Σ’ ευχαριστώ για το προσβλημέντο!

Πήρα μία απόφαση πριν από ένα μήνα να ξεκινήσω μία διατροφή κυρίως για να νιώθω ότι δεν τρέφομαι με «σκουπίδια» και κατά δεύτερον για να χάσω κάποια περιττά κιλά που είχα κάνει… συλλογή.

Μετά από έναν μήνα λοιπόν σαν να φάνηκε λίγο η διαφορά και έμπαινα ήδη σε κάποια ρούχα ανοιξιάτικα που ήταν αγαπημένα μου. Κάποια στιγμή ήμουν καλεσμένη σε μία δημοσιογραφική βραδιά όπου εκεί ως συνήθως συναντάς συναδέλφους, ανθρώπους από τον ευρύτερο χώρο της επικοινωνίας αλλά και μαζί με αυτούς ανθρώπους που ίσως αν δεν βρισκόσασταν σ’ αυτήν την εκδήλωση δεν θα φανταζόσασταν ποτέ ότι θα μπορούσατε να αναπνέατε τον ίδιο αέρα.

Σ’ ένα πηγαδάκι λοιπόν από αυτά τα «πολυσυλλεκτικά» και «συμπεριληπτικά» της εκδήλωσης, βρίσκεται μία γνωστή μου με την οποία δεν μοιράζομαι τα καλύτερα των συναισθημάτων και που είχα να την δω ακριβώς έναν μήνα (και μάλλον μετά από αυτό το κείμενο ίσως να μην ξαναδώ).

Με κοιτάει από πάνω μέχρι κάτω «σκανάροντάς» με τοξικά, χαμογελάει και λέει μπροστά σε όλους: «Πολύ χαρούμενη σε βλέπω… Είναι που έχασες κιλά; Γιατί την προηγούμενη φορά και πιο φουσκωμένη ήσουν και πιο μουντρούχα… Σου πάει αυτή η ανανέωση…».

Ένιωσα όπως η γάτα μπροστά στους προβολείς του αυτοκινήτου, που τυφλώνεται και σοκάρεται τόσο πολύ από το φως που πέφτει στα μάτια της που μένει ακινητοποιημένη. Είχε «παγώσει» ο εγκέφαλος μου για δευτερόλεπτα όμως γιατί αντέδρασα άμεσα: «Σ’ ευχαριστώ για το προσβλημέντο», της λέω και σαν να μπλόκαρα εγώ τώρα τον εγκέφαλό της.

Γιατί αυτό που μου είπε είναι ένα προσβλημέντο (προσβολή + κομπλιμέντο): Ένα κομπλιμέντο «ντυμένο» με κακία ή μία κακία «ντυμένη» με κομπλιμέντο. Ένα κολακευτικό σχόλιο με διφορούμενη έννοια που κυρίως στόχο έχει να πλήξει έναν άνθρωπο με όχι και τόσο μεγάλη αυτοπεποίθηση.

Δυστυχώς αυτή η κουλτούρα της αγένειας διακλαδώνεται με ταχείς ρυθμούς γιατί, ναι, υπάρχει μία ολόκληρη κουλτούρα –υπόγεια και ύπουλη όπως το προσβλημέντο- με την οποία μπορείς να προσβάλεις χωρίς-κανέναν-απολύτως- λόγο- έναν συνάνθρωπό σου και να του κάνεις shaming, δηλαδή να τον ντροπιάσεις. Και φυσικά μην εκπλήσσεστε που μού έκανε ένα προσβλημέντο μία γυναίκα. Γιατί το προσβλημέντο, δεν έχει φύλο. Μόνο ρατσισμό, σεξισμό, παρενόχληση, κακοποιητική συμπεριφορά και συνήθως όμως απευθύνεται σε γυναίκες.

Το «προσβλημέντο» λοιπόν, αυτός ο όρος-υβρίδιο-νεολογισμός, το οποίο νιώθεις ότι ο άνθρωπος που το εκστομίζει, τρίζει την οδοντοστοιχία του για να εγκλωβίσει την γνήσια, τίμια και ορθόδοξη προσβολή και να τη μεταμορφώσει σε κάτι που μοιάζει με καλοσύνη, ήρθε σαν ομπρέλα να βάλει από κάτω όλα εκείνα τα σχόλια που ακούμε ή έχουμε ακούσει κατά καιρούς όλοι, βροχηδόν στην καθημερινότητά μας. Να σας δώσω –εκτός από το δικό μου- και άλλα παραδείγματα:

• «Σου πάει που αδυνάτισες»- vintage έκφραση που έχουμε ακούσει από όταν ήμασταν μικρές από κάτι θείες μακρινές σαν την θεία Σταματίνα στις «Σέρρες» του Καπουτζίδη μέχρι τώρα. Αυτό είναι ένα κλασικό προσβλημέντο γιατί μάλλον εννοούσαν ότι «έπρεπε από καιρό να έχεις αδυνατίσει παλιοχοντρή».
• «Μπράβο που έχεις το θάρρος να το φοράς αυτό, εγώ δε θα μπορούσα». Η μετάφραση είναι ότι «κανονικά δεν σου πάει, σε παχαίνει, σε κονταίνει, είσαι χάλια, είσαι σχεδόν γυμνή και έχεις το θράσος να το φοράς. Εγώ σέβομαι τον εαυτό μου και δεν θα το φορούσα. Ξετσίπωτη!»

• «Για την ηλικία σου, μια χαρά είσαι, καλοστεκούμενη/ος, φτου σου». Αυτό και αν είναι υπόγειος ηλικιακός ρατσισμός. «Σε έχω κατατάξει στην κατηγορία “ηλικιωμένοι” που πρέπει να παροπλιστούν και να τους στείλουμε στο γηροκομείο αλλά ίσως σου δώσω μία ευκαιρία».
• «Τι τυχερή που δεν έχεις παιδιά και κάνεις ό,τι θέλεις». Αυτό το προσβλημέντο θέλει να πει το ακριβώς αντίθετο: «Πόσο σε λυπάμαι που δεν έχεις παιδιά, εγώ μπορεί να μην έχω χρόνο και να κουράζομαι όμως τα κατάφερα. Εσύ άραγε θα τα καταφέρεις ποτέ;».
• «Για γυναίκα καλά τα κατάφερες». Αυτό συνήθως απευθύνεται από άνδρες σε γυναίκες και πρόκειται για το πιο ευτελές- αλλά ευτυχώς περισσότερο προφανές- πατριαρχικό προσβλημέντο που θέλει να πει ότι «ως γυναίκα δεν έχεις και πολλές ικανότητες –γιατί εγώ ο άνδρας αποφάσισα έτσι- όμως εγώ αποφασίζω τώρα να σου δώσω ένα “τυράκι” για να μη νομίζεις ότι είμαι κακός. Μεγαλόκαρδος είμαι!».

Ίσως τώρα, με το δικό μου παράδειγμα, να σας βοήθησα να καταλάβετε πότε πρέπει να λέτε «ευχαριστώ» σ’ ένα κομπλιμέντο και πότε «Ευχαριστώ για το προσβλημέντο».

Υ.Γ. Όσο γι’ αυτήν την γνωστή μου με πήρε τηλέφωνο για να μου ζητήσει συγγνώμη για την κατάφορη προσβολή. Τη δέχθηκα και της εξήγησα τον όρο “προσβλημέντο” μήπως βοηθήσω και εκείνη στο πλαίσιο της γυναικείας αλληλεγγύης (που εκείνη δεν επέδειξε).