ΤΟ ΒΗΜΑ logo

Η μυθιστορηματική ζωή του Αγά Χαν: Τα πάθη, οι θυελλώδεις έρωτες και η σχέση του πατέρα του με την Ειρήνη Παπά

Η μυθιστορηματική ζωή του Αγά Χαν: Τα πάθη, οι θυελλώδεις έρωτες και η σχέση του πατέρα του με την Ειρήνη Παπά 1
Getty Images

Τον πρώτο έρωτα της ζωής του, την Αννούσκα, την εγκατέλειψε με ένα παιδί «αγνώστου πατρότητας». Το αιμοσταγές Τάγμα των Δολοφόνων του είχε ξεκαθαρίσει πως δε θα τη δέχονταν ως Πριγκίπισσα. Ακολούθησαν αμέτρητες ξανθιές καλλονές, δύο γάμοι κι ένα μεγάλο πολιτικό σκάνδαλο προς το τέλος της ζωής του.

ΑΠΟ ΣΙΝΤΥ ΧΑΤΖΗ

Ο τίτλος του Αγά Χαν, που σημαίνει «αρχιστράτηγος» σε μια σύνθεση τουρκικών και περσικών λέξεων, απονεμήθηκε το 1830 από τον Αυτοκράτορα της Περσίας στον προπάππου του Καρίμ αλ-Χουσαϊνί, μετά τον γάμο του με την κόρη του αυτοκράτορα. Ωστόσο, η άνοδος του Πρίγκιπα Καρίμ αλ-Χουσαϊνί ως Αγά Χαν ήταν απροσδόκητη, καθώς η διαδοχή παρέκαμψε τον πατέρα του, Πρίγκιπα Αλή Χαν, και πέρασε απευθείας σε εκείνον. Σε ηλικία μόλις 20 ετών, μετά τον θάνατο του παππού του το 1957, ο Καρίμ έγινε ο 49ος Ιμάμης των Ισμαηλιτών μουσουλμάνων.

Ο Αγά Χαν IV, όπως ήταν γνωστός, είχε μια συναρπαστική προσωπική ζωή. Όμορφος, γοητευτικός και με μια μεγάλη αγάπη για τα σπορ, ήταν ανταγωνιστικός αλπικός σκιέρ, εκπροσωπώντας τη Μεγάλη Βρετανία στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Σκι Αλπικής κατηγορίας το 1962 και αργότερα το Ιράν στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1964. Την ίδια χρονιά, το Sports Illustrated θα έγραφε, πως παρά τις φήμες που ήθελαν τον Αγά Χαν να είναι «ένας κοσμοπολίτης bon viveur που λατρεύει τα γρήγορα άλογα, τα αυτοκίνητα και τις γυναίκες», στην πραγματικότητα, ο νεαρός ηγέτης απέφευγε τα περισσότερα πάρτι, δεν εμφανιζόταν ποτέ στα περιοδικά και «τα τελευταία πέντε χρόνια είχε σχέση μόνο με μία γυναίκα. Μια εξαίσια ξανθιά κοπέλα, που απέφευγε τη δημοσιότητα, ονόματι Αννούσκα φον Μεκς».

Με την Αννούσκα δεν παντρεύτηκαν ποτέ και το ρομάντζο τους δεν είχε παραμυθένιο τέλος. Ο πρίγκιπας την εγκατέλειψε με ένα παιδί. Όσο κράτησε, όμως, λέγεται πως ήταν ένας μεγάλος έρωτας. Πολυτελή πάρτι, πανάκριβα δώρα, κρουαζιέρες σε εξωτικά νησιά, ιδιωτικές πτήσεις σε συναρπαστικούς προορισμούς, ιπποδρομίες, ράλι, θαλάσσιο σκι στη Μεσόγειο, χιονοδρομίες στις Άλπεις.

Ο θυελλώδης έρωτας με την Αννούσκα φον Μεκς

Η ιστορία τους ξεκινά το καλοκαίρι του 1959. Η Αννούσκα ήταν τότε 16 ετών, πήγαινε σχολείο στο Παρίσι και απολάμβανε τις διακοπές της στη γαλλική Ριβιέρα. Ένα βράδυ, σε ένα κλαμπ του Σεν Τροπέ, ένας νεαρός πλησίασε το τραπέζι της και της ζήτησε να χορέψουν.

«Είμαι ο Αγά Χαν», της είπε.

Η Αννούσκα άρχισε να γελά ακατάπαυστα. Είχε δει φωτογραφίες του Αγά Χαν στις εφημερίδες και θυμόταν ότι ήταν ένας τεράστιος, φαλακρός ηλικιωμένος γύρω στα 80, που ζύγιζε 120 κιλά. Και τώρα ένα αδύνατο, αμούστακο αγόρι ήθελε να την πείσει ότι ήταν ο Αγά Χαν; Το κορίτσι συνέχισε να γελάει. Η φίλη της της ψιθύρισε κάτι στο αυτί και η Αννούσκα αμέσως κοκκίνισε. Της είπε πως ο γηραιός Αγά Χαν είχε πεθάνει πριν δύο χρόνια κι αυτός ο ντροπαλός, χαμογελαστός ξένος ήταν πράγματι ο νέος Αγά Χαν, ο Πρίγκιπας Καρίμ.

Η μυθιστορηματική ζωή του Αγά Χαν: Τα πάθη, οι θυελλώδεις έρωτες και η σχέση του πατέρα του με την Ειρήνη Παπά 2
Getty Images

Όταν συνήλθε από το σοκ, του ζήτησε συγγνώμη. Προτού η βραδιά φτάσει στο τέλος της, είχαν συμφωνήσει να βγουν μαζί για φαγητό την επόμενη μέρα. Το ένα ραντεβού οδήγησε στο άλλο και σύντομα έγιναν αχώριστοι. Οι γονείς της Αννούσκα ήταν Ρώσοι που είχαν μεταναστεύσει στη Γαλλία πριν γεννηθεί. Ο πατέρας της διατηρούσε ένα ταπεινό κατάστημα ρούχων στο Παρίσι. Όταν ο Καρίμ άρχισε να τη φλερτάρει, οι γονείς της έμειναν έκπληκτοι. Ήξεραν πως ήταν ίσως ο πλουσιότερος και πιο περιζήτητος εργένης στον κόσμο. Αλλά η Αννούσκα ήταν μόλις 16 ετών. Δεν ήταν σίγουροι αν ήταν έτοιμη για γάμο.

Όπως αποδείχθηκε, ο Καρίμ ήταν εκείνος που δεν ήταν έτοιμος. Το ειδύλλιο κράτησε 5 χρόνια – ίσως τα καλύτερα χρόνια της νεαρής ζωής της Αννούσκα. Καθώς ωρίμαζε, γινόταν ακόμα πιο όμορφη. Της προσφέρθηκαν δουλειές ως μοντέλο και ηθοποιός, αλλά τις απέρριψε όλες για χάρη του Καρίμ. Εξάλλου, το να είναι σύντροφός του ήταν από μόνο του δουλειά πλήρους απασχόλησης. 

«Το γεγονός ότι βγαίνω με μια κοπέλα δεν σημαίνει ότι σκοπεύω να παντρευτώ», είχε πει κάποτε ο Καρίμ σε έναν δημοσιογράφο. «Όποιος ταξιδεύει έξι μήνες τον χρόνο, όπως εγώ, δεν μπορεί να σκέφτεται τον γάμο».

Ο πρίγκιπας πήγαινε συχνά διακοπές με την Αννούτσκα: Ρώμη, Παρίσι, Γκστάαντ, Σεν Τροπέ, Ελλάδα, Σαρδηνία. Ωστόσο, όταν έλειπε για επαγγελματικούς λόγους, ο γοητευτικός νεαρός προτιμούσε να ταξιδεύει μόνος. 

Η δουλειά του, εντελώς κυριολεκτικά, ήταν η θρησκεία. Ήταν ο Ιμάμης, ο πνευματικός ηγέτης, 20 εκατομμυρίων Ισμαηλιτών μουσουλμάνων, διάσπαρτων σε όλη την Αφρική και την Ασία. Οι πιστοί τον θεωρούσαν θεό επί της γης και μία φορά τον χρόνο του πληρώνουν το βάρος του σε χρυσό.

Η μυθιστορηματική ζωή του Αγά Χαν: Τα πάθη, οι θυελλώδεις έρωτες και η σχέση του πατέρα του με την Ειρήνη Παπά 3

Ο πρίγκιπας Καρίμ περιέγραφε τον εαυτό του ως «έναν νέο που έχει μεγαλώσει μέσα σε μια μοντέρνα εποχή και φέρνει μια νέα οπτική στη θέση του Ιμάμη». Όμως, όσο σύγχρονη κι αν ήταν η νοοτροπία του, ο Καρίμ έπρεπε επίσης να σεβαστεί τις παραδόσεις των Ισμαηλιτών, μερικές από τις οποίες χρονολογούνται σχεδόν 1.000 χρόνια πίσω. Ανάμεσά τους ήταν και το Μυστικό Τάγμα των Δολοφόνων.

To Τάγμα των Δολοφόνων και το μυστηριώδες παιδί της Αννούσκα

Η αγγλική λέξη «assassin» (δολοφόνος) προέρχεται από μια αραβική λέξη που σημαίνει «αυτός που βρίσκεται υπό την επήρεια χασίς». Το μυστικό τάγμα των δολοφόνων ξεκίνησε ως μια μυστική κοινωνία Ισμαηλιτών μουσουλμάνων, των οποίων οι αιματηρές τελετές περιλάμβαναν χρήση ναρκωτικών και δολοφονίες. Στα ελληνικά ήταν γνωστοί ως Ασασίνοι και στα αραβικά ως «χασασίν». Οι μεγαλύτεροι εχθροί τους ήταν οι Σουνίτες ή αλλιώς ορθόδοξοι μουσουλμάνοι και οι αμέσως επόμενοι,  οι Χριστιανοί Σταυροφόροι. 

Ο ηγέτης των Ισμαηλιτών, Χασάν Σαμπάχ, ίδρυσε αυτή τη φονική αίρεση γύρω στο 1092. Γρήγορα προκάλεσε τρόμο στον μουσουλμανικό κόσμο. Οι εκατοντάδες οπαδοί του σφαγίαζαν ιμάμηδες και σεΐχηδες που αντιτάσσονταν στην ισμαηλιτική σέκτα.

Αργότερα, οι Ασασίνοι πολέμησαν τους Σταυροφόρους που προσπαθούσαν να κατακτήσουν τους Αγίους Τόπους, προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες. Σήμερα, οι περισσότεροι Ισμαηλίτες ζουν ειρηνικά με τους γείτονές τους στο Ιράκ, το Ιράν, τη Συρία, το Αφγανιστάν, την Ινδία, το Πακιστάν, τη Λιβύη, την Ινδονησία και άλλα μέρη του μουσουλμανικού κόσμου. Η αίρεση των Δολοφόνων έχει σχεδόν ξεχαστεί.

Όμως, την περίοδο που ο Αγά Χαν έβγαινε με την Αννούσκα, το Τάγμα ήταν ακόμη ενεργό. Αν και οι δολοφονίες είχαν σταματήσει, το Τάγμα παρακολουθούσε τις κινήσεις του Αγά Χαν. Όταν έμενε σε ξενοδοχεία, συχνά έβρισκε στην σουίτα του ένα μπουκέτο κόκκινα τριαντάφυλλα – ένας σιωπηλός τρόπος για να του υπενθυμίσουν πως τον παρακολουθούσαν.

Κάποτε, μετά από διακοπές για σκι, επέστρεψε στο σπίτι του στο Παρίσι και βρήκε στο γραφείο του ένα άλμπουμ με φωτογραφίες έξι όμορφων κοριτσιών, όλες Ισμαηλίτισσες. Μια σημείωση τον συμβούλευε να διαλέξει μία για νύφη και να σταματήσει τις σχέσεις του με Ευρωπαίες. Και ειδικά με την Αννούσκα.

Η μυθιστορηματική ζωή του Αγά Χαν: Τα πάθη, οι θυελλώδεις έρωτες και η σχέση του πατέρα του με την Ειρήνη Παπά 4

Καθώς περνούσε ο καιρός, η Αννούσκα συνειδητοποίησε πως δεν θα γινόταν ποτέ η σύζυγός του. Εκείνος άρχισε να βγαίνει με άλλες γυναίκες και σταδιακά οι επανασυνδέσεις τους γίνονταν όλο και πιο σπάνιες. Τελικά, μια άλλη ξανθιά, η αριστοκράτισσα Ντολόρες φον Φύρστενμπεργκ Γκίνες, πήρε τη θέση της. Η Ντολόρες είχε δεσμό με τον Καρίμ και οι φήμες έλεγαν πως οι δύο τους ήταν αχώριστοι.

Όσο για την Αννούσκα, έμεινε να ετοιμάζει βρεφικό γάλα και να αλλάζει πάνες. Το μυστηριώδες μωρό της γεννήθηκε σε μια ιδιωτική κλινική στο Παρίσι. Η γέννηση καταχωρήθηκε στο προάστιο Νεϊγί, όπου ζούσε με τους γονείς της. Κανονικά, τα πιστοποιητικά γεννήσεων είναι δημόσια αρχεία στη Γαλλία. Αλλά στο δημαρχείο του Νεϊγί είχε δοθεί εντολή να παραμείνει κρυφό το πιστοποιητικό γεννήσεως του παιδιού της Αννούτσκα. Η υψηλή κοινωνία του Παρισιού θεωρούσε σχεδόν δεδομένο ότι το παιδί ήταν του Αγά Χαν. 

Οι γάμοι του

Το 1969 παντρεύτηκε τη Βρετανίδα αριστοκράτισσα και πρώην μοντέλο, Λαίδη Σάρα Φράνσις Κρίχτον-Στιούαρτ, η οποία, μετά τον γάμο της, έλαβε το όνομα Μπέγκουμ Σαλίμα Αγά Χαν. Η Σάρα γεννήθηκε στο Νέο Δελχί, στη Βρετανική Ινδία. Ήταν κόρη λοχαγού και μια από τις τελευταίες debutantes, που παρουσιάστηκαν μπροστά στη βασίλισσα. Πριν γνωρίσει τον Αγά Χαν, ήταν παντρεμένη με τον Λόρδο James Charles Crichton-Stuart. Χώρισαν το 1968 κι, έναν χρόνο αργότερα, παντρεύτηκε τον Πρίγκιπα Καρίμ.

Ο γάμος τους, τόσο ο πολιτικός όσο και ο θρησκευτικός, πραγματοποιήθηκε στο σπίτι του Αγά Χαν στο Παρίσι. Από τον γάμο τους απέκτησαν τρία παιδιά, την Πριγκίπισσα Ζάχρα, τον Πρίγκιπα Ραχίμ και τον Πρίγκιπα Χουσεΐν, που σήμερα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στους οικογενειακούς οργανισμούς. Ωστόσο, ο γάμος τους έληξε το 1995.

Η μυθιστορηματική ζωή του Αγά Χαν: Τα πάθη, οι θυελλώδεις έρωτες και η σχέση του πατέρα του με την Ειρήνη Παπά 5
Getty Images

Μετά το διαζύγιο, η Μπέγκουμ Σαλίμα πούλησε τη θρυλική συλλογή κοσμημάτων της, που περιλάμβανε πολύτιμα διαμάντια και σμαράγδια σχεδιασμένα από μεγάλους οίκους όπως Van Cleef & Arpels, Cartier και Bulgari. Ανάμεσά τους ξεχώριζε το υπέροχο διαμάντι «Begum Blue», το οποίο είχε φορέσει σε πολλές περιστάσεις, συμπεριλαμβανομένου του γάμου της Πριγκίπισσας Καρολίνας του Μονακό το 1978. Η συλλογή της βγήκε σε δημοπρασία από τον οίκο Christie's στη Γενεύη το 1995, αποφέροντας περίπου 15 εκατομμύρια δολάρια, μέρος των οποίων δωρίστηκε σε φιλανθρωπικά ιδρύματα για παιδιά, όπως τα Παιδικά Χωριά SOS καθώς και οργανώσεις που βοηθούν Αφγανούς πρόσφυγες.

Το 1998, ο Αγά Χαν παντρεύτηκε για δεύτερη φορά. Η νύφη του, Γκαμπριέλ Ρενάτε Τίσεν, υιοθέτησε το όνομα Μπέγκουμ Ινάρα Αγά Χαν. Ήταν 27 χρόνια μικρότερή του, κόρη Γερμανών επιχειρηματιών, ενώ ο πατριός της ανήκε στην αριστοκρατική οικογένεια Τίσεν. Μετά την αποφοίτησή της από διάφορα σχολεία στην Ευρώπη, σπούδασε διεθνές δίκαιο στα Πανεπιστήμια του Μονάχου και της Κολωνίας και ολοκλήρωσε το Διδακτορικό της στις διεθνείς σχέσεις 1990.

Η μυθιστορηματική ζωή του Αγά Χαν: Τα πάθη, οι θυελλώδεις έρωτες και η σχέση του πατέρα του με την Ειρήνη Παπά 6
Getty Images

Τον επόμενο χρόνο, παντρεύτηκε τον Πρίγκιπα Καρλ Έμιχ του Λέινινγκεν, ο οποίος από την πλευρά της μητέρας του είχε συγγένεια με τους Ρομανόφ. Μαζί έφεταν στον κόσμο μια κόρη, την πριγκίπισσα Τερέζα. Η Γκαμπριέλ εργάστηκε ως σύμβουλος της UNESCO για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών ανά τον κόσμο. Με τον πρίγκιπα Καρλ Έμιχ χώρισε στις αρχές του 1998 και λίγους μήνες αργότερα είχε ήδη παντρευτεί τον πρίγκιπα Καρίμ!

Απέκτησαν έναν γιο, τον Αλή Μουχαμάντ Αγά Χαν. Ο γάμος τους διήρκεσε μέχρι το 2004, και το 2014, ύστερα από μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις, οριστικοποιήθηκε το διαζύγιό τους. Μερικά από τα κοσμήματά της κατέληξαν επίσης σε δημοπρασίες του οίκου Christie.

Η φημολογούμενη σχέση του πατέρα του με την Ειρήνη Παπά

Στην οικογενειακή του ιστορία διακρίνεται και η προσωπική ζωή του πατέρα του, Πρίγκιπα Αλή Χαν, ο οποίος υπήρξε γνωστός για τον γάμο του με τη διάσημη ηθοποιό Rita Hayworth, με την οποία απέκτησε μια κόρη, την Πριγκίπισσα Γιασμίν. Ο Αλή Χαν, όμως, φημολογείται ότι είχε και έναν έντονο αλλά βραχύβιο έρωτα με την Ελληνίδα σταρ του κινηματογράφου, Ειρήνη Παπά. «Λέγεται ότι η όμορφη Ελληνίδα ηθοποιός έλαβε πρόσκληση για να συναντήσει τον πρίγκιπα Aλή Χαν στη βίλα του στη Ριβιέρα στις 21 Μαΐου», γράφει ο διεθνής Τύπος την άνοιξη του 1952 για την Ειρήνη Παππά και τον γοητευτικό πρίγκιπα.

Οι δυο τους είχαν συναντηθεί στο Φεστιβάλ των Καννών, με τον πρίγκιπα να γοητεύεται από την Ελληνίδα ηθοποιό, που μόλις ξεκινούσε τη διεθνή της καριέρα. Τόσο εκείνη όσο και ο Χαν διαψεύδουν ότι σχεδιάζουν να παντρευτούν. Οι φήμες για το νέο έρωτα ξεκίνησαν μετά την κοινή τους εμφάνιση στο φεστιβάλ. Η Ειρήνη Παπά όμως ήταν ξεκάθαρη: «Είχαμε ένα ωραίο φλερτ, αλλά οι φήμες για γάμο είναι ανοησίες. Μόλις χώρισα από τον σύζυγό μου, αλλά είμαστε ακόμη παντρεμένοι και δεν του έχω ζητήσει διαζύγιο», δήλωνε στις εφημερίδες.

Πράγματι, η Παππά ήταν ακόμη παντρεμένη με τον ηθοποιό Άλκη Παππά. Στην Αθήνα μοιραζόταν ένα μικρό διαμέρισμα με την αδελφή της. Τις φήμες για το γάμο διέψευσε και ο Aλή Χαν. Άλλωστε, ήταν και εκείνος ακόμη παντρεμένος με τη Rita Hayworth, την οποία είχε παντρευτεί στη Γαλλική Ριβιέρα τρία χρόνια νωρίτερα. Ο γάμος με τη διάσημη ηθοποιό θα κατέληγε ωστόσο σε διαζύγιο.

O Aλή Χαν δεν έζησε πολλά χρόνια. Σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα στο Παρίσι το 1960, όταν η Ειρήνη Παππά γνώριζε πλέον τις μεγάλες κινηματογραφικές της δόξες.

Η ίδια θα εξηγούσε σε συνέντευξή της στον Νίκο Χατζηνικολάου πως ουδέποτε υπήρξε κάτι μεταξύ τους: «Τι καλύτερο από μία Σταχτοπούτα από μία φτωχή χώρα, να θέλει αυτό το κοριτσάκι να αναρριχηθεί και να γίνει πριγκίπισσα. Με ρωτήσανε εμένα; Αν είμαι εγώ Σταχτοπούτα και αν θέλω να γίνω εγώ ποτέ πριγκίπισσα; Εγώ θέλω να τα κερδίσω όλα με τη δικιά μου την αξία και με το σπαθί μου. Εγώ θεωρώ το παραμύθι της Σταχτοπούτας το πιο χυδαίο που υπάρχει».

Το σκάνδαλο 

Το Aga Khan affair ήταν ένα πολιτικό σκάνδαλο που αφορούσε τον τότε πρωθυπουργό του Καναδά, Τζάστιν Τριντό. Ξέσπασε το 2017, όταν αποκαλύφθηκε ότι είχε παραβιάσει τέσσερα άρθρα του Καναδικού Νόμου περί Σύγκρουσης Συμφερόντων. Συγκεκριμένα, ο Τριντό είχε αποδεχτεί δώρα, ιδιωτικές διακοπές και πτήσεις με ιδιωτικό ελικόπτερο από τον Αγά Χαν, ο οποίος είχε ισχυρούς δεσμούς με την καναδική κυβέρνηση, καθώς το ίδρυμά του είχε λάβει πάνω από 50 εκατομμύρια δολάρια σε ομοσπονδιακή χρηματοδότηση το 2016.

Ο Τριντό ισχυρίστηκε ότι η σχέση του με τον Αγά Χαν ήταν φιλική, βασισμένη στη φιλία του πατέρα του, Πιερ Ελιότ Τριντό, με τον θρησκευτικό ηγέτη. Ωστόσο, η Επίτροπος Δεοντολογίας, Mary Dawson, διαπίστωσε ότι οι επαφές τους ήταν περιορισμένες και είχαν αναζωπυρωθεί μόνο αφού ο Τριντό έγινε ηγέτης του Φιλελεύθερου Κόμματος, καταρρίπτοντας το επιχείρημα της φιλίας.

Το επίμαχο ταξίδι πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2016, όταν ο Τριντό και η οικογένειά του ταξίδεψαν στις Μπαχάμες, στο ιδιωτικό νησί Bell Cay του Αγά Χαν. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους, ο Τριντό χρησιμοποίησε το ιδιωτικό ελικόπτερο του Αγά Χαν και είχε κοινωνικές συναντήσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας με τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι. Το κόστος της αποστολής για τους καναδούς φορολογούμενους ανήλθε στις 215.000 δολάρια. Το ταξίδι δεν αποκαλύφθηκε αμέσως, αλλά όταν διέρρευσαν οι λεπτομέρειες, ακολούθησε έρευνα από την Επίτροπο Δεοντολογίας, η οποία κατέληξε ότι ο Τριντό είχε παραβιάσει τον νόμο περί σύγκρουσης συμφερόντων.

Η υπερασπιστική γραμμή του Τριντό βασίστηκε σε μια γλωσσική διαφορά μεταξύ της αγγλικής και της γαλλικής εκδοχής του νόμου, υποστηρίζοντας ότι υπήρξε ασάφεια στην ερμηνεία του άρθρου 12. Ωστόσο, η Επίτροπος δεν αποδέχτηκε αυτήν την αιτιολόγηση. Παρά τις αντιδράσεις, το σκάνδαλο δεν είχε νομικές συνέπειες για τον Τριντό, αν και υπήρξε ζημιά στην πολιτική του εικόνα, καθώς κατηγορήθηκε για έλλειψη διαφάνειας και ηθικής. Αργότερα, απολογήθηκε δημόσια, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για το λάθος και δεσμεύτηκε να αναφέρει όλα τα μελλοντικά του ταξίδια στην Επίτροπο Δεοντολογίας.

Το σκάνδαλο αποτέλεσε μία από τις πιο σοβαρές κρίσεις της καριέρας του Τριντό, αναδεικνύοντας τα προβλήματα της διαφάνειας και της λογοδοσίας στην καναδική πολιτική.

ΑΠΟΡΡΗΤΟ