ΤΟ ΒΗΜΑ logo

Μartin Margiela: Ο άνθρωπος που φόρεσε στην τέχνη του τη σιωπή και την έκανε να «φωνάζει»

Μartin Margiela: Ο άνθρωπος που φόρεσε στην τέχνη του τη σιωπή και την έκανε να «φωνάζει» 1
Getty/Ideal Images

Ο Martin Margiela κατάφερε κάτι που κανείς άλλος δεν μπόρεσε: να δημιουργήσει μια ταυτότητα μέσα από την ανωνυμία.

ΑΠΟ GRACE TEAM

Σε έναν κόσμο όπου η ματαιοδοξία φοράει παγιέτες και τα φλας είναι πιο δυνατά από τα ρούχα, ο Martin Margiela διάλεξε να παραμείνει σιωπηλός. Και έτσι δημιούργησε τον πιο ηχηρό θόρυβο της σύγχρονης μόδας. Ο σχεδιαστής που δεν φωτογραφήθηκε ποτέ. Ο δημιουργός που μιλούσε μόνο με τα ρούχα του. Ο καλλιτέχνης που μεταμόρφωσε την ιδέα του τι είναι “στιλ”, χωρίς ποτέ να βρεθεί μπροστά στις κάμερες.

Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1957 στο Γκενκ του Βελγίου, ο Margiela ξεκίνησε το ταξίδι του στη μόδα μέσα από την Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών της Αμβέρσας, λίγο πριν το φαινόμενο των Antwerp Six σαρώσει τα πάντα. Με επιρροές βαθιά ριζωμένες στην τέχνη και μια αίσθηση δημιουργικού αναστοχασμού που ξεπερνούσε τα όρια του υφάσματος, έκανε τα πρώτα του βήματα κοντά στον Jean-Paul Gaultier, πριν ιδρύσει το δικό του label: Maison Martin Margiela, το 1988.

Από εκείνη τη στιγμή, η ιστορία της μόδας άλλαξε για πάντα.

Η μόδα… αλλιώς
Η πρώτη του συλλογή το 1989 ήταν ήδη ένα σοκ. Πασαρέλα σε εγκαταλελειμμένο χώρο, μοντέλα που δεν θύμιζαν τις glossy ντίβες των περιοδικών και ρούχα που φαίνονταν φθαρμένα, ημιτελή, αποδομημένα. Ήταν κάτι παραπάνω από στυλ — ήταν αντί-μόδα με τη δύναμη μιας επανάστασης. Ήταν μια χειρονομία προς το κοινό: “δείτε τα πράγματα αλλιώς”.

Ρούχα oversized που έκρυβαν το σώμα. Ράψιμο εξωτερικών ραφών, ανακύκλωση παλιών ρούχων, χρήση πλαστικών, στρατιωτικών υφασμάτων και αντικειμένων καθημερινής ζωής. Ήταν ο πρώτος που έδωσε αξία στο μεταχειρισμένο, στο φθαρμένο, στο "άχρηστο". Και το έκανε τέχνη. Κυριολεκτικά. Με χειρουργική ακρίβεια, ανακατασκεύαζε την έννοια του ενδύματος.

Η μόδα του Margiela ήταν εννοιολογική. Ήταν τέχνη, ήταν performance. Ήταν μια ανοιχτή επιστολή στον παρατηρητή για να κοιτάξει πέρα από την επιφάνεια.

Η σφραγίδα της ανωνυμίας

Ενώ ο κόσμος της μόδας γινόταν όλο και πιο celebrity-driven, με ονόματα-μάρκες και προσωπικότητες που ζούσαν για το Instagram πριν καν υπάρξει Instagram, ο Margiela επέλεξε να εξαφανιστεί. Δεν έδωσε ποτέ συνέντευξη. Δεν εμφανίστηκε ποτέ στο τέλος των shows του. Έστελνε δελτία τύπου με φαξ. Έβαλε στη θέση της ετικέτας του ένα κομμάτι ύφασμα με αριθμούς και τέσσερις λευκές βελονιές. Χωρίς logo. Χωρίς όνομα. Χωρίς πρόσωπο.

Και όμως, ήταν παντού.

Ο Margiela απομυθοποίησε τον ρόλο του σχεδιαστή ως σταρ. Τον αποδόμησε, όπως έκανε και με τα ρούχα του. Εξαφάνισε το "εγώ" από την τέχνη του. Ήταν ο αντί-καλλιτέχνης, ο οποίος μεταμορφώθηκε στον πιο γνήσιο καλλιτέχνη που γνώρισε η μόδα τις τελευταίες δεκαετίες.

Μια αιώνια παρακαταθήκη

Από την oversized συλλογή, όπου οι αναλογίες μεγεθύνθηκαν δραματικά, μέχρι τη συλλογή “Barbie” με ρούχα κούκλας σε ανθρώπινα μεγέθη, και την επαναστατική του χρήση των japanese Tabi boots, ο Margiela δεν πρότεινε απλώς στιλ – έθετε ερωτήματα. Τι είναι φόρεμα; Πώς φαίνεται ένα ένδυμα αν γυρίσεις την κατασκευή του προς τα έξω; Τι σημαίνει “καινούργιο”; Πότε ένα ρούχο είναι “νεκρό”;

Η σειρά “Artisanal” και “Replica” δημιούργησε μοναδικά κομμάτια με ανακυκλωμένα υλικά, vintage παλτό, σεντόνια και τσάντες — η βιωσιμότητα πριν γίνει τάση.

Από το 1997 έως το 2003, δημιούργησε 12 συλλογές για τον οίκο Hermès, αποδεικνύοντας ότι η avant-garde προσέγγιση του μπορούσε να χωρέσει και σε ένα πλαίσιο απόλυτης κομψότητας.

Και ύστερα, το 2009, στο απόγειο της δόξας του… σιωπή. Εξαφανίστηκε. Χωρίς εξηγήσεις. Χωρίς δηλώσεις. Χωρίς αντίο.

Ένας ζωντανός μύθος

Το 2019, ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο "Martin Margiela: In His Own Words" επιχειρεί να ρίξει φως στον μυστηριώδη δημιουργό. Μα ακόμα και εκεί, δεν δείχνει το πρόσωπό του. Αφήνει μόνο τη φωνή του να ακουστεί, επιβεβαιώνοντας: ο μύθος δεν σπάει, βαθαίνει.

Σήμερα, το όνομά του είναι ισχυρότερο από ποτέ. Στη δουλειά της Phoebe Philo, του Demna Gvasalia, του Glen Martens, βρίσκεις ίχνη του Margiela. Σαν φάντασμα που κινείται διακριτικά, αλλά ανυπέρβλητα μέσα από τις ραφές της μόδας.

Πρόσφατα ο θρυλικός σχεδιαστής, έκανε μια απρόσμενη επιστροφή ως ένας από τους επιμελητές του ειδικού επετειακού τεύχους του A Magazine. Με αφορμή τα 25 χρόνια του εμβληματικού περιοδικού, ο Margiela παρουσίασε ένα 16σέλιδο κολάζ που συνδέει το παρελθόν του στη μόδα με το παρόν του στην τέχνη, καθώς και ένα εξώφυλλο-σύμβολο γιορτής και δημιουργικότητας.

Η απόφαση του Margiela να συμμετάσχει στο εγχείρημα αποτελεί ένα συγκλονιστικό γεγονός για τους λάτρεις της μόδας, καθώς πρόκειται για την πρώτη του ενεργή συμμετοχή σε ένα fashion project από τότε που αποχώρησε από τον οίκο που φέρει το όνομά του.

Η τέχνη της απουσίας

Ο Martin Margiela κατάφερε κάτι που κανείς άλλος δεν μπόρεσε: να δημιουργήσει μια ταυτότητα μέσα από την ανωνυμία. Να γίνει είδωλο χωρίς πρόσωπο. Να μιλήσει πιο καθαρά από όλους χωρίς ποτέ να υψώσει τη φωνή του. Να αποδείξει ότι δεν χρειάζεται να είσαι μπροστά, για να ηγηθείς.

Και αυτή ίσως να είναι η μεγαλύτερη επανάστασή του.

ΑΠΟΡΡΗΤΟ