Ελένη Κρεμαστιώτη: «Η Ερατώ μεγαλώνει το παιδί, εγώ απλά το προσέχω»

Το Μάιο του 2019 μια ακόμα γυναικοκτονία στη Μυτιλήνη, αυτή τη φορά μας «συστήνεται» με το πρόσωπο της 24χρονης Ερατούς που δολοφονείται από το εν διαστάσει σύζυγό της. Μπήκε από την μπαλκονόπορτα και τη σκότωσε ενώ στο διπλανό δωμάτιο κοιμόταν η δίχρονη κόρη της. Ο γυναικοκτόνος κρίθηκε ένοχος για δολοφονία εκ προθέσεως σε ήρεμη ψυχική κατάσταση και καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Επίσης καταδικάστηκε σε 3 έτη για παράνομη οπλοκατοχή και οπλοχρησία.

Σχεδόν έξι χρόνια μετά, ανήμερα της Διεθνούς Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, η μητέρα της Ερατούς, η Ελένη Κρεμαστιώτη, δεν ήταν ποτέ μόνη της σ’ αυτήν την «δύσβατη» διαδρομή της… Έχει την εγγονή της, την κόρη της Ερατούς που τη μεγαλώνει σαν κόρη της, έχει τις μαμάδες των άλλων κοριτσιών- θυμάτων γυναικοκτονίας με τις οποίες έχει φτιάξει τον φορέα «Γίνε Άνθρωπος», έχει όλους εμάς που δεν θέλουμε να ξεχαστεί καμία τέτοια ιστορία. Όμως δεν έχει την Ερατώ της και αυτό την κάνει μισή. Το μόνο που ζητάει- μαζί με όλες τις μητέρες που οι κόρες τους σκοτώθηκαν από το χέρι του «συντρόφου» τους, είναι να γίνει νομικός όρος η γυναικοκτονία και τα ισόβια να είναι ισόβια. 

Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Πώς νιώθεις μία τέτοια ημέρα, Ελένη μου;

Για εμάς είναι κάθε μέρα αυτή η Διεθνής ημέρα, πλέον. Κάθε μέρα παλεύουμε για να καταργήσουμε αυτή τη μέρα, τη συγκεκριμένη μέρα, την 25η Νοεμβρίου. Ξέρουμε ότι δεν θα τα καταφέρουμε, αλλά όταν προσπαθείς για το άριστο θα καταφέρεις κάτι καλό. Μπορεί να μην το πιάσεις αλλά κάτι καλό θα καταφέρεις σίγουρα. Αυτό κάνουμε κι εμείς, προσπαθούμε. Αλλά κάθε μέρα είναι για εμάς η Διεθνής Ημέρα κατά της έμφυλης βίας. Όλες οι μαμάδες που χάσαμε τα κορίτσια μας από γυναικοκτόνους, έχουμε ως παγκόσμια ημέρα, την ημερομηνία που χάσαμε τα παιδιά μας. 

Γίνατε μία ομάδα;

Γίναμε μία αγκαλιά και γίναμε η φωνή και τα μάτια των κοριτσιών μας, υψώσαμε ανάστημα και προχωράμε. Αυτή η παρέα απαρτίζεται από τη μαμά της Ελένης Τοπαλούδη, τη μαμά της Γαρυφαλλιάς, τη μαμά της Σόφης, τη μαμά της Ντόρας, τη μαμά της Πόλυς… και είμαστε αυτή η ομάδα μέσα στο «Γίνε Άνθρωπος», στο φορέα που έχουμε δημιουργήσει με αφορμή και αιτία τη δολοφονία της Γαρυφαλλιάς. Όπως καταλαβαίνεις, δεν έχουμε πια ονοματεπώνυμα. Είμαστε οι μαμάδες των δολοφονημένων παιδιών μας. Απλά. Και το προσπαθούμε. Το μόνο που λέμε είναι ότι δεν θα θέλαμε να είχαμε γνωριστεί.

Θέλω να γυρίσουμε λίγο πίσω τον χρόνο. Πώς ξεκίνησαν όλα πριν τελειώσουν αυτόν τον τρόπο;

Η Ερατώ με τον δολοφόνο γνωρίστηκαν όταν ήταν η κόρη μου 16 χρονών. Αυτός ήταν ένα χρόνο πιο μεγάλος της. Ένας εφηβικός έρωτας.  Όταν ο γιος μου πήγε να σπουδάσει, αποφασίσαμε  να πάμε στη Λέσβο όπου έμενε και ο πρώην σύζυγός μου. Και πηγαίνοντας εκεί, τον γνώρισε. Χώριζαν, τα έφτιαχναν, τα γνωστά που συμβαίνουν με τα νεαρά ζευγάρια.  Όταν έφυγε για να πάει να σπουδάσει η Ερατώ στη Θεσσαλονίκη, είχαν χωρίσει ένα διάστημα και τα ξαναβρήκαν. Μετά κατέβηκε το Πάσχα του '16 στο νησί και έμεινε έγκυος. Την άφησε επίτηδες έγκυο γιατί όταν ήταν ακόμα μαζί στην αρχή της σχέσης, η Ερατώ ήταν 17 χρονών, ένα χρόνο πριν η κόρη μου ήρθε και μου είχε  εκμυστηρευτεί ότι ήθελε ο Παναγιώτης να κάνουν μωρό. Και τρόμαξα γιατί ήταν πολύ μικρή η Ερατώ. Τον έπιασα και του μίλησα τότε- του είπα δεν είναι ώρα ακόμα για μωρό. Η Ερατώ έχει βλέψεις να προχωρήσει να σπουδάσει, να τακτοποιηθεί. «Καταρχάς τι μωρό να κάνετε εσείς, δύο μωρά;». Έμεινε εκεί το θέμα και όταν με πήρε τηλέφωνο το καλοκαίρι να μου ανακοινώσει την εγκυμοσύνη της, μου είπε το εξής: «Μαμά, θα σου πω κάτι, θα σου κλείσω το τηλέφωνο και θα σε ξαναπάρω σε 5 λεπτά». Μου λέει «είμαι έγκυος». Για δευτερόλεπτα δεν χάρηκα. Γιατί γύρισε το μυαλό μου πίσω εκεί που εκείνος ήθελε να την κρατήσει κάνοντας μωρό. Ταράχτηκα. Όταν με πήρε τηλέφωνο, είπαμε ό, τι είχαμε να πούμε σαν μαμά με κόρη και της είπα πριν κλείσουμε το τηλέφωνο, αυτό που λέγαμε πάντα «και μην ξεχνάς ένα τηλέφωνο μας χωρίζει». Αυτό ήταν το μότο μας. Για ο,τιδήποτε χρειαζόταν.

Όταν γέννησε, πήγες στο νησί;

Ναι, τρεις μήνες για τη γέννα. Όταν γέννησε η Ερατώ, είχαν αρχίσει τα προβλήματα. Αποφάσισαν τη βάφτιση της μικρής να την κάνουν στο Λεωνίδιο. Ο πατέρας του γυναικοκτόνου ούτε να το ακούσει αυτό. Όχι, μόνο δεν ήρθε στη βάφτιση αλλά δεν επέτρεψε ούτε στη γυναίκα του ούτε σε κάποια από τις κόρες του να έρθει. Ήρθε μόνον ο γιος του,  μόνος του σαν το κούτσουρο και ήμασταν εκεί γι’ αυτόν. Από το νησί κανένας. Πριν γίνει η βάφτιση μού είχε πει η κόρη μου ότι ήθελαν να χωρίσουν, το είχαν αποφασίσει. Όταν ήρθαν στο Λεωνίδιο για τη βάφτιση καθόμασταν στο πάνω μέρος του σπιτιού, εγώ με αυτόν και η κόρη μου κάτω με μια φίλη της με το μωρό ετοιμάζονταν για βόλτα. Τότε μου λέει «εγώ με την κόρη σου θα χωρίσουμε και ο μόνος λόγος που δεν έχω φύγει από το σπίτι είναι για να μην μας βρουν τα βαφτίσια του μωρού χωρισμένους». Του έδωσα τις ίδιες συμβουλές που είχα δώσει στην κόρη μου, δηλαδή «να έχετε ένα ήπιο χωρισμό, για τον εαυτό σας πρώτα από όλα και μετά για το παιδί». Και έκανα πως δεν ήξερα για να μη μαρτυρήσω την κόρη μου. Και αφού του έχω δώσει τις συμβουλές μου, μου λέει το ανείπωτο που δείχνει ότι δεν έχει κανέναν σεβασμό ότι μιλάει στη μάνα της Ερατώς: «Έχουμε και 7-8 μήνες να κοιμηθούμε μαζί». Τότε νευριάζω, χτυπάω και τα δύο μου χέρια στο τραπέζι, σηκώνομαι όρθια και του λέω «εγώ αυτό για ποιο λόγο να το μάθω; Τι είμαι; Φίλος σου, κολλητός σου; Και ποιος σου είπε ότι θέλω να μάθω τι κάνετε μέσα στην κρεβατοκάμαρα σας με την κόρη μου; Και στο τέλος μην ξεχνάς ότι ακόμα τυπικά είμαι η πεθερά σου».

Μέχρι τότε είχες κάποια ένδειξη για την βιαιότητα αυτού του ανθρώπου;

Τον Φεβρουάριο του '19 πάω στο νησί για τα δεύτερα γενέθλια της μικρής και βλέπω την πόρτα του μπάνιου σπασμένη από μπουνιά. Το καταλαβαίνεις ότι ήταν από μπουνιά. Ήταν στο κρεβάτι η κόρη μου στο πλάι γυρισμένη έπαιζε με το κινητό, η μικρή στη μέση, κι αυτός κοιμόταν από την άλλη πλευρά. Και του λέω «θέλω να ξέρω ότι δεν έχεις κάνει τίποτα τέτοιο στην κόρη μου». Και μου λέει «όχι γι' αυτό έριξα μπουνιά στην πόρτα».

Η Ερατώ δεν σου είχε πει τίποτα;

Η Ερατώ επειδή ήξερε ότι αν μου το έλεγε, θα του έκανα κακό, δεν μου το είπε εκείνη τη στιγμή. Όμως μου το εκμυστηρεύτηκε τρεις φορές, μία πριν τη γέννα της, η δεύτερη ήταν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και η τρίτη σ’ αυτά τα δεύτερα γενέθλια της μικρής που με έβαλε να της υποσχεθώ ότι θα της μεγαλώσω το παιδί αν πάθει κάτι. Αυτήν την τρίτη φορά είμαστε οι τρεις μας στο σπίτι. Εγώ, η κόρη μου και η μικρή. Και μου λέει «μαμά αν πεθάνω, τι θα κάνεις;». Και της λέω, «δεν θα προλάβεις, θα πάω εγώ πρώτη». Και αυτό ποιος θα το μεγαλώσει;» μου λεει δείχνοντάς το μωρό. Μου το είπε το Φεβρουάριο του 2019 και το Μάιο του ίδιου χρόνου τη σκότωσε. Μόλις τρεις μήνες πριν. Και της λέω «εντάξει θα ζήσω για να σ' τα μεγαλώσω. Και μου κάνει «έτσι μπράβο». Θυμάμαι την κυνηγούσα γύρω από το τραπέζι, το σαλόνι για να την τσουρομαδίσω, φωνάζοντάς της «μην τα λες αυτά και με τρομάζεις». «Όχι μωρέ μαμά είναι αστείο».

Πότε χώρισαν;

Όταν στις 30 Απριλίου του 2019 πήγα για να τη βοηθήσω στη μετακόμιση, ο χωρισμός ήταν πλέον οριστικός. Η Ερατώ έφυγε από το χωριό που μένανε μαζί και πήγε να μείνει στην πόλη. Κάναμε τη μετακόμιση. Όλα καλά. Αυτός ερχόταν στο σπίτι κάθε απόγευμα, έβλεπε τη μικρή. 5 Μαΐου της Αγίας Ειρήνης επειδή γιόρταζε η μάνα του τού προτείνω να πάρει τη μικρή για τη γιορτή της άλλης γιαγιάς. Αρνήθηκε κάνοντας τον καλό σε μένα και λέγοντας ότι εγώ δεν την βλέπω συχνά, οπότε ας είναι μαζί μου η μικρή αυτές τις ημέρες που ήμουν στο νησί. Γιατί είχε το σκοπό του, μια βδομάδα μετά να σκοτώσει το παιδί μου. 7 Μαΐου ήταν η πρώτη μέρα που μείναμε στο σπίτι, το καινούριο. Και έτσι όπως καθόμασταν, η μικρή κοιμόταν στο δωμάτιο και καθόμασταν στον καναπέ η κόρη μου, εγώ και ο καλύτερος της φίλος ο Γιώργος, ανοίγει την κουρτίνα και μου λέει «έλα να δεις, μαμά να με παρακολουθεί». Είναι έξω από το σπίτι. 12 Μαΐου φεύγω, 22 Μαΐου ήταν η τελευταία φορά που την άκουσα στο τηλεφωνο και 23 ξαναγύρισα γιατί μου είχε σκοτώσει το παιδί μου. Όταν έφευγα, θυμάμαι το βλέμμα της, και είχε αγκαλιά το μωρό όταν με πήγε στο αεροδρόμιο. Μαμά σ' αγαπάω. Ευχαριστώ για όλα. Θα τα πούμε. 

Πώς το έμαθες;

Εγώ κάπου-κάπου απενεργοποιούσα το τηλέφωνο όταν είχα μιλήσει και με τα δύο μου τα παιδιά. Είχα μιλήσει το προηγούμενο βράδυ μαζί τους και την επόμενη μέρα δεν είχα δουλειά, οπότε λέω ας το απενεργοποιήσω. Έρχεται η αδερφή μου, ανήσυχη στις 5.30 στο σπίτι. Εγώ νόμιζα ότι επρόκειτο για τον πατέρα μας που ήταν άρρωστος. Εκεί πήγε το μυαλό μου. Μου είπε ότι με έψαχναν ο γιος μου και ο κολλητός της Ερατούς… Δε θυμάμαι πόσες κλήσεις είχα από τον Γιώργο και άλλες πόσες από τον γιο μου… Παίρνω τον γιο μου κατευθείαν και επειδή δεν ήθελε να μου το πει κατευθείαν, μου είπε ότι η Ερατώ είχε ένα ατύχημα, επειδή την παρακολουθούσε ο πρώην της και ότι αυτός ήταν στην αστυνομία. Για την Ερατώ δεν μου είπε λεπτομέρειες. Κλείνω εισιτήρια αμέσως και πριν μάθω τι έγινε, παίρνω τη μητέρα του δολοφόνου και της λέω «σε εκλιπαρώ σαν μάνα πες μου τι έγινε γιατί το δικό μου παιδί δεν ξέρω πού είναι και το δικό σου είναι στην αστυνομία». Δεν μου απάντησε τίποτα. «Δεν ξέρω τίποτα», μου είπε και όταν της απάντησα ότι σε λίγες ώρες θα ήμουν στο νησί, αλλάζει ύφος και μου απαντάει «τι θέλεις ρε Ελένη, στην τελική η Ερατώ  έφταιγε που χάλασε το σπίτι της» και μου κλείνει το τηλέφωνο. Απλά ας μου απαντήσει κάποιος σε μια ερώτηση: θεωρείτε ότι σε αυτή τη γυναίκα κυκλοφορεί στις φλέβες της, αίμα μάνας;  Τα υπόλοιπα τα έμαθα από το γιο μου.

Το παιδί;

Κάποια στιγμή πήραν το παιδί οι γονείς... Το είχε πάει ο δολοφόνος στη μάνα του σκοτώνοντας το παιδί μου. Και οι αστυνομικοί της είπαν, «πες στον γιο σου, να περιμένει εκεί, να έρθουμε να τον συλλάβουμε». Δεν παραδόθηκε όπως έχει καταθέσει. Ο «άνδρας»! Για ποιον άντρα μιλάμε; Εδώ πήγαινε να τα πάρει όλα ο πατέρας πάνω του και δεν έγινε πιστευτός. Καταρχάς, ήταν προμελετημένο έγκλημα…

Άρα ο γυναικοκτόνος είχε και χρόνο να σκεφτεί, όχι μόνον να διαπράξει το έγκλημα, αλλά και να μην το διαπράξει… 

Ναι. Είχε πάρα πολύ χρόνο. Είχε χρόνο να σκεφτεί πηγαίνοντας μισή ώρα στο χωριό του να πάρει την καραμπίνα και ακόμα μισή να γυρίσει. Είχε όμως την κακία μέσα του, μιλώντας στην κόρη μου όταν εκείνη μιλούσε στο τηλέφωνο με τον Γιώργο, τον κολλητό της, να της πει να βάλει ανοιχτή ακρόαση, για να ακούει εκείνος τις βρισιές, να ακούει το ξύλο και τελικά να ακούει το μπαμ της καραμπίνας. Γιατί ο Γιώργος ήταν αυτήκοος μάρτυρας. Και όταν πια ακούει και το μπαμ και ξαναπαίρνει τηλέφωνο στο κινητό της Ερατώς, το σηκώνει ο δολοφόνος. Ζητάει ο Γιώργος την Ερατώ και εκείνος του απαντάει «Όλα καλά» και του το κλείνει. Ξαναπαίρνει ο Γιώργος και του ξαναλέει «σου είπα, όλα καλά» και το απενεργοποιεί. Ε, βέβαια όλα καλά ήταν για αυτόν. Έκανε αυτό που ήθελε.

Έχεις θυμό;

Έχω πολλά.

Τι;

Θυμό, αγανάκτηση, οργή, μίσος.

Έχεις μίσος;

Έχω μίσος και περισσότερο έχω μίσος για τον πατέρα του. Γιατί τον είδε που πήγε σπίτι και πήρε την καραμπίνα και αντί να τον σταματήσει… Και άντε και δεν τον σταμάτησε, δεν πήρε καν τηλέφωνο τον μπαμπά της Ερατούς που έμενε δύο δρόμους πιο εκεί… Να τον πάρει ένα τηλέφωνο και να του πει «τρέξε». Αντ' αυτού πήγε να τα πάρει όλα πάνω του. Οι αστυνομικοί με χειροπέδες στο αστυνομικό τμήμα αρχικά πήραν τον πατέρα του. Γιατί αυτόν βρήκαμε στο σπίτι. Τον είχε καλέσει ο δολοφόνος. Τον είδε. Μπήκε μέσα και είδε το παιδί μου πώς το είχε καταντήσει. Βγαίνει έξω, πετάει την τηλεόραση στο σαλόνι κάτω και λέει «ρε το μ@λ@κα τι έκανε, κατέστρεψε τη ζωή του». Άκου τι είπε! Τη ζωή του παιδιού μου; Τη ζωή του παιδιού της Ερατούς; Είδε σκοτωμένο το παιδί μου! Καταλαβαίνεις; Για κάτι τέτοια ανθρωπάρια δεν αξίζει να κάτσω μέσα σε ένα σπίτι να κλαίω το παιδί μου. Γιατί το παιδί μου δεν είναι για κλάματα. Αυτοί είναι για κλάματα. Το παιδί μου είναι στο πραγματικό φως.

«Μιλάς» με την Ερατώ;

Μιλάμε κάθε μέρα. Καταρχάς σε ό,τι αφορά το παιδί της που το μεγαλώνω εγώ, μου δίνει απαντήσεις με τον τρόπο της. Όταν πελαγώνω, έρχεται η απάντηση για το τι πρέπει να κάνω. Γιατί δεν μεγαλώνω εγώ την κόρη της. Η Ερατώ τη μεγαλώνει. Εγώ απλά την προσέχω.

Η μικρή τι ξέρει;

Η μικρή τα ξέρει όλα από έξι χρονών.  

Πώς αντέδρασε;

Στην αρχή δεν το είχε πολυκαταλάβει. Δεν ήξερε τι σημαίνει δολοφονία, φόνος. Απλά είχε συνειδητοποιήσει πλέον το οριστικό του θανάτου. Αυτό είχε συνειδητοποιήσει.  

Έχει ζητήσει τον... ;

… Όχι, δεν θέλει να τον δει. Εμείς δεν της μιλάμε με άσχημα λόγια. Συμβουλευόμαστε και ψυχολόγο φυσικά.  Της λέμε τα πράγματα όπως είναι απλά δεν χρησιμοποιούμε χαρακτηρισμούς.

Στο σχολείο πώς είναι τα πράγματα;

Άψογα!

Τα παιδιά, οι δάσκαλοι, οι γονείς των άλλων παιδιών γνωρίζουν;

Ναι, είναι ενήμεροι. Γιατί έχουμε ομαδική στο Viber με τους γονείς κι όποια απορία έχουν, δηλαδή ό,τι τους μεταφέρουν τα παιδιά τους, μου τη γράφουν, τους απαντάω  Είναι πάρα πολύ προσεκτικοί και πάρα πολύ προστατευτικοί με τη μικρή. Την έχουν αγκαλιάσει. Όταν τη ρώτησε κάποιο παιδάκι που πιθανώς ήταν καινούργιο ή από άλλη τάξη, του είπε «εγώ μαμά δεν έχω γιατί τη σκότωσε ο μπαμπάς». Το είπε μόνο του το παιδί.

Τι άνθρωπος ήταν η Ερατώ;

Έξω καρδιά. Ήταν η ψυχή της παρέας, ένας δοτικός, καλόκαρδος άνθρωπος. Δύσκολο παιδί στην εφηβεία του, αλλά το περάσαμε, το αντιμετωπίσαμε.  Ήθελε να ζήσει, ήθελε να ρουφήξει τη ζωή. Είχε όνειρα, δηλαδή, είχε σταματήσει τις σπουδές της λόγω της εγκυμοσύνης, της γέννας. Ήθελε να σπουδάσει. Τέλειωσε μια ιδιωτική σχολή, ως βοηθός βρεφονηπιοκόμου και δούλευε στα επάγγελμά της. Ήθελε να κάνει και άλλα όνειρα πραγματικότητα. Δεν την άφησε.

Τι έχει πάρει η μικρή από την Ερατώ;

Τα πάντα. Είναι φτυστές. Σε όλα. Είναι καρμπόν. Από την ημέρα που γεννήθηκε. Είναι ίδιες. Ίδιος χαρακτήρας, ισχυρός, επίμονος διεκδικητικός.

Πώς ένιωσες όταν η απόφαση του δικαστηρίου για εκείνον ήταν ισόβια; 

Πήρα μία ηθική δικαίωση, γιατί η πραγματική ικανοποίηση θα ήταν το παιδί μου να ήταν εδώ. Περνώντας ο καιρός και γνωρίζοντας και άλλες μαμάδες, που ήμασταν σε αυτή τη μοίρα που μας ανάγκασε να γίνουμε ομάδα, συνειδητοποίησα ότι η απόφαση της ισόβιας κάθειρξης δεν είναι ισόβια για τους δολοφόνους. Τα ισόβια είναι για μας και για το παιδί, που δεν θα ξαναδεί ποτέ το φως του ήλιου, που δεν θα μεγαλώσει το παιδί της, που δεν θα εκπληρώσει τα όνειρά της. Έχουμε καταδικαστεί ισόβια να υπάρχουμε σε αυτόν τον κόσμο βιώνοντας το χαμό και την απώλεια της Ερατούς. Εγώ χωρίς το παιδί μου, ο πατέρας της το ίδιο, ο γιος μου χωρίς την αδερφή του, η κόρη της χωρίς τη μαμά της…

Πώς είναι τώρα τα πράγματα  μέσα σου τώρα;

Μέσα μου είναι όλα μισά. Μισός άνθρωπος, μισή γυναίκα, μισή μαμά, μισή χαρά. Είναι όλα μισά. Από την άλλη νιώθω τεράστια ευλογία που έχουμε το παιδί της. Που υπάρχει η συνέχειά της. Την έχουμε εγώ, ο παππούς, ο γιος μου.

Τι πιστεύεις ότι έχει αλλάξει για τις γυναίκες σήμερα ;

Δεν άλλαξαν και πολλά. Θα πω να μιλάνε και να φεύγουν αλλά και η κόρη μου τα έκανε και τα δύο. Και μίλησε και έφυγε. Μίλησε και με δικηγόρο και έφυγε από το σπίτι που έμεναν μαζί και πήγε σε δικό της χώρο. Οι συμβουλές μου στα άλλα κορίτσια, θα είναι πάντα να συνεχίσουν να μιλάνε, να συνεχίσουν να φεύγουν. Εγώ αυτά τα θεωρώ δεδομένα. Θα μου πεις δεν είναι δεδομένα, γιατί υπάρχουν πολλά κορίτσια που ντρέπονται, που δεν έχουν τη βοήθεια. Νομίζουν ότι δεν υπάρχει βοήθεια. Όμως και έναν άγνωστο να σταματήσει στον δρόμο κάποιο θύμα και να του πει τι περνάει, σίγουρα έχοντας πιο καθαρό μυαλό, πιο καθαρή ματιά, θα την βοηθήσει. Θα την καθοδηγήσει, θα την πάει, αν μη τι άλλο, στην αστυνομία. Έχουμε βέβαια την περίπτωση της Κυριακής, που ήθελε να ζήσει και όλοι, ακόμα και η αστυνομία που πήγε να ζητήσει βοήθεια, ήταν εναντίον της.

Από την εμπειρία σου στο δικαστήριο, τι θα ήθελες να αλλάξει;  

Λένε ότι οι νόμοι υποστηρίζουν το θύμα. Εμείς μέσα στα δικαστήρια, πάντως, βλέπουμε και βιώνουμε το ακριβώς αντίθετο. Μπαίνουμε εκεί μέσα και δικάζονται τα παιδιά μας, που δεν υπάρχουν κιόλας. Που τα έχουν σκοτώσει. Για παράδειγμα, για ποιον λόγο θα πρέπει να αποδείξω εγώ, ότι η κόρη μου ήταν καλό παιδί, ότι δεν τον προκάλεσε, ότι δεν ήταν κακούργα ή ό,τι άλλο φανταστείς; Αυτά ακούμε μέσα στις αίθουσες του δικαστηρίου. Μας γίνονται και αυτές οι ερωτήσεις. Εχαμε πάρει μια πρώτη γεύση στο Εφετείο της Ελένης Τοπαλούδη ότι γίνονται τέτοιες ερωτήσεις. Το είδαμε πρόσφατα και στο Εφετείο στη Σύρο για την γυναικοκτονία της Γαρυφαλλιάς. Και με τόσες αναβολές, όπως καταλαβαίνεις από την πλευρά του δολοφόνου, πληρώνουμε και εμείς για να ξαναζούμε τη δολοφονία του παιδιού μας από την αρχή αλλά και τη δολοφονία του χαρακτήρα του… Ακόμα και τα ισόβια, δεν είναι ισόβια. Αφού δεν είναι, να καταργηθεί ο όρος… Και να έχει τα κότσια ο κάθε πρόεδρος, ο κάθε δικαστής, ο κάθε εισαγγελέας να πει ότι η ζωή της κόρης μου αξίζει για το κράτος μας, για τους νόμους, αυτούς που πρότειναν οι νομοθέτες μας και ψήφισαν οι βουλευτές, 25 χρόνια. Όχι ισόβια. Αυτό είναι πιο τίμιο από την απόφαση για ισόβια κάθειρξη που  δεν είναι ποτέ ισόβια.

Πιστεύεις ότι πρέπει να υπάρξει ως νομικός όρος η γυναικοκτονία; Γιατί λένε πολλοί ότι αρκεί ο όρος δολοφονία αφού πρόκειται για φόνο ενός ανθρώπου… 

Δεν μπορούν να καταλάβουν ότι ο λόγος για τον οποίο γίνεται αυτό είναι γιατί ένας άντρας πιστεύει ότι μια γυναίκα είναι κτήμα του. Δηλαδή δεν μπορεί να το κατανοήσει ο νομοθέτης αυτό στη χώρα μας; Γιατί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες το έχουν θεσπίσει και το υποστηρίζουν και βγάζουν ανάλογες ποινές.

Σου ζήτησε συγγνώμη;

Ποτέ. Όταν μπαίναμε στην αίθουσα και τον έβλεπα έτσι να έχει ψηλά το κεφάλι, του έλεγα μην τολμήσεις και το ξανασηκώσεις, δεν δικαιούσαι δολοφόνος πράγμα, να έχεις το κεφάλι σου ψηλά. Μέχρι να ξεκουμπιστείς από εδώ μέσα, θα το έχεις κάτω. Και αν μπορείς να το θάψεις μέσα, στο μάρμαρο, να το θάψεις.

Τι θέλεις να πεις στις γυναίκες, στις μαμάδες;   

Οποιαδήποτε, οποιοσδήποτε, γιατί η βία δεν έχει φύλο, χρειαστεί το οτιδήποτε, αν νομίζει ότι μπορώ να βοηθήσω, εδώ είμαι. Εδώ είμαστε όλες. Χωρίς φόβο, χωρίς ντροπή.

Δεν φοβάσαι;

Όχι. Να φοβηθώ, τι; Ποτέ δεν φοβόμουν, αλλά πόσο μάλλον τώρα. Να φοβηθώ, τι; Μήπως μου κάνουν κακό; Μεγαλύτερο από αυτό που μου έχουν κάνει; Θα με στείλουν μια ώρα γρηγορότερα στο παιδί μου, κοντά. Ευλογία είναι. Όχι, δεν φοβάμαι καθόλου. Αντίθετα αυτοί θα πρέπει να με φοβούνται. Το πιστεύω μέσα μου, είμαστε τρομερά αισιόδοξες. Όλες οι μαμάδες. Κάτι θα καταφέρουμε.

Ποιος είναι ο σκοπός, τι θέλετε να καταφέρετε;

Ένα βήμα τη φορά. Να θεσπιστεί ο όρος γυναικοκτονία, να αλλάξουν οι όροι που δικάζονται αυτά τα εγκλήματα. Αυτές οι ανθρωποκτονίες. Μας λένε, ναι αλλά και γυναίκες έχουν σκοτώσει άντρες. Κοιτάξτε τα στατιστικά. Στους 10 δολοφόνους έμφυλων εγκλημ­­­­άτων, οι επτά είναι άνδρες. Εγώ δεν είπα ότι δεν αφαιρείται ανθρώπινη ζωή σε κάθε περίπτωση, αλλά το κίνητρο έχει διαφορά. Το ξέρουν οι νομοθέτες. Όταν είχαμε πάει στο Μαξίμου, και τα είχαμε πει στον πρωθυπουργό αυτά, έδειξε ότι μας κατάλαβε. Μας είπε ότι θα ξανακάνουμε συνάντηση και θα υπάρχει ένας νομοθέτης. Σίγουρα θα του χτυπήσουμε την πόρτα ξανά ακόμα και αν εκείνος δεν επικοινωνήσει. Είμαστε σίγουροι ότι θα μας δεχτεί και θα θέλαμε να έχει δύο νομοθέτες- έναν άντρα, μία γυναίκα- και κατά προτίμηση να είναι γονείς.