Το τέλος των σχέσεων όπως τις ξέραμε: Μήπως βιώνουμε παγκόσμια ερωτική ξηρασία;

Ας μην κοροϊδευόμαστε: ένα σημαντικό ποσοστό των ετεροκανονικών ραντεβού καταλήγουν στο ίδιο σημείο. Εσύ, απέναντι από έναν άντρα που δεν έχει ρωτήσει τίποτα για σένα. Που σου εξηγεί γιατί δεν πιστεύει στον όρο «τοξική αρρενωπότητα», ενώ τρίβει νευρικά το ποτήρι του. Που «δεν είναι έτοιμος για κάτι σοβαρό» (spoiler: είναι μια ανάσα πριν τη σύνταξη), αλλά ανεβάζει την επόμενη βδομάδα selfie αγκαλιά με την καινούρια.

Οι φίλες μου κι εγώ, κάπως γελάμε, κάπως εκνευριζόμαστε, κάπως κάνουμε αναλύσεις επί αναλύσεων για τα social media που σκότωσαν τον έρωτα. Λέμε για τον Χ που κόντευε τα 50, ήταν DJ και δεν είχε κάνει ποτέ του σχέση. Ή για τον Ψ που ανακοίνωσε ότι είχε σχέση, μετά το τέλος του ραντεβού («αλλά όλα καλά, αυτό δε σημαίνει ότι δε μπορούμε να γνωριστούμε»). Θυμόμαστε εκείνον τον τύπο που μιλούσε με την πρώην του γιατί την έβλεπε σαν αδερφή του ή τον άλλον που δεν πίστευε σε ψυχιάτρους, ψυχολόγους κι άλλες τέτοιες «μαγγανείες». Ούτε στους δεινοσαύρους πίστευε, μεγάλη ιστορία. 

Αλλά κάτω απ’ τα memes, τις ιστορίες τρόμου και την ψευτοπεριφρόνηση, υπάρχει κάτι άλλο. Κάτι πιο ήσυχο. Πιο δύσκολο. Μια γενιά ανθρώπων που έχει αρχίσει να κουράζεται, όχι μόνο απ’ τους άλλους, αλλά κι από την ίδια την προσπάθεια. Τα ραντεβού, άλλοτε γεμάτα υποσχέσεις, πιθανότητες και ερωτική προσμονή, τώρα μοιάζουν με αγγαρεία. Τσέκαρε τις εφαρμογές. Απάντα κάτι έξυπνο. Κράτα μικροσκοπικό καλάθι, να χωράει το πολύ-πολύ ένα κεράσι βιολογικό, όχι σαν αυτά με τις ορμόνες που μοιάζουν με κορόμηλα. Ετοιμάσου να μην σε κοιτάει στα μάτια. Ή να μην έρθει καν.

Κι όμως, κάτι μέσα μας ακόμα ελπίζει. «Κι αν αυτή τη φορά...;». Μα είναι δυνατόν, μεγάλες γυναίκες ακόμη να ελπίζουμε; Κι όμως, συμβαίνει. Ακόμα και τώρα, που το timeline μας γεμίζει σαρδόνια TikTok με ιστορίες τρόμου από τον κόσμο των σχέσεων. Ελπίζουμε σε ένα ραντεβού που δε θα μοιάζει με ψυχολογικό τεστ. Σε μια κουβέντα που δε θα έχει μορφή ερωτηματολογίου. Σε ένα φιλί που δε θα συνοδεύεται από το άγχος του «θα εξαφανιστεί αύριο;».

Ο κόσμος δεν βγαίνει πια ραντεβού, ναι. Και σε αυτό δε φταίνε μόνο τα social media, τα dating apps ή η κρίση ακρίβειας. Βγαίνει λιγότερο γιατί έχει αρχίσει να φοβάται ότι δεν υπάρχει τίποτα εκεί έξω που να αξίζει το ρίσκο. Κι αυτό, ειλικρινά, είναι πιο τρομακτικό από κάθε «είμαι συναισθηματικά μη διαθέσιμος αυτή την περίοδο».

Τα μηνιαία updates των κολλητών μου από το μέτωπο των σχέσεων, συνθέτουν ένα πολύχρωμο μωσαϊκό. Ιδού ο σύγχρονος άνδρας: ένα τοξικό κοκτέιλ εγωισμού, entitlement και «πορνο-εγκεφάλου». Ο πρώτος καιρός μαζί του, μοιάζει περισσότερο με περφόρμανς ενός ρόλου παρά με αληθινή προσπάθεια γνωριμίας και σύνδεσης. 

Είναι τόσο εύκολο – έως και διασκεδαστικό – να τους ξεγράψεις όλους. Να τους φορτώσεις όλο τον βούρκο των apps, όλα τα αποτυχημένα πρώτα ραντεβού, την κούραση, την απογοήτευση. Και η κατάσταση είναι τόσο απελπιστική, που γυναίκες σε όλο τον κόσμο αποφασίζουν απλώς να τους διαγράψουν από την εξίσωση. 

Στην pop κουλτούρα, celebrities όπως η Julia Fox και η Khloé Kardashian υμνούν την εκούσια αγαμία. Στη Νότια Κορέα, το ριζοσπαστικό φεμινιστικό κίνημα 4B προτρέπει τις γυναίκες να απέχουν από τα ραντεβού, το σεξ, τον γάμο και την αναπαραγωγή με άντρες ως πράξη αποδόμησης του πατριαρχικού συστήματος, μια πρόταση που ακούγεται όλο και πιο δελεαστική στις ΗΠΑ, ειδικά μετά την επανεκλογή του Trump.

Φυσικά, αυτές οι ακραίες αντιδράσεις δεν γεννήθηκαν εν κενώ. Μιλάμε για ένα ολόκληρο σύστημα μισογυνισμού κι έμφυλων ανισοτήτων, καθώς και μια συνεχή διάβρωση των δικαιωμάτων των γυναικών σε όλο και πιο αντιδραστικά πολιτικά περιβάλλοντα. Τα ραντεβού και οι σχέσεις είναι απλώς το μικροσκόπιο όπου παρατηρείς την ασυμμετρία. Και, κακά τα ψέματα, μεγάλο μέρος της οργής προς τους άντρες βασίζεται σε προσωπικές εμπειρίες. 

Η συζήτηση γύρω από το χάσμα των φύλων δεν είναι καινούργια. Εμπλουτίζεται εδώ και δεκαετίες. Κι όμως το να ξεγράψεις ολόκληρο το ανδρικό φύλο μοιάζει τουλάχιστον απλουστευτικό, έως και επικίνδυνο. Ωθεί κι άλλους άντρες στα μισογυνιστικά μονοπάτια του manosphere. Κάνει τις straight γυναίκες να ρίξουν κι άλλο τα στάνταρ τους (γιατί αν όλοι οι άνδρες έχουν πρόβλημα, τότε ποιο το νόημα να επενδύσεις σε μια νέα σχέση;). Αλλά κυρίως είναι ένας ασπρόμαυρος τρόπος σκέψης, που δεν αρκεί για να περιγράψει την πραγματικότητα ούτε και προσφέρει ουσιαστικές λύσεις στην ερωτική κρίση, που βιώνουμε. 

Γιατί, ναι, έχουμε κρίση και μάλιστα παγκόσμια. Σύμφωνα με νέα ανάλυση του John Burn-Murdoch στους Financial Times, από τις ΗΠΑ μέχρι τη Φινλανδία, τη Νότια Κορέα, την Τουρκία, την Τυνησία και την Ταϊλάνδη, οι γεννήσεις μειώνονται και ένα μέρος αυτής της μείωσης φαίνεται πως σχετίζεται με τη μείωση του αριθμού των ζευγαριών. Όταν πλέον δημιουργούνται σχέσεις, είναι πιο εύθραυστες απ’ ό,τι στο παρελθόν: στη Φινλανδία, είναι πια πιο συχνό ένα ζευγάρι που συγκατοικεί να χωρίσει, παρά να κάνει παιδί.

Όπως επισημαίνουν οι Financial Times, η πτώση των γεννήσεων μπορεί να μοιάζει «αθώα» ή ακόμα και θετική, αν τη δούμε σαν αποτέλεσμα της ανόδου των ευτυχισμένων ζευγαριών με διπλό εισόδημα και χωρίς παιδιά. Αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη, καθώς πολλοί άνθρωποι παραμένουν μόνοι για μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής τους.

Αν και είναι αλήθεια ότι πολλοί άνθρωποι, ανεξαιρέτως φύλου και ηλικίας, είναι ευτυχισμένοι μόνοι τους, παλαιότερες έρευνες έχουν δείξει ότι οι ελεύθερες, άτεκνες γυναίκες είναι η πιο ευτυχισμένη δημογραφική ομάδα. Αν και είναι θετικό ότι η κοινωνία ασκεί λιγότερη πίεση για γάμο, τα ευρύτερα δεδομένα περί μοναξιάς και απογοήτευσης στον σύγχρονο dating δείχνουν ότι υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που θέλει να είναι σε σχέση (και να αποκτήσει παιδιά), αλλά δεν βρίσκει κατάλληλο σύντροφο.

Ο Burn-Murdoch εντοπίζει κάποιους λόγους για αυτό το φαινόμενο. Εξηγεί ότι η αύξηση της εργένικης ζωής συμβαδίζει με την άνοδο των social media, ειδικά στις γυναίκες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνες, οι γυναίκες στην μετα-ιντερνετική εποχή, έχουν περισσότερη ελευθερία να επιλέξουν να μείνουν μόνες αν νιώθουν ότι δεν έχουν βρει τον κατάλληλο άνθρωπο. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι τα social media διευκολύνουν τη διάδοση πιο ελευθεριακών αξιών και ενισχύουν την ενδυνάμωση των γυναικών. 

Τα παραπάνω δεν είναι ένδειξη των απαιτήσεων που έχουν ξεφύγει, αλλά ενός πολιτισμικού επιπέδου που έχει ανέβει. Οι γυναίκες δεν περιμένουν πια να «σωθούν» από τη μοναξιά τους. Έχουν μάθει να απολαμβάνουν τη ζωή μόνες τους, χωρίς αυτό να σημαίνει πως (μερικές) δεν επιθυμούν ακόμη τη σύνδεση. Την επιθυμούν και πολύ μάλιστα, αλλά όχι με όποιο κόστος.

Κι έτσι, βρισκόμαστε σ’ αυτό το παράξενο μεταίχμιο. Από τη μία, μια αυξανόμενη δυσπιστία απέναντι στους άντρες. Από την άλλη, μια βαθιά επιθυμία να αποκατασταθεί το ερωτικό ως χώρος εμπιστοσύνης, παιχνιδιού, κοινότητας, ευτυχίας και απόλαυσης. Στην ουσία, οι περισσότερες από εμάς δεν θέλουμε λιγότερα ραντεβού, αλλά καλύτερα. Όχι παραπάνω γνωριμίες αλλά περισσότερο συναισθηματικό ξεγύμνωμα - πάντα επί ίσοις όροις. Όχι άλλες βραδιές όπου εξηγούμε ξανά και ξανά τα βασικά για το σεξισμό, τη συναισθηματική διαθεσιμότητα, το τι σημαίνει να νοιάζεσαι. Θέλουμε έναν έρωτα με επίγνωση. Όχι σαν αυτούς που βλέπουμε στις ταινίες, αλλά σαν αυτούς που μπορούμε να αντέξουμε.

Ίσως έχουμε μπροστά μας μερικά ακόμη άκαρπα ραντεβού, μερικές αποτυχημένες σχέσεις και μερικά ακόμη ghosting. Αλλά κάπου, στο βάθος, θα κρατάμε χώρο. Γιατί στο τέλος της μέρας, μπορεί να είμαστε κουρασμένες, αλλά ας μην είμαστε κυνικές Αυτό μπορεί να είναι το πιο επαναστατικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε.

Κι αν νιώθεις κι εσύ ότι έχεις αρχίσει να κουράζεσαι με τις σύγχρονες σχέσεις και το πεδίο του dating, μην ανησυχείς — δεν είσαι μόνη. Το ίδιο σκέφτηκαν και η Ειρήνη Ζουρνατζή με την Έλενα Πάκου και στο νέο επεισόδιο του podcast "Έχεις 2 λεπτά;" επιχειρούν να καταλάβουν γιατί οι άνδρες δεν θέλουν πια σχέσεις. Τελικά, είναι θέμα εποχής; Θέμα κοινωνίας; Ή κάτι που όλοι νιώθουμε και κανείς δεν λέει δυνατά;

Για περισσότερες απαντήσεις, ακούστε παρακάτω: