Ασμά αλ Άσαντ: Η άνοδος και η πτώση του «Ρόδου στην Έρημο»

Αφού αποφοίτησε από το Queen’s College, συνέχισε τις σπουδές της στο King’s College του Λονδίνου, αποκτώντας πτυχίο στην πληροφορική και τη γαλλική φιλολογία. Εργάστηκε στην Deutsche Bank και τη JPMorgan, αποδεικνύοντας το ταλέντο της στον κόσμο των επενδύσεων. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όλα έδειχναν ότι η καριέρα της θα την οδηγούσε σε ηγετικές θέσεις στη Δύση.

Όμως, το 2000, μια νέα πορεία άνοιξε μπροστά της όταν παντρεύτηκε τον Μπασάρ αλ Άσαντ, τον νεαρό οφθαλμίατρο που μόλις είχε αναλάβει την εξουσία στη Συρία μετά τον θάνατο του πατέρα του, Χάφεζ αλ Άσαντ. Η απόφασή της να μετακομίσει στη Δαμασκό και να αναλάβει τον ρόλο της Πρώτης Κυρίας αποτέλεσε σημείο καμπής για την ίδια και για τη Συρία.

Η άνοδος του «Ρόδου στην Έρημο»

Ως Πρώτη Κυρία, η Ασμά αλ Άσαντ προσπάθησε να διαμορφώσει την εικόνα της Συρίας ως μιας χώρας προοδευτικής, ανοικτής και δυναμικής. Οι εμφανίσεις της έφεραν έναν αέρα ανανέωσης. Η ίδια προωθούσε τη φιλανθρωπία, τον εκσυγχρονισμό και την κοινωνική πρόοδο, ιδίως για τις γυναίκες και τα παιδιά. Ήταν μια ορατή φιγούρα που συμμετείχε ενεργά σε διεθνή συνέδρια, στήριζε μη κυβερνητικές οργανώσεις και επισκεπτόταν απομακρυσμένες περιοχές της χώρας.

Το στιλ της, που συνδύαζε την κομψότητα της Δύσης με τη λιτή πολυτέλεια της Μέσης Ανατολής, ήταν το απόλυτο εργαλείο επικοινωνίας. Οι ενδυματολογικές επιλογές της έστελναν μηνύματα κοσμικότητας και εκσυγχρονισμού, προσελκύοντας τη διεθνή προσοχή. Η απουσία της παραδοσιακής μαντίλας και οι minimal γραμμές των ρούχων της αντικατόπτριζαν μια εικόνα ανοιχτόμυαλης ηγεσίας.

Το 2011, το περιοδικό Vogue την περιέγραψε ως «Ρόδο στην Έρημο», παρουσιάζοντάς την ως μια χαρισματική και προοδευτική ηγέτιδα που ανέβαζε τη Συρία στο διεθνές προσκήνιο.

Η κατάρρευση της εικόνας

Όμως, αυτή η λαμπερή εικόνα κατέρρευσε όταν, την ίδια χρονιά, ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία. Η βία, η καταστολή και οι φρικαλεότητες που αποδόθηκαν στο καθεστώς Άσαντ έφεραν τη χώρα σε κατάσταση καταστροφής. Στο πλαίσιο αυτό, η Ασμά συνδέθηκε στενά με τις πράξεις του καθεστώτος.

Η δημοσιοποίηση ηλεκτρονικών μηνυμάτων το 2012 αποκάλυψε ότι η Ασμά συνέχιζε να ζει μια πολυτελή ζωή, αγοράζοντας πανάκριβα κοσμήματα και είδη πολυτελείας, την ώρα που οι Σύριοι πολίτες υπέφεραν. Οι εικόνες της σε φιλανθρωπικές δράσεις θεωρήθηκαν προπαγανδιστικές, ενώ η ίδια κατηγορήθηκε για συμμετοχή στη διατήρηση της εξουσίας του συζύγου της.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε κυρώσεις εναντίον της, παγώνοντας τα περιουσιακά της στοιχεία και απαγορεύοντάς της την είσοδο στα κράτη-μέλη. Παρά την κατακραυγή, η Ασμά δήλωνε αποφασισμένη να μείνει στη Συρία, απορρίπτοντας προσφορές ασύλου και καταδικάζοντας τη Δύση για την εμπλοκή της στον πόλεμο.

Το στιλ της Ασμά αλ Άσαντ υπήρξε πάντα άρρηκτα συνδεδεμένο με την πολιτική της ταυτότητα. Οι ενδυματολογικές της επιλογές προέβαλλαν την κοσμικότητα και τη σταθερότητα του καθεστώτος, σε αντίθεση με την εικόνα θρησκευτικής αυστηρότητας που κυριαρχούσε σε άλλες αραβικές χώρες.

Η επιμονή της να εμφανίζεται με ρούχα δυτικού ύφους κατά τη διάρκεια του πολέμου θεωρήθηκε προσπάθεια να απομακρύνει την προσοχή από τη σκληρή πραγματικότητα του εμφυλίου. Οι εμφανίσεις της σε συναυλίες, πανεπιστήμια και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις προσπαθούσαν να δείξουν μια «κανονικότητα» που δεν υπήρχε στη Συρία.

Ανάμεσα στον ρόλο της συζύγου και της Πρώτης Κυρίας

Η Ασμά αλ Άσαντ έχει δεχθεί έντονη κριτική για την αδυναμία της να ασκήσει επιρροή στον σύζυγό της ώστε να σταματήσουν οι φρικαλεότητες του πολέμου. Πολλοί την περιγράφουν ως «Λαίδη Μάκβεθ», που χρησιμοποιεί τη θέση της για να ενισχύσει τη δύναμη του καθεστώτος. Άλλοι, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι η ίδια δεν έχει πραγματική εξουσία και ότι είναι περισσότερο μια φιγούρα σε ένα ευρύτερο παιχνίδι εξουσίας.

Σήμερα, η Ασμά παραμένει μια κεντρική φιγούρα στο καθεστώς Άσαντ. Μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, προβάλλει εικόνες μιας χώρας που προσπαθεί να ανακάμψει, ενώ η ίδια συμμετέχει σε ανθρωπιστικές δράσεις και δημόσιες εμφανίσεις. Παράλληλα, όμως, οι συνδέσεις της με την εξουσία και η στήριξή της στον σύζυγό της συνεχίζουν να αμαυρώνουν το όνομά της.

Η Ασμά αλ Άσαντ αποτελεί μια προσωπικότητα που μας κάνει να σκεφτούμε ότι η κομψότητα μπορεί να συνδέεται με την πολιτική σκοπιμότητα. Η ιστορία της είναι γεμάτη αντιφάσεις: μια γυναίκα που ξεκίνησε ως υπόσχεση αλλαγής και κατέληξε να ταυτιστεί με την καταπίεση.

Το μέλλον της, όπως και το μέλλον της Συρίας, παραμένει αβέβαιο. Όμως, το όνομά της θα μείνει στην ιστορία ως μία από τις πιο πολύπλοκες και αμφιλεγόμενες Πρώτες Κυρίες του 21ου αιώνα.