ΤΟ ΒΗΜΑ logo

Η Annie Lennox διαγνώστηκε στα 70 με ΔΕΠΥ – Γιατί είναι τόσο δύσκολο να διαγνωστεί στις γυναίκες;

Η Annie Lennox διαγνώστηκε στα 70 με ΔΕΠΥ – Γιατί είναι τόσο δύσκολο να διαγνωστεί στις γυναίκες; 1
Getty

Ο Οκτώβριος είναι ο παγκόσμιος μήνας ευαισθητοποίησης για τη ΔΕΠΥ. Η εξομολόγηση της Annie Lennox ανοίγει μια συζήτηση που υπήρχε αθόρυβα για χρόνια: η ΔΕΠΥ δεν είναι παιδική ιστορία, δεν αφορά μόνο τους άνδρες, και η αναγνώρισή της στην ενήλικη ζωή μπορεί να αλλάξει σημαντικά την ποιότητα ζωής.

ΑΠΟ GRACE TEAM

Όταν τραγουδούσε το «Sweet Dreams» μαζί με τους Eurythmics, δύσκολα θα φανταζόταν ότι, σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αργότερα, θα ανακάλυπτε κάτι νέο για τον ίδιο της τον εαυτό. Η Annie Lennox, στα 70 της χρόνια, αποκάλυψε ότι διαγνώστηκε με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ ή, στα αγγλικά, ADHD), μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που αλλάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, συγκεντρωνόμαστε, αντιδρούμε και ζούμε. Είναι η στιγμή που υπενθυμίζει ότι η αυτογνωσία δεν έχει ηλικία και ότι η ζωή συνεχίζει να μας διδάσκει ακόμα και όταν νομίζουμε ότι γνωρίζουμε τον εαυτό μας.

Η Lennox μίλησε στην εκπομπή Woman’s Hour του BBC, περιγράφοντας τον εαυτό της ως «σαν καρακάξα»: παρατηρητική, ευαίσθητη, νευροδιαφορετική. Η διάγνωση, όπως λέει, εξηγεί τις δεκαετίες συμπεριφορών και εσωτερικών συγκρούσεων που ποτέ δεν είχε καταλάβει πλήρως. Εκείνες τις διακυμάνσεις της προσοχής, τις παρορμήσεις, τη συνεχή ανάγκη για κίνηση ή δραστηριότητα, ακόμα και την αίσθηση ότι ο εγκέφαλος ψάχνει διέγερση που δεν μπορεί να βρει μέσα στον ίδιο του τον εαυτό.

Η ιστορία της δεν είναι μοναδική. Χιλιάδες γυναίκες ανακαλύπτουν τη ΔΕΠΥ μόνο στην ενήλικη ζωή τους, πολύ μετά την παιδική ηλικία, και συχνά όταν τα σημάδια είναι χρόνια εμφανή. Οι μελέτες επικεντρώθηκαν παραδοσιακά στους άνδρες, αφήνοντας τις γυναίκες υποδιαγνωσμένες: ευαισθησία σε θορύβους, ντροπαλότητα ή αντικοινωνικότητα, συναισθηματική αστάθεια, δυσκολία στην οργάνωση της καθημερινότητας, ροπή σε εθισμούς, και άλλα συμπτώματα. Αποτέλεσμα: μια ζωή που φαίνεται «χαοτική» ή «ανήσυχη», με συχνά ψυχολογικά επακόλουθα, όπως άγχος, κατάθλιψη ή συναισθηματική εξάντληση.

Οι ειδικοί τονίζουν ότι η ΔΕΠΥ στις γυναίκες εκδηλώνεται διαφορετικά από ό,τι στους άνδρες. Δεν είναι μόνο η υπερκινητικότητα που βλέπει κανείς με το μάτι· είναι η εσωτερική ένταση, η ανάγκη για συνεχή δραστηριότητα, ο τρόπος που τα συναισθήματα χτυπούν τη λογική, επηρεάζοντας σχέσεις, εργασία και αυτοεκτίμηση. Η Δρ. Jenna Vyas-Lee, κλινική ψυχολόγος, σημειώνει ότι τα άτομα με ΔΕΠΥ αναζητούν διέγερση σε διάφορες μορφές – από gaming και social media μέχρι σεξουαλική δραστηριότητα – όχι επειδή είναι απλώς «ανήσυχα», αλλά γιατί ο εγκέφαλος λειτουργεί με διαφορετικούς ρυθμούς, σαν να είναι συνεχώς σε έλλειψη εσωτερικής διέγερσης.

Η επιστήμη για τη μελέτη της ΔΕΠΥ αναπτύχθηκε με βάση τη συμπεριφορά των αγοριών στα σχολεία — παιδιά που δεν μπορούσαν να καθίσουν ήσυχα, διέκοπταν το μάθημα, πετούσαν την καρέκλα. Τα κορίτσια όμως δεν εκφράζουν πάντα τη διάσπαση προσοχής και την υπερκινητικότητα με αυτόν τον τρόπο. Συχνά είναι εσωτερική: ανησυχία, overthinking, τελειομανία, άγχος. Έτσι, τα περισσότερα κορίτσια δεν «φαίνονται» προβληματικά και η διαταραχή τους περνά απαρατήρητη.

Επιπλέον, στα κορίτσια και τις γυναίκες εκδηλώνεται πιο έντονα το φαινόμενο του masking. Επειδή η κοινωνία, το σχολείο, η οικογένεια, συγχωρούν πιο εύκολα τα «δύσκολα» ή «σκανδαλιάρικα» αγόρια από ότι τα κορίτσια, από μικρές μαθαίνουν να είναι ευγενικές, τακτικές, προσεγμένες, να μην γκρινιάζουν, να βοηθούν. Οπότε, όταν δυσκολεύονται να οργανώσουν το χρόνο τους ή να διατηρήσουν τη συγκέντρωσή τους, το ερμηνεύουν ως προσωπική αποτυχία και όχι ως νευρολογική ιδιαιτερότητα. Η ενοχή σκεπάζει το σύμπτωμα.

Με τον καιρό αναπτύσσουν μηχανισμούς κάλυψης: κάνουν υπερπροσπάθεια, κρατούν λίστες, δουλεύουν μέχρι εξάντλησης, ζητούν βοήθεια κρυφά ή καταρρέουν μόλις κλείσει η πόρτα. Αυτή η συνεχής απόκρυψη κάνει τη ΔΕΠΥ αόρατη για γιατρούς και ψυχολόγους που δεν έχουν εμπειρία στη γυναικεία εκδοχή της. Επιπλέον, αν μια γυναίκα έχει καριέρα, φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά της, δείχνει οργανωμένη, κλπ κανείς δεν θα υποψιαστεί ότι πάσχει από ΔΕΠΥ. Ακόμα κι αν το πετυχαίνει με τίμημα το burnout, την αϋπνία και την εξάντληση.

Σε πολλές γυναίκες η ΔΕΠΥ διαγιγνώσκεται λανθασμένα ως άγχος, κατάθλιψη, οριακή ή διπολική διαταραχή. Και τα τρία μπορεί να συνυπάρχουν ή να είναι δευτερογενή αποτελέσματα της ίδιας αιτίας: ενός εγκεφάλου που παλεύει να οργανωθεί μέσα σε έναν κόσμο που του ζητά συνέχεια έλεγχο.

Η εξομολόγηση της Annie Lennox ανοίγει μια συζήτηση που υπήρχε αθόρυβα για χρόνια: η ΔΕΠΥ δεν είναι παιδική ιστορία, δεν αφορά μόνο τους άνδρες, και η αναγνώρισή της στην ενήλικη ζωή μπορεί να αλλάξει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Η διάγνωση δίνει εργαλεία για κατανόηση και διαχείριση, είτε μέσω φαρμακευτικής αγωγής, είτε με τρόπους να αναδομηθεί η καθημερινότητα, μειώνοντας την εσωτερική αναστάτωση και την ψυχολογική φθορά. Η ΔΕΠΥ στις γυναίκες δεν είναι λιγότερο συχνή. Είναι λιγότερο ορατή. Είναι η αόρατη υπερκινητικότητα του μυαλού, η υπερφόρτωση συναισθημάτων, η συνεχής εσωτερική φασαρία. Και γι’ αυτό η διάγνωση έρχεται συχνά αργά, σαν εξήγηση που έλειπε για δεκαετίες ζωής.

Η Annie Lennox δείχνει ότι ποτέ δεν είναι αργά για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας με έναν νέο τρόπο. Η ΔΕΠΥ δεν είναι έλλειψη ή αδυναμία· είναι ένας διαφορετικός τρόπος ύπαρξης, που μπορεί να εξηγεί χρόνια αδιευκρίνιστα μοτίβα συμπεριφοράς, και η αναγνώρισή της μπορεί να προσφέρει ανακούφιση, αυτογνωσία και ειλικρινή αίσθηση ελέγχου. Ακόμα και στα 70, η ζωή συνεχίζει να μας μαθαίνει και να μας εκπλήσσει.


Demy: Όρια, φόβοι και η επιστροφή στον πυρήνα

Η Ειρήνη και η Έλενα υποδέχονται στο στούντιο τη Demy για μια ειλικρινή συζήτηση που θα σας αγγίξει περισσότερο από όσο φαντάζεστε.


READ MORE

ΑΠΟΡΡΗΤΟ