Τι συμβαίνει στο σώμα σου όταν έχεις πολύ στρες

Όλοι νιώθουμε στρες κατά καιρούς, είναι εξάλλου κάτι συνυφασμένο με τα ups και τα downs που αντιμετωπίζουμε στη ζωή. Το στρες προέρχεται από πολλές πηγές: μπορεί να προκληθεί από συνθήκες στο περιβάλλον μας, από το σώμα μας, τις σκέψεις μας και το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας. Είναι απολύτως φυσικό να νιώθουμε στρεσαρισμένοι σε στιγμές που βιώνουμε πίεση (όπως π.χ όταν δίνουμε εξετάσεις) και το σώμα μας είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να αντιμετωπίζει το στρες και να αντιδρά σε αυτό.

Όταν νιώθουμε υπό πίεση, το νευρικό μας σύστημα δίνει εντολή στο σώμα μας να απελευθερώσει τις ορμόνες του στρες που περιλαμβάνουν την αδρεναλίνη, την νορεπινεφρίνη (ή, αλλιώς, νοραδρεναλίνη) και την κορτιζόλη. Οι ορμόνες αυτές επιφέρουν σωματικές αλλαγές ώστε να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε την απειλή ή τον κίνδυνο που βρίσκεται ενώπιον μας. Ο μηχανισμός αυτός αποκαλείται “αντίδραση στο στρες” ή, αλλιώς, “αντίδραση πάλης ή φυγής”.

Το στρες μπορεί, για την ακρίβεια, να είναι κάτι θετικό καθώς μας βοηθάει να είμαστε σε εγρήγορση, να κινητοποιούμαστε, να προτεραιοποιούμε και να συγκεντρωνόμαστε στα σημαντικά καθήκοντα που έχουμε να επιτελέσουμε. Όταν η πίεση υποχωρεί, το σώμα επανέρχεται στην ισορροπία του και αρχίζουμε να νιώθουμε ξανά ήρεμοι. Όταν όμως βιώνουμε στρες πολύ συχνά ή για μεγάλα χρονικά διαστήματα ή όταν τα αρνητικά συναισθήματα μας υπερνικούν την ικανότητα μας να το διαχειριστούμε, τότε προκύπτει πρόβλημα. Η συνεχής ενεργοποίηση του νευρικού συστήματος που βιώνει την αντίδραση στο στρες (αντίδραση πάλης ή φυγής) μπορεί να καταπονήσει τον οργανισμό μας και να του προκαλέσει φθορές. Ας δούμε παρακάτω πώς το στρες επιδρά στα συστήματα του οργανισμού μας:

Αναπνευστικό σύστημα

Όταν είμαστε στρεσαρισμένοι, το αναπνευστικό σύστημα επηρεάζεται άμεσα. Τείνουμε να αναπνέουμε πιο έντονα και πιο γρήγορα σε μία προσπάθεια ν’ απελευθερωθεί άμεσα περισσότερο οξυγόνο στο αίμα μας που θα κυκλοφορήσει σε όλο το σώμα. Παρόλο που αυτό μπορεί να μην είναι πρόβλημα για τους περισσότερους από μας, μπορεί ωστόσο ν’ αποτελέσει πρόβλημα για τους ανθρώπους που υποφέρουν από άσθμα οι οποίοι μπορεί να νιώσουν δύσπνοια πασχίζοντας να πάρουν περισσότερο οξυγόνο. Το στρες μπορεί επίσης να προκαλέσει γρήγορη και ρηχή αναπνοή, κάτι που δεν μας επιτρέπει παρά να λάβουμε την minimum  ποσότητα αέρα αναπνέοντας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στο φαινόμενο του υπεραερισμού -που είναι πιο πιθανό να προκύψει αν κάποιος έχει την τάση για άγχος και κρίσεις πανικού.

Ανοσοποιητικό σύστημα

Το στρες βλάπτει το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Η κορτιζόλη που απελευθερώνεται στο σώμα μας, καταβάλλει το ανοσοποιητικό κι’ έτσι γινόμαστε πιο επιρρεπείς σε λοιμώξεις και σε χρόνιες φλεγμονές. Η ικανότητα του οργανισμού μας να καταπολεμήσει τις ασθένειες μειώνεται.

Μυοσκελετικό σύστημα

Το μυοσκελετικό μας σύστημα επίσης επηρεάζεται. Οι μυς μας “τσιτώνονται” (για να χρησιμοποιήσουμε μια λέξη της καθομιλουμένης που περιγράφει ιδανικά την συγκεκριμένη αίσθηση) κάτι που αποτελεί την φυσική αντίδραση του σώματος ώστε να μας προστατέψει από τον τραυματισμό και τον πόνο (ιδιαίτερα σε μια κατάσταση πάλης, σύμφωνα με τον μηχανισμό πάλης-φυγής). Η παρατεταμένη και επαναλαμβανόμενη ένταση στους μυς μπορεί να προκαλέσει σωματικούς πόνους και, ειδικά όταν αφορά την περιοχή των ώμων, του λαιμού και του κεφαλιού μπορεί να οδηγήσει σε πονοκεφάλους και ημικρανίες.

Καρδιαγγειακό σύστημα

Το στρες έχει επίδραση και στο καρδιαγγειακό μας σύστημα. Όταν το στρες είναι οξύ (στιγμιαίο) οι καρδιακοί παλμοί μας και η πίεση του αίματος αυξάνονται, ωστόσο επιστρέφουν σε φυσιολογικά επίπεδα όταν το στρες περάσει. Αν όμως το οξύ στρες επαναλαμβάνεται συχνά ή μετατρέπεται σε χρόνιο (το βιώνουμε δηλαδή για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα) μπορεί να προκαλέσει φθορές στα αιμοφόρα αγγεία και στις αρτηρίες μας κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο για υπέρταση, καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό.

Ενδοκρινικό σύστημα

Το ενδοκρινικό μας σύστημα επίσης υποφέρει από το στρες. Το σύστημα αυτό παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης μας, στην ανάπτυξη, τη λειτουργία των ιστών, τον μεταβολισμό και τις αναπαραγωγικές διαδικασίες του οργανισμού μας. Ο μεταβολισμός μας επηρεάζεται από το στρες. Ο υποθάλαμος βρίσκεται στον εγκέφαλο και παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο συνδέοντας το ενδοκρινικό σύστημα με το νευρικό μας σύστημα. Τα σήματα του στρες που προέρχονται από τον υποθάλαμο πυροδοτούν την απελευθέρωση των ορμόνων του στρες (της κορτιζόλης και της επινεφρίνης) και τότε παράγεται σάκχαρο από το συκώτι για να μας τροφοδοτήσει με ενέργεια ώστε να αντιμετωπίσουμε τη στρεσογόνο κατάσταση. Ο οργανισμός των περισσοτέρων ανθρώπων απορροφά το έξτρα σάκχαρο όταν το στρες υποχωρεί αλλά για κάποιους ανθρώπους υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για διαβήτη.

Γαστρεντερικό σύστημα

Το στρες μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες και για το γαστρεντερικό μας σύστημα. Μπορεί κανείς να νιώθει αίσθηση καύσου στο στήθος και την περιοχή του οισοφάγου και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση -ιδιαίτερα αν έχει αλλάξει τις διατροφικές του συνήθειες τρώγοντας περισσότερο ή λιγότερο λόγο άγχους ή αν έχει αυξήσει την κατανάλωση λιπαρών και ζαχαρούχων τροφών. Η ικανότητα του εντέρου να απορροφά θρεπτικά στοιχεία από το τρόφιμα ενδέχεται να μειωθεί ενώ μπορεί κανείς επίσης να υποφέρει από στομαχόπονο, φουσκώματα, ναυτία, διάρροια ή δυσκοιλιότητα.

Αναπαραγωγικό σύστημα

Μπορεί να προκύψουν προβλήματα και με το αναπαραγωγικό σύστημα λόγω στρες. Για τους άντρες το χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή της τεστοστερόνης και του σπέρματος. Το στρες μπορεί επιπλέον να προκαλέσει στυτική δυσλειτουργία ακόμη και ανικανότητα. Οι γυναίκες μπορεί να παρατηρήσουν αλλαγές στον έμμηνο κύκλο τους και πιο έντονα προεμμηνορρυσιακά συμπτώματα.

Η επίδραση του στρες στο νου και το πνεύμα

Το στρες έχει σημαντικές συνέπειες στη συναισθηματική μας ευεξία. Είναι φυσιολογικό να νιώθουμε εναλλαγές στη διάθεσή μας στην καθημερινότητά μας αλλά όταν υποφέρουμε από στρες μπορεί να νιώθουμε πιο κουρασμένοι, οι εναλλαγές στη διάθεση γίνονται πιο έντονες και απότομες ή νιώθουμε πιο ευερέθιστοι από το συνηθισμένο. Το στρες προκαλεί υπερδιέγερση κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να έχουμε δυσκολία ν’ αποκοιμηθούμε ή να παραμείνουμε κοιμισμένοι γι’ αρκετές ώρες και βιώνουμε ανήσυχες νύχτες. Αυτό επιδεινώνει την ικανότητα της συγκέντρωσης, της προσοχής, της εκμάθησης και της μνήμης μας. Οι ερευνητές έχουν συνδέσει την κακή ποιότητα του ύπνου με χρόνια προβλήματα υγείας, με την κατάθλιψη ακόμη και την παχυσαρκία.

Ο τρόπος, επίσης, με τον οποίο να αντιμετωπίζουμε το στρες έχει ένα έμμεσο αποτέλεσμα στην υγεία μας. Όταν βρίσκονται υπό πίεση, αρκετοί άνθρωποι μπορεί να υιοθετήσουν περισσότερες επιβλαβείς συνήθειες όπως το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ακόμη και η χρήση ναρκωτικών, για να ανακουφιστούν από το στρες. Αυτές οι συμπεριφορές όμως αποτελούν ακατάλληλους τρόπους για ν’ αντιμετωπίσει κανείς το στρες. Αντιθέτως, οδηγούν σε περισσότερα προβλήματα υγείας και κινδύνους για την προσωπική μας ασφάλεια και ευεξία.

Συνεπώς, είναι σημαντικό να βρούμε τρόπο να διαχειριζόμαστε το στρες μας προτού μας…διαχειριστεί αυτό. Το μυστικό είναι να το κρατάμε ελεγχόμενο και κοντρολαρισμένο. Λίγο στρες στη ζωή είναι φυσιολογικό, μπορεί μάλιστα να μας βοηθά να νιώθουμε ενεργοποιημένοι, κινητοποιημένοι, συγκεντρωμένοι ακόμα και ενθουσιασμένοι. Είναι καλή ιδέα ν’ αναλάβουμε δράση υιοθετώντας θετικές πρακτικές και κατευθύνσεις ώστε να διοχετεύουμε αυτή την ενέργεια αποτελεσματικά. Έτσι, μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας ν’ αποδίδει καλύτερα, να καταφέρνει περισσότερα και να νιώθει καλά!

*Πηγή φωτογραφιών: Istockphoto.com