ΤΟ ΒΗΜΑ logo

Sanae Takaichi: Προς έκπληξη κανενός, η πρώτη πρωθυπουργός της Ιαπωνίας διόρισε μόνο 2 γυναίκες υπουργούς

Sanae Takaichi: Προς έκπληξη κανενός, η πρώτη πρωθυπουργός της Ιαπωνίας διόρισε μόνο 2 γυναίκες υπουργούς 1
Wikipedia

Ναι, η Sanae Takaichi φαίνεται να μην ήταν ειλικρινής στις πρώτες της δηλώσεις σχετικά με το μέλλον των γυναικών της κυβέρνησής της. Περίμενε κανείς φεμινισμούς από τη φωνή του εθνικισμού στην Ιαπωνία, που έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι το πρότυπό της είναι η Margaret Thatcher;

ΑΠΟ ΣΙΝΤΥ ΧΑΤΖΗ

Η εκλογή της Sanae Takaichi ως πρωθυπουργού της Ιαπωνίας στις 21 Οκτωβρίου χαρακτηρίστηκε από τα μέσα ενημέρωσης και τους αναλυτές ως ιστορική στιγμή. Για πρώτη φορά, μια γυναίκα ανέλαβε την κορυφή της ιαπωνικής πολιτικής, και η φαντασία πολλών κινητοποιήθηκε από την ιδέα ότι η χώρα θα εισέρχονταν σε μια νέα εποχή, όπου οι γυναίκες θα διεκδικούσαν ενεργά χώρο και εξουσία σε ένα πολιτικό σκηνικό παραδοσιακά ανδροκρατούμενο.

Οι πρώτες δηλώσεις της Takaichi, που μίλαγε για υπουργικό συμβούλιο με σημαντική γυναικεία συμμετοχή, ενίσχυσαν αυτή την εικόνα. Το πρότυπό της, όπως δήλωσε, ήταν να ακολουθήσει χώρες όπως η Ισλανδία, η Φινλανδία και η Νορβηγία, όπου οι γυναίκες έχουν καταφέρει να συμμετέχουν ουσιαστικά στη λήψη πολιτικών αποφάσεων. Το μήνυμα ήταν σαφές: η γυναικεία παρουσία θα έπρεπε να είναι ουσιαστική και όχι διακοσμητική.

Κι όμως, για όποιον γνώριζε την πορεία και τις πολιτικές πεποιθήσεις της Takaichi, τα πράγματα δεν ήταν ποτέ τόσο ρόδινα. Το πρότυπό της είναι η Margaret Thatcher, η «σιδηρά κυρία» που ανέδειξε τη δύναμη της προσωπικής θέλησης πάνω από τις συλλογικές αξίες και, κυρίως, πάνω από την έννοια του φύλου ως πολιτικού εργαλείου. Η Thatcher δεν ήταν φεμινίστρια· ήταν πολιτικός που αγνόησε τα στερεότυπα περί φύλου για να ενισχύσει τη δική της πολιτική ατζέντα. Η Takaichi φαίνεται να κινείται στον ίδιο άξονα.

Η υπόσχεση για ισορροπία φύλων στο υπουργικό συμβούλιο, εμπνευσμένη από το μοντέλο της Ισλανδίας, ακυρώθηκε μέσα σε τρεις ημέρες. Από τα μέλη του νέου συμβουλίου, μόλις δύο είναι γυναίκες, ενώ η πλειονότητα των θέσεων παραμένει στα χέρια ανδρών. Η πραγματικότητα είναι αμείλικτη: η γυναικεία φωνή, για την οποία πολλοί θρέψαμε προσδοκίες, παραμένει μειοψηφία και το συμβούλιο υπακούει στα παραδοσιακά ανδροκρατούμενα μοτίβα.

Αυτή η ανατροπή υπογραμμίζει ότι η εκλογή μιας γυναίκας δεν αρκεί για να επιφέρει φεμινιστική ή κοινωνική αλλαγή. Όταν το πρότυπο της ηγέτιδας είναι η Thatcher, όταν η προτεραιότητα είναι η συνέχιση των υπαρχόντων δομών και όχι η ανατροπή τους, οι αυταπάτες γρήγορα καταρρέουν. Οι δημόσιες υποσχέσεις για ενίσχυση της γυναικείας συμμετοχής ήταν, υπό το πρίσμα των γεγονότων, περισσότερο επικοινωνιακές από πολιτικές. Είναι αρκετά κοντόφθαλμο να θεωρούμε ντε φακτο νίκη του γυναικείου κινήματος την ανέλιξη μιας γυναίκας στην κορυφή της εξουσίας. Η Thatcher, αν και υπήρξε η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ότι «το φεμινισμό τον θεωρώ δηλητήριο» και ότι «δεν χρωστάω τίποτα στο κίνημα των γυναικών».

Κοινωνικά, η Thatcher απέκλεισε πολιτικές που θα ενίσχυαν τους φτωχότερους, προτάσσοντας την ατομική ευθύνη και την αυτονομία. Η σκληρότητα αυτή ενισχύθηκε από την προσωπική της ρητορική και διαμόρφωσε μια εικόνα ψυχρής ηγέτιδας, αποξενώνοντας μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Βιομηχανικές περιοχές στο βορρά της Αγγλίας και στη Σκωτία καταστράφηκαν, χιλιάδες εργαζόμενοι έμειναν χωρίς δουλειά, ενώ η κοινωνική ανισότητα αυξήθηκε σημαντικά. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια γενιά ανθρώπων που τη θεωρεί υπεύθυνη για οικονομική αδικία και κοινωνικό διχασμό. Το προσωπείο της αυστηρότητας και η αμετακίνητη στάση της δημιούργησαν βαθύ μίσος μεταξύ εκείνων που υπέφεραν από τις αποφάσεις της.

Η σύγκριση των δύο γυναικών αποκαλύπτει μια κοινή συντηρητική προσέγγιση, παρά την διαφορετική πολιτική και πολιτισμική συγκυρία. Και οι δύο ανέλαβαν ηγετικούς ρόλους σε ανδροκρατούμενα πολιτικά συστήματα, χωρίς ωστόσο να προωθήσουν πολιτικές που να ενισχύουν τη θέση των γυναικών στην κοινωνία. Αντιθέτως, οι πολιτικές τους συχνά υποστηρίζουν παραδοσιακές κι εθνικιστικές αξίες και δομές εξουσίας που περιορίζουν την πρόοδο προς την ισότητα των φύλων.

Η απογοήτευση είναι αναπόφευκτη. Στον δημόσιο διάλογο εκφράζεται η αίσθηση ότι η πρωθυπουργία μιας γυναίκας δεν εγγυάται ούτε ανατροπή των παραδοσιακών κανόνων ούτε προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών. Το όνειρο για περιορισμό του κοινωνικού συντηρητισμού και δημιουργία μιας πολιτικής κουλτούρας που προάγει την ισότητα των φύλων παραμένει μακρινό.

Η εκλογή της Sanae Takaichi μπορούσε να είναι μια στιγμή ορόσημο στην πολιτική ιστορία της Ιαπωνίας. Η πραγματικότητα υπενθυμίζει ότι η αλλαγή δεν κρίνεται από το φύλο του ηγέτη, αλλά από τις πρακτικές και τις δομές που εφαρμόζει. Μέχρι να ανατραπούν οι κανόνες που τοποθετούν τις γυναίκες σε προκαθορισμένα πλαίσια, η πρωθυπουργία ενός γυναικείου προσώπου παραμένει περισσότερο σύμβολο παρά μεταρρυθμιστική πράξη.

Η Takaichi δεν ήρθε για να φέρει φεμινισμό. Ήρθε για να διατηρήσει τη συνέχεια ενός πολιτικού συστήματος που παραδοσιακά εξυπηρετεί το κεφάλαιο, καλυμμένη πίσω από την εικόνα μιας ιστορικής πρωτιάς. Και όποιος γνώριζε τις θέσεις της, δεν θα είχε αυταπάτες.


Demy: Όρια, φόβοι και η επιστροφή στον πυρήνα

Η Ειρήνη και η Έλενα υποδέχονται στο στούντιο τη Demy για μια ειλικρινή συζήτηση που θα σας αγγίξει περισσότερο από όσο φαντάζεστε.


READ MORE

ΑΠΟΡΡΗΤΟ