Στα πενήντα έξι του χρόνια, ο Matthew McConaughey έχει αφήσει πίσω του το Χόλιγουντ και ζει με την οικογένειά του σε μια φάρμα στο Όστιν του Τέξας. Το 2020, εν μέσω της πανδημίας, είχε κυκλοφορήσει την αυτοβιογραφία του, όπου μιλούσε για πολλές άγνωστες πτυχές της ζωής του, όπως, για παράδειγμα, το πώς γνώρισε τη γυναίκα του και πώς κατάλαβε ότι ήταν το άλλο του μισό. Ή το ότι μεγάλωσε σε μια αυστηρή Μεθοδιστική οικογένεια του Τέξας, με ιρλανδικές ρίζες και γονείς που παντρεύτηκαν μεταξύ τους... τρεις φορές (!).
Μίλησε, όμως, και για το πώς επιβίωσε από κάτι πιο αρχέγονο και βουβό: τη σεξουαλική κακοποίηση. Όταν, στα δεκαπέντε του, εκβιάστηκε να κάνει σεξ για πρώτη φορά. Και όταν, τρία χρόνια αργότερα, στα δεκαοχτώ, βιάστηκε από έναν άνδρα ενώ ήταν αναίσθητος στο πίσω μέρος ενός βαν.
Η εξομολόγηση
Το 2020, στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο Greenlights, έγραψε ψύχραιμα: «Με εκβίασαν να κάνω σεξ για πρώτη φορά όταν ήμουν δεκαπέντε. Ήμουν σίγουρος πως θα πάω στην κόλαση γι’ αυτό το προγαμιαίο σεξ. Σήμερα, είμαι απλώς σίγουρος ότι ελπίζω να μην ισχύει αυτό».
Και παρακάτω, με τη διαύγεια ενός ανθρώπου που δεν έχει πια τίποτα να κρύψει: «Με κακοποίησε σεξουαλικά ένας άντρας στα δεκαοχτώ μου, ενώ ήμουν αναίσθητος στο πίσω μέρος ενός βαν».
Αυτή η φράση, απογυμνωμένη, σχεδόν παγωμένη, ειπώθηκε ίσως για πρώτη φορά από έναν άνδρα ηθοποιό της εμβέλειάς του, ο οποίος μίλησε ανοιχτά για σεξουαλική κακοποίηση εις βάρος του, χωρίς να ζητήσει συμπόνια. Σε μια πιο πρόσφατη συνέντευξή του, στο podcast The Conversation: About the Men της Amanda de Cadenet, ο McConaughey μίλησε για πρώτη φορά με τη φωνή του για αυτά τα περιστατικά. «Δεν πρόκειται να φοβηθώ τις σχέσεις επειδή η πρώτη μου εμπειρία ήταν εκβιασμός», είπε. «Αυτό ήταν μια παρέκκλιση. Όχι, δεν είναι έτσι τα πράγματα. Και δεν θα αφήσω αυτό να με νικήσει».
Όταν η de Cadenet τον ρώτησε αν έχει συμφιλιωθεί με ό,τι συνέβη, εκείνος αποκρίθηκε ήρεμα: «Το αρνούμαι; Όχι. Συνέβη. Ήταν άσχημο, ήταν βρόμικο. Αλλά δεν θα το κουβαλήσω μαζί μου. Επέλεξα — και αυτή η επιλογή δεν είναι διαπραγματεύσιμη — να μην κουβαλήσω αυτό το βάρος μέσα στη ζωή μου, ούτε στον τρόπο που εμπιστεύομαι τους ανθρώπους ή που αντιμετωπίζω τις σχέσεις. Επέλεξα να μην το αφήσω να με καθορίσει».
Ο πατέρας και το μάθημα του σεβασμού
Ο McConaughey λέει συχνά πως ο πατέρας του, James, του είχε μιλήσει από πολύ νωρίς για το σεξ και τον σεβασμό. «Ο πατέρας μου, μου είπε μια μέρα: “Γιε μου, όταν βρεθείς σε μια κατάσταση, αν νιώσεις ποτέ το κορίτσι να διστάζει, σταμάτα.” Μου είπε μάλιστα: “Μπορεί να σταματήσει και μετά να σου πει ‘όχι, όχι, συνέχισε’. Μην το κάνεις. Περίμενε μέχρι την επόμενη φορά”».
Η διδασκαλία αυτή, όπως παραδέχτηκε, στάθηκε σωτήρια. «Με είχε διδάξει να σέβομαι τον χώρο μιας γυναίκας, τη σχέση, την οικειότητα. Όταν βρέθηκα στην κατάσταση όπου με εκβίασαν, ήξερα αμέσως πως αυτό που συνέβαινε δεν ήταν σωστό. Δεν ήταν αγάπη, δεν ήταν επιθυμία. Ήταν παραβίαση».
Το παράδοξο της ιστορίας είναι πως το παιδί που μεγάλωσε με μαθήματα σεβασμού και ισορροπίας, γνώρισε το αντίθετο στην πράξη. Στο σώμα του χαράχτηκε η διαστροφή της εξουσίας: το πώς ο άλλος μπορεί να σε κάνει να νιώσεις ότι χρωστάς, ότι δεν έχεις δικαίωμα στο “όχι”.
Το δεύτερο χτύπημα
Τρία χρόνια αργότερα, στα δεκαοχτώ, ήρθε το δεύτερο περιστατικό. Ο McConaughey αφηγείται πως βρέθηκε αναίσθητος και όταν ξύπνησε, είχε κακοποιηθεί από έναν άνδρα στο πίσω μέρος ενός βαν. Δεν έχει δώσει λεπτομέρειες για το ποιος ήταν, πώς συνέβη ή πώς διέφυγε, ίσως γιατί, όπως λέει, «δεν υπάρχει τίποτα εποικοδομητικό στο να περιγράφεις τις λεπτομέρειες».
Αυτό που θυμάται έντονα, όπως είπε κάποτε στη Guardian, είναι ότι ένιωσε απόλυτα αβοήθητος. «Ποτέ δεν ένιωσα τόσο ανίσχυρος. Ποτέ τόσο ευάλωτος. Ήταν σαν να βρέθηκα ξαφνικά χωρίς σώμα, χωρίς βαρύτητα, χωρίς δυνατότητα να κάνω τίποτα».
Αναφέρει επίσης πως αισθάνεται τυχερός που επέζησε «σχετικά αλώβητος». Όχι, γιατί το γεγονός δεν τον τραυμάτισε, αλλά γιατί δεν τον κατέστρεψε. «Ήταν εφιάλτης», είπε. «Ήταν κάτι που με καθόρισε με τρόπους που ίσως δεν κατανοώ ακόμη».
Η απόφαση να μην γίνει θύμα
Ο McConaughey έχει πει ότι δεν έκανε ποτέ ψυχοθεραπεία για να αντιμετωπίσει αυτά τα περιστατικά. Όχι από άρνηση, αλλά από μια προσωπική, σχεδόν φιλοσοφική στάση: «Ναι, ήμουν θύμα σ’ αυτές τις δύο περιπτώσεις. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κουβαλώ την αίσθηση του “θύματος” στη ζωή μου. Δεν αισθάνθηκα ποτέ έτσι. Έχω πολλές αποδείξεις πως ο κόσμος συνωμοτεί για να με κάνει χαρούμενο».
Είναι μια φράση που μπορεί να ακούγεται προκλητική, ίσως και αμφιλεγόμενη, μέσα στην εποχή του τραύματος και της δημόσιας εξομολόγησης. Αλλά για εκείνον, δεν είναι άρνηση. Είναι πράξη αντίστασης. Η άρνησή του να ορίσει την ταυτότητά του με βάση τη βία που υπέστη.
«Μετά απ’ αυτό, κατάφερα να βιώσω υγιείς, όμορφες σχέσεις», είπε στη de Cadenet. «Γνώρισα κορίτσια που μου άρεσαν, που τους άρεσα και προχωρήσαμε σιγά-σιγά. Ήταν όμορφο και αδέξιο, όπως πρέπει να είναι. Δεν ήταν άσχημο, όπως τότε».
Η αντίστιξη των δύο εμπειριών είναι συγκλονιστική. Από την πρώτη, όπου του έκλεψαν τη συναίνεση, στη δεύτερη, όπου του έκλεψαν το σώμα, ως την ενηλικίωση, όπου ανακτά και τα δύο. Η απλότητα με την οποία μιλά για τη «βραδύτητα» του έρωτα -το «όμορφο και αδέξιο»- είναι, στην πραγματικότητα, μια κραυγή επιστροφής στην αθωότητα.
Το φως μετά τη βία
Όταν σήμερα τον βλέπεις, με τη γυναίκα του Camila Alves και τα τρία τους παιδιά, δύσκολα φαντάζεσαι τον έφηβο που πάλευε με τη ντροπή και τον φόβο της σιωπής. Κι όμως, πίσω από τη λάμψη της διασημότητας, υπάρχει ένας άντρας που μίλησε για κάτι που λίγοι straight άνδρες έχουν το θάρρος να πουν δημόσια: πως και οι άνδρες κακοποιούνται. Και πως αυτό δεν αναιρεί τη δύναμή τους, ούτε την ταυτότητά τους.
Ο McConaughey έχει μιλήσει για την αξία των καλών φίλων και μεντόρων στη ζωή του: «Είχα πολύ καλούς φίλους, είχα καλούς ανθρώπους γύρω μου». Αυτή η φράση, απλή, καθημερινή, ίσως εξηγεί γιατί επέζησε. Το τραύμα δεν εξαφανίζεται, αλλά όταν το πλαισιώνεις με αγάπη και αλήθεια, δε σε καταβροχθίζει.
Το βλέμμα προς τα εμπρός
Σήμερα, στα γενέθλιά του, ο Matthew McConaughey μοιάζει να ενσαρκώνει κάτι βαθύτερο από τον ρόλο του γοητευτικού Τεξανού ή του φιλοσοφημένου αστέρα του Dallas Buyers Club. Είναι η ενσάρκωση ενός ανθρώπου που αρνήθηκε να γίνει προϊόν του πόνου του. Που πήρε τη βία, τη μετέτρεψε σε επίγνωση και τη μετέφερε ήρεμα στο φως.
«Δεν θα το αφήσω να με νικήσει», είπε. Και δεν το άφησε.
Σε μια εποχή που το τραύμα συχνά γίνεται περιεχόμενο, εκείνος διάλεξε τη σιωπή ως αξιοπρέπεια. Όχι την αποσιώπηση, αλλά τη σιωπή που λέει: συνέβη, δεν θα το εξηγήσω άλλο, δεν το χρωστάω σε κανέναν. Και ίσως εκεί, μέσα σ’ αυτή τη λιτότητα, να βρίσκεται ο πραγματικός του ηρωισμός. Όχι στη λύτρωση, αλλά στην απλή, σταθερή απόφαση να συνεχίσει.
