Στον σύγχρονο εργασιακό κόσμο, όπου η «ηγεσία» εξακολουθεί να φέρει πάνω της έντονα ανδρικά χαρακτηριστικά, οι γυναίκες καλούνται να κινηθούν σε ένα περίπλοκο τοπίο προσδοκιών, προκαταλήψεων και άγραφων κανόνων. Η «καλή συνάδελφος», εκείνη που είναι συνεργάσιμη, χαμηλών τόνων και πάντα ευγενική, παραμένει κοινωνικά αποδεκτή αλλά σπάνια ανταμείβεται με θέσεις εξουσίας. Αντίθετα, οι γυναίκες που επιλέγουν να είναι πιο διεκδικητικές, να υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους, να λένε «όχι» και να θέτουν όρια, πολύ συχνά στιγματίζονται ως «δύσκολες» ή ακόμη και «bitches». Ο όρος, φορτισμένος και υποτιμητικός, λειτουργεί σαν όπλο κοινωνικού ελέγχου· όμως η πραγματικότητα δείχνει κάτι διαφορετικό: αυτές οι γυναίκες είναι συχνά εκείνες που ανεβαίνουν ταχύτερα στην ιεραρχία, αποκτούν ισχυρότερη φωνή και κατακτούν θέσεις ηγεσίας.
Η εισαγωγή αυτή δεν στηρίζεται σε εντυπώσεις αλλά σε πραγματικά δεδομένα: έρευνες από κορυφαία πανεπιστήμια (MIT, Yale, LeanIn/McKinsey) έχουν δείξει ότι οι προκαταλήψεις απέναντι στις «δύσκολες» γυναίκες συνυπάρχουν με την ανάγκη για ηγετικές δεξιότητες που παραδοσιακά συνδέονται με τους άνδρες. Έτσι, εκείνες που τολμούν να σπάσουν το στερεότυπο, ακόμη κι αν χρεωθούν τον υποτιμητικό χαρακτηρισμό, βρίσκονται πιο κοντά στις ευκαιρίες προαγωγής, μεγαλύτερης αμοιβής και επιρροής.
Η «δύσκολη» γυναίκα: Αντίληψη και πραγματικότητα
Σύμφωνα με μελέτη του MIT Sloan School of Management, οι γυναίκες λαμβάνουν υψηλότερες αξιολογήσεις απόδοσης από τους άνδρες, αλλά οι αξιολογήσεις τους για το «δυναμικό» τους είναι κατά 8,3% χαμηλότερες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι γυναίκες να είναι κατά 14% λιγότερο πιθανό να προαχθούν, παρά την καλύτερη απόδοσή τους.
Αυτή η αντίφαση υπογραμμίζει την ύπαρξη έμφυλων προκαταλήψεων στον εργασιακό χώρο, όπου οι γυναίκες που εκφράζουν συχνά αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό ή αρνητικά. Παρά τις προκαταλήψεις, οι γυναίκες που χαρακτηρίζονται ως «δύσκολες» συχνά αμφισβητούν τις παραδοσιακές προσδοκίες και κοινωνικές νόρμες, διεκδικώντας ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες. Αυτή η στρατηγική μπορεί να τους επιτρέψει να ξεχωρίσουν και να προχωρήσουν ταχύτερα στην καριέρα τους.
Με το να αμφισβητούν τις παραδοσιακές προσδοκίες και να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους, οι γυναίκες δείχνουν ηγετικές δεξιότητες που αναγνωρίζονται ως απαραίτητες για προαγωγές και επαγγελματική ανέλιξη. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, οι γυναίκες που ενεργούν με αυτοπεποίθηση και υπερασπίζονται τον εαυτό τους σε ομαδικό περιβάλλον συχνά αξιολογούνται θετικά ως ηγέτες, ενώ η απλή υποτακτική συμπεριφορά δεν τους δίνει την ίδια αναγνώριση.
Η σημασία της αυτοεκτίμησης και της αυτοπροβολής
Έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να προωθήσουν τον εαυτό τους σε σύγκριση με τους άνδρες, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την επαγγελματική τους ανέλιξη. Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, μόνο το 24% των γυναικών αισθάνονται πολύ άνετα να μιλούν για τα επιτεύγματά τους στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο ή στη δουλειά. Αυτή η έλλειψη αυτοπροβολής μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη αναγνώριση και περιορισμένες ευκαιρίες ανέλιξης.
Επιπλέον, η αυτοεκτίμηση επηρεάζει άμεσα την επαγγελματική πορεία των γυναικών. Σύμφωνα με άλλη μελέτη του Χάρβαρντ, οι γυναίκες συχνά αξιολογούν την απόδοσή τους χαμηλότερα από ό,τι οι άνδρες, ακόμη και όταν έχουν επιτύχει καλύτερα αποτελέσματα
Για να ξεπεράσουν αυτά τα εμπόδια, οι γυναίκες μπορούν να αναπτύξουν στρατηγικές ενίσχυσης της αυτοεκτίμησης και της αυτοπροβολής. Αυτό περιλαμβάνει την αναγνώριση και την ανάδειξη των επιτευγμάτων τους, την ανάπτυξη δικτύων υποστήριξης και την αναζήτηση καθοδήγησης από μέντορες. Επιπλέον, η εκπαίδευση σε δεξιότητες επικοινωνίας και η προώθηση της προσωπικής τους εικόνας μπορούν να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση και να βελτιώσουν την επαγγελματική τους πορεία.
Η σημασία των δικτύων και της υποστήριξης
Στον επαγγελματικό χώρο, η απόδοση και οι δεξιότητες από μόνες τους δεν αρκούν για να εξασφαλίσουν την ανέλιξη. Η ύπαρξη ισχυρών δικτύων και υποστηρικτών παίζει καθοριστικό ρόλο στο πώς οι γυναίκες προωθούνται, αναγνωρίζονται και αξιολογούνται για ηγετικές θέσεις. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο PMC (PubMed Central), οι γυναίκες που συμμετέχουν ενεργά σε επαγγελματικά δίκτυα και έχουν μέντορες ή «σπόνσορες» στην εργασία τους είναι σημαντικά πιο πιθανό να προαχθούν και να αποκτήσουν μεγαλύτερη επιρροή.
Η δημιουργία ενός δικτύου δεν αφορά μόνο την ανάπτυξη επαγγελματικών σχέσεων αλλά και την πρόσβαση σε πόρους, πληροφορίες και στρατηγικές υποστήριξης. Οι υποστηρικτές (mentors και sponsors) μπορούν να παρέχουν καθοδήγηση, να αναγνωρίσουν τα επιτεύγματα των γυναικών και να τις συστήσουν για ευκαιρίες που διαφορετικά μπορεί να ήταν αόρατες. Αυτός ο τύπος κοινωνικής και επαγγελματικής υποστήριξης μειώνει τα εμπόδια που προκαλούνται από προκαταλήψεις ή στερεότυπα φύλου, επιτρέποντας στις γυναίκες να διαχειριστούν με μεγαλύτερη ευχέρεια προκλήσεις και αντιξοότητες.
Επιπλέον, η συμμετοχή σε δίκτυα προσφέρει και ψυχολογική υποστήριξη. Οι γυναίκες που έχουν πρόσβαση σε κοινότητες με κοινές εμπειρίες μπορούν να αντλήσουν αυτοπεποίθηση, στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων και ιδέες για την προώθηση της καριέρας τους. Αυτό το δίκτυο υποστήριξης λειτουργεί ως «ασπίδα» απέναντι σε πιθανές αδικίες ή αμφισβητήσεις και ενισχύει την ικανότητα λήψης αποφάσεων και ανάληψης πρωτοβουλιών.
Στο νέο επεισόδιο του podcast «Έχεις δύο λεπτά» η Ειρήνη Ζουρνατζή και η Έλενα Πάκου, μιλούν για όλους τους λόγους που οι «bitches» πετυχαίνουν περισσότερα στην καριέρα τους. Με χιούμορ, ειλικρίνεια και προσωπικά παραδείγματα, αναλύουν το σύνδρομο του «καλού κοριτσιού» και γιατί μας κρατάει πίσω, τους λόγους που οι γυναίκες συχνά βαφτίζονται «bitches», ενώ οι άντρες «δυναμικοί», την τέχνη της διεκδίκησης χωρίς να χάνεις την αυθεντικότητά σου και τόσα όλα. Καλή ακρόαση!
