάς μου.

Κι έχουμε ευθύνη κι εμείς οι ίδιες, ως μητέρες, να σπάσουμε αυτή την αλυσίδα του ανδροκρατούμενου DNA στις νέες γενιές που ανατρέφουμε.

Ποια είναι για εσάς η πιο δυνατή στιγμή αυτών των 29 χρόνων λειτουργίας του Τρένου στο Ρουφ; Ένα βλέμμα, μια παράσταση, ένα βράδυ που θα θυμάστε για πάντα;

Τι να πρωτοθυμηθώ σε μια αδιάλειπτη καθημερινή λειτουργία τριών δεκαετιών. Ίσως μια σχετικά πρόσφατη εικόνα είναι μιας οικογένειας τουριστών από τη Γερμανία, γονείς με δύο αγοράκια 8 και 10 χρόνων, να καταφθάνουν με τα πόδια, αυγουστιάτικα, καταμεσήμερο, με ερημιά και καύσωνα 45 βαθμών, αποπροσανατολισμένοι και καταϊδρωμένοι στην Αποβάθρα της Αμαξοστοιχίας. Είχαν υποσχεθεί στον μικρό τους γιο που λατρεύει τα τρένα, μόλις προσγειωθούν στην Αθήνα να τον φέρουν να δει το Τρένο στο Ρουφ, το μοναδικό στον κόσμο Τρένο-Θέατρο. Νομίζω ήταν για μένα το πιο αλησμόνητο ποτήρι κρύου νερού που έχω προσφέρει στη ζωή μου.

Αν μπορούσατε να δείτε το “Τρένο στο Ρουφ” σε δέκα χρόνια, πού θα θέλατε να βρίσκεται;

Ήδη από το 1997 και ειδικότερα από το 2013 έως σήμερα, βλέποντας το αδιέξοδο της λειτουργίας του οργανισμού μας μέσα σ’ έναν σταθμό σκοτεινό, έρημο και εγκαταλελειμμένο, ονειρεύτηκα έναν πρότυπο σιδηροδρομικό σταθμό στο Ρουφ, έναν σταθμό που να συνδυάζει δράσεις Πολιτισμού αλλά και Μεταφορών με επίκεντρο την πολυποίκιλη καλλιτεχνική δραστηριότητα του Θεάτρου μας, έναν ζωντανό πυρήνα δημιουργικότητας, νεανικότητας και πρωτοπορίας για έλληνες και ξένους επισκέπτες, μοναδικό παγκοσμίως. Για το όνειρο αυτό παλεύω όλα αυτά τα ατελείωτα χρόνια με τεράστιο αγώνα και θυσίες. Εύχομαι να το δω σύντομα να υλοποιείται και καλώ όλους τους αρμόδιους φορείς από τους οποίους κι εξαρτόμαστε, να γίνουν συνοδοιπόροι σ’ αυτό το σημαντικό εγχείρημα. Δεν είμαστε βέβαια Ελβετία, αλλά η Ελλάδα έχει ανάγκη από κάθε είδους παθιασμένους με την τέχνη τους τρελούς, που βάζουν πλάτες για να προχωράμε όλοι μαζί ένα χιλιοστό μακρύτερα. Τουλάχιστον ας μην τους αποθαρρύνουμε με την αδιαφορία μας. Γιατί τόσο ο Σιδηρόδρομος όσο και ο Πολιτισμός στη χώρα μας έχουν επείγουσα ανάγκη αναβάθμισης στη συνείδηση όλων μας.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει τόσο γρήγορα, με τεχνητή νοημοσύνη, κρίσεις, κοινωνική αποξένωση, πώς φαντάζεστε τη θέση του θεάτρου στο μέλλον;

Παλιότερα πίστευα ότι η τέχνη του Θεάτρου δεν θα σβήσει ποτέ κι ότι πάντοτε οι άνθρωποι θα έχουν ανάγκη την ανθρώπινη επαφή και τη ζωντανή επικοινωνία. Δεν είχαμε όμως ακόμα συστηθεί με την τεχνητή νοημοσύνη. Τώρα ο φόβος είναι ορατός.

Όταν κάποια στιγμή αντικατασταθεί ο άνθρωπος από τεχνητές οντότητες, τότε ναι, το Θέατρο που ξέρουμε, θα καταρρεύσει.

Στη δουλειά σας υπάρχει πολλή φροντίδα, αλλά και μεγάλη ευθύνη. Από πού αντλείτε δύναμη; Από την πίστη, την αγάπη, τους ανθρώπους γύρω σας ή κάτι πιο εσωτερικό;

Στις τρεις δεκαετίες σχεδόν λειτουργίας του Τρένου στο Ρουφ πέρασα τρία στάδια, όπου αυτό το κάτι που μου έδινε δύναμη ήταν τελείως διαφορετικό. Στην αρχή ήταν η άγνοια του εγχειρήματος και η διάθεση να μάθω πρώτη εγώ και μετά να συμπαρασύρω σ’ αυτή τη γνώση και τους γύρω μου, συνεργάτες, συναδέλφους και θεατές. Μετά ήρθε το πείσμα, να παλέψω για να βελτιώσω καταστάσεις, συμπεριφορές, νοοτροπίες. Τέλος εμφανίστηκε η οργή γιατί παρά τις προσπάθειες, τίποτε δεν άλλαζε ουσιαστικά προς το καλύτερο.

Τι θα θέλατε να πάρει μαζί του ο θεατής φεύγοντας από μια δική σας παράσταση; Ένα συναίσθημα, μια σκέψη, ένα μήνυμα;

Αυτό που εισπράττω από τους θεατές της φετινής μας θεατρικής παράστασης «Πυρεξία-τρία οράματα για τη Μέση Ανατολή» της Naomi Wallace στο Θεατρικό Βαγόνι της Αμαξοστοιχίας είναι ο λόγος που με κάνει αντέχω, να υπομένω και να επιμένω πεισματικά σε μια εποχή που γίνεται όλο και πιο εχθρική για τον Πολιτισμό. Τα βουρκωμένα μάτια των θεατών, το παρατεταμένο, ζεστό χειροκρότημα και κυρίως η παραμονή τους στα καθίσματα μετά το τέλος της παράστασης, θαρρείς και θέλουν, προτού ξαναβγούν για να αντιμετωπίσουν τον έξω κόσμο, να κρατήσουν όσο γίνεται περισσότερο μέσα τους τα δώρα που τους χάρισε η παράσταση κι οι συγκλονιστικές ερμηνείες, την ενέργεια, τη συγκίνηση, τη χαρά, τις σκέψεις, τις εικόνες, τη δύναμη της Τέχνης που ξέρει να γεμίζει τα κενά μέσα μας. Θεωρώ το Θέατρο και γενικότερα την Τέχνη τον τρίτο πυλώνα της εκπαίδευσης μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας μετά το σπίτι και το σχολείο. Και η παράσταση «Πυρεξία- τρία οράματα για τη Μέση Ανατολή», σ’ έναν κόσμο που κυριεύεται σιγά σιγά και ύπουλα από τη βία και την αναλγησία, ήρθε για να μας θυμίσει την αγάπη, την κατανόηση, τη συμπόνια και τη συγχώρεση.

Όταν κλείνει η αυλαία και σβήνουν τα φώτα, τι μένει μέσα σας; Ανακούφιση, συγκίνηση ή ανάγκη για το επόμενο ταξίδι;

Εδώ και 29 χρόνια, καθημερινά, «ταξιδεύω» μ’ ένα τρένο. Επομένως το ταξίδι είναι πάντα εκεί, κι όταν ανάβουν τα φώτα, κι όταν σβήνουν, στη φαντασία μου, τα όνειρά μου αλλά και στην πραγματική μου ζωή. Δεν περνάει μέρα που να μην σχεδιάζω ένα ταξίδι, καλλιτεχνικό ή πραγματικό. Είναι η δουλειά μου, αλλά και η ανάσα και η ψυχαγωγία μου. Βλέπω την κάθε παράσταση που ολοκληρώνεται, την κάθε καλλιτεχνική δράση, σαν μια σύντομη στάση για ανεφοδιασμό στη διαδρομή της ζωής μου. Θέλω να ελπίζω και των συνταξιδιωτών μου.

Info: Αμαξοστοιχία-Θέατρο – Το τρένο στο Ρουφ: Λεωφόρος Κωνσταντινουπόλεως, Αθήνα, ΤΚ 118 54, THL 6937604988