Μυοσκελετικοί πόνοι, ξηροφθαλμία, κόπωση και νέες διαγνώσεις όπως θυρεοειδίτιδα Hashimoto ή σύνδρομο Sjögren φέρνουν την εμμηνόπαυση στο μικροσκόπιο της αυτοανοσίας. Τι ακριβώς συμβαίνει στο γυναικείο σώμα όταν οι ορμόνες αλλάζουν ρότα; Ένας μικρός «σεισμός» στο ανοσοποιητικό είναι αρκετός για να πυροδοτήσει μια χρόνια πάθηση;
Η εμμηνόπαυση δεν είναι απλώς το τέλος της περιόδου. Είναι μια βαθιά ενδοκρινική μετάβαση που επηρεάζει σχεδόν κάθε σύστημα του γυναικείου οργανισμού – και το ανοσοποιητικό δεν αποτελεί εξαίρεση.
Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, η δραματική πτώση των οιστρογόνων μπορεί να διαταράξει τη λεπτή ισορροπία του ανοσοποιητικού, ανοίγοντας το δρόμο σε νοσήματα που είτε «κοιμόντουσαν» στο σώμα είτε ήταν μέχρι πρότινος υποκλινικά.
Η ορμονική επίδραση στο ανοσοποιητικό
Τα οιστρογόνα έχουν αποδεδειγμένα αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και συμμετέχουν ενεργά στην ανοσορρύθμιση. Η πτώση τους συνδέεται με:
Αυξημένα επίπεδα προφλεγμονωδών κυτοκινών (όπως η IL-6 και ο TNF-α).
Απορρύθμιση των Τ και Β λεμφοκυττάρων, με συνέπεια την αυξημένη πιθανότητα λανθασμένης αυτο-αντίδρασης του οργανισμού.
Μείωση της ανοσοανεκτικότητας, ιδιαίτερα σε γυναίκες με γενετική προδιάθεση.
Αυτοάνοσα όπως:
Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Σύνδρομο Sjögren
Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
Ερυθηματώδης λύκος
μπορεί να εμφανιστούν ή να επιδεινωθούν σε αυτή την περίοδο.
Η θεωρία της «ορμονικής απορρύθμισης»
Η Dr. Jen Gunter, γυναικολόγος και συγγραφέας, εξηγεί:
«Κατά την αναπαραγωγική ηλικία, το σώμα των γυναικών λειτουργεί με ένα πολύπλοκο ανοσολογικό σύστημα που πρέπει να επιτρέπει την εγκυμοσύνη χωρίς να καταστρέφει το ξένο DNA του εμβρύου. Αυτή η ισορροπία χάνεται απότομα με την εμμηνόπαυση».
Η μείωση των οιστρογόνων – που μέχρι πρότινος ενίσχυαν την ανοσολογική επαγρύπνηση χωρίς να προκαλούν υπερδιέγερση – μπορεί τώρα να «ξεκλειδώσει» ένα αυτοάνοσο μόλις το ανοσοποιητικό βρεθεί χωρίς ρύθμιση.
Ποια συμπτώματα πρέπει να σας κινητοποιήσουν
Πολλές γυναίκες νομίζουν ότι απλώς γερνάνε ή ότι «είναι από την κούραση», ενώ στην πραγματικότητα το σώμα τους μπαίνει σε νέα φάση. Συμπτώματα που θα πρέπει να διερευνηθούν περιλαμβάνουν:
Πόνοι στις αρθρώσεις και στους μυς που επιμένουν.
Ξηρότητα ματιών και στόματος (ύποπτα για Sjögren).
Ανεξήγητη κόπωση ή brain fog.
Διαταραχές στον θυρεοειδή – ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.
Αλλαγές στο δέρμα, στα μαλλιά ή στα νύχια.
Ορμονικοί και αυτοάνοσοι δείκτες μπορεί να ζητηθούν από τον γιατρό για μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα.
Είναι η εμμηνόπαυση η αιτία; Ή απλώς ο καταλύτης;
Οι ειδικοί συμφωνούν:
Η εμμηνόπαυση δεν προκαλεί άμεσα αυτοάνοσα νοσήματα. Μπορεί όμως: να λειτουργήσει ως πυροδότης, να επιδεινώσει προϋπάρχουσες καταστάσεις, να αποκαλύψει υποκλινικές διαταραχές, να οδηγήσει σε χρόνια φλεγμονή, που εν τέλει διαβρώνει την ανοσολογική σταθερότητα.
Ειδικά στις γυναίκες με πρώιμη εμμηνόπαυση (π.χ. πριν τα 45), ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος.
Τι μπορεί να βοηθήσει;
Η φροντίδα της υγείας σε αυτή την περίοδο δεν είναι πολυτέλεια – είναι πρόληψη. Ορισμένες επιλογές που μπορούν να μειώσουν τους κινδύνους:
Ορμονική θεραπεία υποκατάστασης (HRT): υπό προϋποθέσεις και με ιατρική επίβλεψη, μπορεί να βοηθήσει στην εξισορρόπηση του ανοσοποιητικού.
Αντιφλεγμονώδης διατροφή (πλούσια σε Ω3, φρούτα και λαχανικά).
Φυσική άσκηση, ήπια και συστηματική.
Έλεγχος στρες, που επίσης επηρεάζει το ανοσοποιητικό.
Τακτικοί προληπτικοί έλεγχοι – ειδικά θυρεοειδούς και αυτοαντισωμάτων.
Η εμμηνόπαυση δεν είναι απλώς «η αλλαγή» – είναι μια ολική επανεκκίνηση για τον γυναικείο οργανισμό. Και όπως κάθε επανεκκίνηση, μπορεί να αναδείξει δυσλειτουργίες που προηγουμένως δεν φαίνονταν.
Αν νιώθετε ότι κάτι έχει αλλάξει, δεν είναι ιδέα σας. Είναι το σώμα σας που ζητά επαναπροσδιορισμό. Η ενημέρωση, η πρόληψη και η κατάλληλη υποστήριξη μπορούν να κάνουν τη διαφορά ανάμεσα σε μια δύσκολη μετάβαση και σε μια φάση προσωπικής ενδυνάμωσης.
