Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας. Η ιδανική αφορμή για να αναδείξουμε γυναικείες φιγούρες, που όχι μόνο κατάφεραν να αφήσουν ένα αξιοσημείωτο κοινωνικό αποτύπωμα, αλλά γίνονται πρότυπα ευαισθητοποίησης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Ο λόγος για την συνιδρύτρια του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Βloode, o οποίος έχει σκοπό να φέρνει κοντά τους ανθρώπους που θέλουν να προσφέρουν αίμα με εκείνους που το χρειάζονται, διευκολύνοντας τη διαδικασία δωρεάς και καθιστώντας την πιο οργανωμένη και προσβάσιμη.
Στα μολις 19 έτη, η Ναταλία Κρίτσαλη ξεκίνησε να κάνει τα βήματα της προσελκύοντας φοιτητές να συμβάλλουν στην ανάγκη για αίμα, αλλά και να αλλάξει γενικότερα τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εθελοντισμό και την κοινωνική συμμετοχή. Σήμερα, 10 χρόνια μετά την ίδρυση του Bloode, η πλατφόρμα παρέχει στους χρήστες τη δυνατότητα να παρακολουθούν την ιστορία της δωρεάς τους, να αναζητήσουν κοντινές αιμοδοσίες και να ενημερωθούν για την κατάσταση των αποθεμάτων αίματος σε πραγματικό χρόνο. Να έρχονται με λίγα λόγια πιο κοντά με κάτι τόσο πολύτιμο, όσο είναι το αίμα.
Ας γνωρίσουμε καλύτερα την Ναταλία Κρίτσαλη, ένα από τα κεντρικά πρόσωπα αυτής της σπουδαίας προσπάθειας, η οποία έχει γυναικεία ηγεσία.
Πώς λειτουργεί το Bloode; Μπορείτε να μας περιγράψετε τη διαδικασία από τη στιγμή που κάποιος χρειάζεται αίμα έως την κάλυψη της ανάγκης του;
Χαίρομαι που ξεκινάμε με αυτή την ερώτηση, καθώς είναι μια καλή ευκαιρία να αποσαφηνίσουμε και τους μύθους γύρω από την αιμοδοσία. Όταν ξεκινήσαμε το 2014, η πλατφόρμα λειτουργούσε ως εξής: όταν κάποιος χρειαζόταν αίμα, μπορούσε να απευθυνθεί σε εμάς και εμείς αναλαμβάναμε να βρούμε εθελοντές αιμοδότες.
Αυτό που συνειδητοποιήσαμε πολύ γρήγορα είναι ότι δεν θα έπρεπε κάποιος που χρειάζεται αίμα να το αναζητά από συγγενείς και φίλους. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που εξακολουθεί να βασίζεται σε δότες αντικατάστασης, δηλαδή συγγενείς ή φίλους του ασθενούς που καλούνται να δώσουν αίμα.
Σήμερα, αν κάποιος χρειάζεται αίμα –ειδικά ασθενείς που μεταγγίζονται συχνά– μπορεί να απευθυνθεί σε εμάς.
Το πιο σημαντικό όμως έργο του Bloode είναι η ενημέρωση, η αφύπνιση και η αλλαγή νοοτροπίας γύρω από την αιμοδοσία. Απώτερος στόχος μας; Να δίνουμε όλοι αίμα τακτικά και εθελοντικά –όχι επειδή κάποιος γνωστός μας το χρειάστηκε, αλλά επειδή γνωρίζουμε ότι κάθε μέρα κάποιος ασθενής έχει ανάγκη.
Πώς βλέπετε τη σχέση της νέας γενιάς με την αιμοδοσία; Είναι πιο ευαισθητοποιημένη;
Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα αν η νέα γενιά είναι πιο ευαισθητοποιημένη σε σύγκριση με τις προηγούμενες, αλλά αυτό που παρατηρώ είναι ότι ξεκινά από έναν «λευκό καμβά». Έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με ειλικρίνεια, να αποδομήσουμε μύθους και να δημιουργήσουμε νέες συνήθειες –όχι μόνο σε σχέση με την αιμοδοσία, αλλά και με οποιαδήποτε στάση ζωής που έχει θετικό αντίκτυπο στο κοινωνικό σύνολο.
Ξεκινήσατε το Bloode σε μια χώρα όπου η κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι ακόμη υπό ανάπτυξη. Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε ως γυναίκα founder μιας μη κερδοσκοπικής πρωτοβουλίας;
Η εξασφάλιση της βιωσιμότητάς είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για να ξεκινήσει ένα εγχείρημα όπως το Bloode. Πράγματι, η κοινωνική επιχειρηματικότητα ήταν και παραμένει μια άγνωστη έννοια για πολλούς. Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη καχυποψία απέναντι σε μη κερδοσκοπικές πρωτοβουλίες, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν ελάχιστα χρηματοδοτικά εργαλεία για τη στήριξή τους.
Στη δική μας περίπτωση, οι προκλήσεις συνδυάστηκαν με την ηλικία μου (ήμουν 19 χρονών όταν ξεκίνησε το Bloode) και ίσως και με το φύλο μου. Η ηλικία μου από τη μία δημιουργούσε ένα ενδιαφέρον story, αλλά στην πραγματικότητα ήταν εμπόδιο για να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη μελλοντικών συνεργατών και υποστηρικτών.
Ως γυναίκα founder, οι προκλήσεις που αντιμετώπισα ήταν διαφορετικές και προστέθηκαν στις ήδη υπάρχουσες δυσκολίες που έχει κάθε επιχειρηματίας. Η μεγαλύτερη πρόκληση στα 19 μου ήταν ότι έπρεπε να θέτω εγώ τα όρια στις συζητήσεις μου με πιθανούς συνεργάτες, ενώ ταυτόχρονα αναζητούσα υποστήριξη για το Bloode.
Άκουσα πολλές φορές ατάκες όπως «κοριτσάκι μου, να ήταν και η κόρη μου έτσι, αλλά αυτά τα πράγματα δε γίνονται στη χώρα μας» ή χρειάστηκε να φιλτράρω εγώ ποιοί συνομιλητές μου έχουν γνήσιο ενδιαφέρον για το Bloode και σε ποιους προκαλεί περισσότερο ενδιαφέρον η συζήτηση μαζί μου.
Πιστεύετε ότι υπάρχουν περισσότερα εμπόδια για μια γυναίκα που θέλει να ιδρύσει έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό ή μια startup στην Ελλάδα;
Ναι, νομίζω αυτό το δείχνει το αποτέλεσμα. Σύμφωνα με έρευνα του Found.ation, το 2021 μόλις 2 στις 10 startups με χρηματοδότηση ηγούνται από γυναίκες. Στην Ευρώπη, το 2024, μόλις το 9.6% των startups ήταν female-founded.
Τα εμπόδια, όμως, ξεκινούν πολύ πριν την ίδρυση ή τη χρηματοδότηση. Για να μιλάμε για ισότητα των φύλων στην επαγγελματική ζωή, πρέπει πρώτα να αναρωτηθούμε με ποια πρότυπα μεγαλώνουν οι νεότερες γενιές.
Ένα απλό παράδειγμα είναι η έμφυλη γλωσσική ανισότητα, που συχνά περνάει απαρατήρητη. Η Criado Perez, στο βιβλίο της «Invisible Women: Data Bias in a World Designed for Men», επισημαίνει ότι τα σχολικά βιβλία συχνά περιλαμβάνουν περισσότερες ανδρικές μορφές παρά γυναικείες, τόσο σε ιστορικά όσο και σε σύγχρονα πλαίσια. Αυτό ενισχύει την ιδέα ότι οι άνδρες είναι οι προεπιλεγμένοι ηγέτες, επιστήμονες και καινοτόμοι, ενώ οι συνεισφορές των γυναικών παραβλέπονται ή υποβαθμίζονται.
Έχετε συναντήσει προκαταλήψεις λόγω του φύλου σας στον χώρο της επιχειρηματικότητας; Αν ναι, πώς τις αντιμετωπίσατε;
Οι γυναίκες στην ηγεσία συχνά παγιδεύονται σε ένα παράδοξο. Αν είναι πολύ δυναμικές και αποφασιστικές, δεν είναι αρεστές· αν είναι πολύ ζεστές ή συμπονετικές, θεωρούνται αδύναμες ή ακατάλληλες για ηγεσία. Αυτή η μεροληψία καθιστά πιο δύσκολο για τις γυναίκες να κερδίσουν σεβασμό και εξουσία σε ηγετικούς ρόλους.
Πρόσφατη μελέτη σε Αμερικανικά Πανεπιστήμια, έδειξε πως οι άνδρες καθηγητές περιγράφονταν πιο συχνά με όρους όπως «ευφυής» ή «ιδιοφυΐα», ενώ οι γυναίκες καθηγήτριες χαρακτηρίζονταν συχνότερα ως «ευγενικές» ή «φροντιστικές». Αυτό υποδηλώνει ότι οι φοιτητές μπορεί ασυνείδητα να συσχετίζουν τη διανοητική ικανότητα πιο εύκολα με τους άνδρες διδάσκοντες, παρά τις γυναίκες.
Συναντώ καθημερινά αυτό το φαινόμενο, σε συζητήσεις αλλά και σε performance reviews και δυστυχώς εκεί χρειάζεται να γίνει ένας διαχωρισμός ανάμεσα στη Ναταλία και τη γυναίκα. Ο τρόπος που εγώ το αντιμετωπίζω είναι να θυμίζω στον εαυτό μου ότι πολλές φορές μία κριτική ή μία άποψη εμπεριέχει μέσα biases και πριν απαντήσω σε αυτή, χρειάζεται ένα education session και αποσαφηνισμός του από που προέρχεται η άποψη. Είναι λόγω προκαταλήψεων ή λόγω facts;
Ποιες δεξιότητες θεωρείτε απαραίτητες για μια γυναίκα που θέλει να αναλάβει ηγετικό ρόλο σε έναν κοινωνικό οργανισμό ή startup;
Ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά ηγεσίας. Το σημαντικό είναι να αναπτύξουμε την ικανότητα να κάνουμε την αυτοαξιολόγηση μας και να δημιουργούμε το δικό μας style ηγεσίας που πατάει στα δικά μας strengths. Αυτό που δε μου αρέσει να βλέπω είναι γυναίκες (και άντρες) που νιώθουν ότι για να γίνουν leaders πρέπει να επενδύσουν σε «σκληρά χαρακτηριστικά» ηγεσίας.
Πιστεύετε ότι υπάρχει επαρκής υποστήριξη για τις γυναίκες επιχειρηματίες στην Ελλάδα; Υπάρχουν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που θα θέλατε να δείτε να αναπτύσσονται;
Υπάρχει σίγουρα πρόοδος που έχουν φέρει τόσο μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί αλλά και θεσμικές παρεμβάσεις. Αυτό που θέλω εγώ να δω είναι το να φύγουμε από τα προγράμματα ενδυνάμωσης γυναικών και να δημιουργήσουμε πρακτικά εργαλεία, είτε αυτά αφορούν χρηματοδότηση, είτε αντιμετώπιση κρίσεων στο εργασιακό περιβάλλον κλπ. Ταυτόχρονα, χρειάζονται περισσότερα role models. Όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στο οικοσύστημα της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα έχουν ρόλο και ευθύνη. Nα αναζητούν και να προβάλλουν υγιή παραδείγματα επιχειρηματικότητας.
Αν μπορούσατε να δώσετε μία συμβουλή σε μια νέα γυναίκα που θέλει να δημιουργήσει έναν κοινωνικό οργανισμό ή μια startup, ποια θα ήταν αυτή;
Να ξεκινήσει. Αυτό είναι το πιο δύσκολο βήμα -το πρώτο. Στη δική μου πορεία, συνάντησα πολλούς ανθρώπους και οργανισμούς που ήθελαν να βοηθήσουν, που μετέπειτα έγιναν δικοί μου mentors, advisors στο Bloode, και συνεργάτες. Η συμβουλή που θα έδινα στον εαυτό μου 10 χρόνια πριν είναι να μιλάω περισσότερο για το τι θέλω να κάνω, να είμαι πιο ανοιχτή στις συζητήσεις και να μη φοβάμαι να ζητήσω βοήθεια.
Επιστρέφοντας στην αιμοδοσία, ποιες είναι αυτή τη στιγμή οι ανάγκες για αίμα στην Ελλάδα;
Η Ελλάδα παραμένει μία από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες που δεν καλύπτει πλήρως τις ανάγκες της σε αίμα αποκλειστικά μέσω εθελοντών αιμοδοτών.
Αυτό καθιστά το σύστημα αιμοδοσίας ευάλωτο σε κρίσιμες διακυμάνσεις, καθώς εξακολουθεί να βασίζεται σε δότες αντικατάστασης και περιστασιακούς εθελοντές. Καύσωνες, περίοδοι διακοπών, εποχιακές γρίπες και πανδημίες αποσταθεροποιούν την προσφορά αίματος, δημιουργώντας επικίνδυνα κενά στην κάλυψη των ασθενών.
Το 2023, από τις 550.974 μονάδες αίματος που συγκεντρώθηκαν, μόλις το 68,7% (378.904 μονάδες) προήλθε από εθελοντές, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Εθελοντικής Αιμοδοσίας.
Η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως νέους, τακτικούς εθελοντές αιμοδότες για να καλύψει αυτό το κρίσιμο έλλειμμα και να εξασφαλίσει ένα βιώσιμο, αυτάρκες σύστημα αιμοδοσίας που θα ανταποκρίνεται άμεσα στις ανάγκες των ασθενών, κάθε μέρα, όλο τον χρόνο.
Μοιραστείτε μαζί μας 2 από τις αγαπημένες σας συνεργασίες.
Αγαπημένες είναι και οι 35 σημερινές συνεργασίες μας, μιας και η καθεμία αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στο δρόμο μιας καθολικής κουλτούρας εθελοντικής αιμοδοσίας. Θα σταθώ όμως στην 8ετή συνεργασία μας με την PWC. Ήταν η πρώτη μας μεγάλη συνεργασία και σε μεγάλο βαθμό επηρέασε την εξέλιξη του Bloode.
Προέκυψε κάπως τυχαία, γνωρίζοντας την Βίβιαν Τσαμαδού, Υπεύθυνη CSR της PwC, σε μία εκδήλωση επιχειρηματικότητας. Η ειλικρίνεια και η διάθεση για προσφορά χαρακτηρίζουν τη τότε πρώτη συζήτηση και τη συνεργασία μας. Πήγαμε μαζί για πρώτη φορά εκτός Αθηνών με αιμοδοσίες στη Πάτρα, τα Ιωάννινα και τη Θεσσαλονίκη και καταφέραμε να καταργήσουμε άλλον έναν μύθο: τις τράπεζες αίματος. Πολλές από τις αιμοδοσίες που κάναμε μαζί, καλούσαν τους αιμοδότες της PwC να δώσουν αίμα για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και άγνωστους ασθενείς.
Κάντε μας έναν απολογισμό για τα 10 χρόνια λειτουργίας του Bloode.
Είναι δύσκολο να αποτυπώσει κανείς με αριθμούς τον πραγματικό αντίκτυπο μιας πρωτοβουλίας που αλλάζει ζωές. Στα 10 χρόνια πορείας μας, δεν μετρήσαμε απλώς αιμοδοσίες και νοσοκομεία· συμβάλαμε στη διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας γύρω από την αιμοδοσία και τον εθελοντισμό.
Με τις 300 αιμοδοσίες μας σε 21 πόλεις, δημιουργήσαμε κοινότητες ανθρώπων που βλέπουν την αιμοδοσία όχι ως μία πράξη ανάγκης, αλλά ως μια πράξη αλληλεγγύης και κοινωνικής προσφοράς. Συνεργαστήκαμε με 33 νοσοκομεία, χτίζοντας μια γέφυρα εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και υγειονομικών δομών.
Πετύχαμε να προσεγγίσουμε 1 εκατομμύριο εν δυνάμει αιμοδότες, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι αλλάξαμε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον εθελοντισμό και την κοινωνική συμμετοχή. Παράλληλα, μέσα από τα προγράμματά μας, καλλιεργήσαμε το πνεύμα του εθελοντισμού σε νέους φοιτητές, δίνοντας τους την ευκαιρία να συμμετέχουν ενεργά σε δράσεις με ουσιαστικό κοινωνικό αποτύπωμα.
Δείξαμε ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να έχουν θετικό κοινωνικό αντίκτυπο και να λειτουργούν ως πρότυπα για την επόμενη γενιά startups που θέλουν να δημιουργήσουν αλλαγή.
Πώς μπορεί κάποιος να βοηθήσει το Bloode;
Αρχικά να κάνει το πιο απλό. Να δώσει αίμα. Με ένα απλό κλίκ στο bloode.org και στα social media μας, μπορεί να ενημερωθεί για μελλοντικές αιμοδοσίες και εύκολα και γρήγορα να κλείσει το ραντεβού του. Επίσης, μπορεί να γίνει κομμάτι της προσφοράς συμμετέχοντας στη νέα επετειακή μας καμπάνια και στηρίζοντας ΕΔΩ τις 10 επόμενες αιμοδοσίες.
Εξίσου εύκολη, είναι και η διαδικασία για τις εταιρείες, με τη συνδιοργάνωση μιας αιμοδοσίας στα γραφεία τους. Το πρόγραμμα Adopt a Blood Drive αποτελεί μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει τόσο την ουσιαστική και κατανοητή ενημέρωση των εργαζομένων όσο και τη διευκόλυνση της ίδιας της διαδικασίας της αιμοδοσίας, κάνοντάς την εκτός από γρήγορη, και άκρως διασκεδαστική. Η λύση λοιπόν, είναι κυριολεκτικά στο χέρι μας.
