Τις προάλλες το φέισμπουκ εμφάνισε μια ανάμνηση από το τόσο κοντινό, τόσο μακρινό 2015: «Περπατάω στη Λέκκα. μια κοπέλα με hands free, αριστερά και δεξιά από τα αυτιά της, ανοιγοκλείνει το στόμα της. Υποθέτω, χωρίς να σκεφτώ καν, ότι μιλάει στο κινητό της. Σας ρώτησα αν έχετε ώρα, μου λέει, έχετε; Α, συγγνώμη, νόμιζα ότι μιλούσατε σε κάποιον, δικαιολογούμαι. Μιλούσα σε εσάς, απαντάει. Fade out της σκηνής.
»Την επομένη κατηφορίζω την Κολοκοτρώνη. Ένας τύπος με τσαλακωμένο κοστούμι μιλάει έντονα και χειρονομεί ζωηρά, ερχόμενος με φόρα καταπάνω μου. Υποθέτω, χωρίς να σκεφτώ καν, ότι πρόκειται μια έναν ακόμα αλλόφρονα της παραμυθίας που τα χώνει στους δαίμονές του. Περνώντας ξυστά από δίπλα μου και πριν προλάβω να τρομάξω, βλέπω το hands free.
Παρόμοιες περιπτώσεις, ίδιες αναλογίες, παρεμφερή συμπεράσματα, πανομοιότυπη συρμάτωση αλλά ξεχωριστή συνταγογράφηση για τον καθένα μας».
Τα τελευταία τριάντα χρόνια τα smartphones έχουν κυριεύσει το είναι μας, έχουν γίνει η προέκταση της προσωπικότητάς μας, η άσαρκη χειραψία μας -σχεδόν ο λογαριασμός μας στο ίνσταγκραμ μυρίζει το άρωμά μας.
Μια ζωή κατά παραγγελία παραδίδεται στον πελάτη, μοιάζει κομμένη και ραμμένη στο προσωπικό γούστο, ωστόσο παραμένει εγκλωβισμένη στις προσφορές του μενού και του «τι τρεντάρει τώρα».
Μια ζωή που δε βιώνεται αλλά καταγράφεται.
Τα κινητά τηλέφωνα από παλαιολιθικά γιγαντιαία, ογκώδη τερατουργήματα, το ίδιο γοητευτικά όσο και οι δεινόσαυροι (σαν αυτό που κρατούσε ο Πάτρικ Μπέιτμαν στο American Psycho) έχουν μετατραπεί σε μικροσκοπικούς υπολογιστές τσέπης, που κουβαλάνε όλη τη γνώση του σύμπαντος μαζί με την ψευδή της αποτύπωση μέσω των fake news και των φάλτσων της AI.
Τα τελευταία τριάντα χρόνια τα smartphones έχουν κυριεύσει το είναι μας, έχουν γίνει η προέκταση της προσωπικότητάς μας, η άσαρκη χειραψία μας -σχεδόν ο λογαριασμός μας στο ίνσταγκραμ μυρίζει το άρωμά μας
Η κατάσταση, μοιραία, έχει περάσει από τον πειραματισμό και την ενασχόληση στην απόλυτη εξάρτηση. Και η εξάρτηση πηγαίνει σετάκι με τη ματαιότητα και την ανακάλυψη της μέρας της Μαρμότας εκ νέου, κάθε 24ωρο.
Φτάνει να σκεφτεί κανείς το συναισθηματικό λίμπο στο οποίο καταβυθίζεται o homo smartus όταν διαπιστώσει ότι το κινητό του απουσιάζει από την παλάμη του, ότι ενδεχομένως έχει ξεχαστεί σε κάποιο μέρος που δε θυμάται, ακόμα χειρότερα ότι μπορεί να το έχει χάσει ή να του το έχουν κλέψει. Είναι το ακριβές ισοδύναμο του ψυχολογικού στραπάτσου του να μη βρει κάποιος το αυτοκίνητό του εκεί που το πάρκαρε. Ένα παράπονο του τύπου «τι έκανα εγώ τόσα χρόνια» μαζί με τη συνειδητοποίηση ότι «δεν είμαστε τίποτα».
Από την άλλη, η χαρά και το fun των πρώτων σκιρτημάτων του ετεροπροσδιορισμού μας μέσα από τα σόσιαλ μίντια έχει μετασχηματιστεί σε ένα άοκνο κυνήγι λάικ και μαγισσών, σε μια αλλοπρόσαλλη κούρσα φλεξαρίσματος, σε μια festivité ξεγυμνώματος κάθε ιδιωτικότητας. Το ζουμ της κάμερας του κινητού μας φτάνει στις εσώτατες σκέψεις μας.
Ωστόσο, αυτοί που γεννήθηκαν από το 1997 έως το 2012 δηλώνουν ποπολάροι, θέλουν να πάρουν τη ζωή τους πίσω και εις ένδειξη διαμαρτυρίας επιλέγουν «χαζά κινητά» (dumbphones) μπας και αποφύγουν τον πειρασμό και τις κακές παρέες.
«Για παράδειγμα, το 2022, η HMD Global, η κατασκευάστρια εταιρεία της Nokia, είδε τις πωλήσεις της να αυξάνονται κατά πέντε τοις εκατό στις ΗΠΑ - μια τάση που, σύμφωνα με την εταιρεία, εξαπλώνεται και στην Ευρώπη. Εν τω μεταξύ, οι πωλήσεις smartphone μειώθηκαν κατά 22 τοις εκατό. Στο Reddit, το φόρουμ r/dumbphone έχει 46.000 μέλη και το YouTube είναι γεμάτο με βίντεο - κυρίως από δημιουργούς της Gen Z - σχετικά με την εγκατάλειψη του smartphone σας. Είναι σαφές ότι όλο και περισσότεροι νέοι επιθυμούν να εγκαταλείψουν εντελώς τα τηλέφωνά τους» γράφει σχετικό άρθρο στο Dazed και συνεχίζει:
«Υπάρχει επίσης θετική συσχέτιση μεταξύ της έντονης χρήσης smartphone και του κοινωνικού άγχους. Αν όντως σηκώνουμε τα smartphones μας κάθε πέντε λεπτά, όπως υποδηλώνει η επιστήμη, ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι νέοι άνθρωποι βιώνουν υψηλότερα επίπεδα άγχους από ποτέ. Από μια "επιδημία αμνησίας" έως την επιδείνωση της συγκέντρωσης και της ψυχικής υγείας, μήπως τα μειονεκτήματα του να κρατάμε ολόκληρο το σύμπαν στην πίσω τσέπη του τζιν μας αρχίζουν να υπερτερούν των πλεονεκτημάτων;».
Και φτάσαμε στο σημείο εκείνο που πρέπει να απαντήσουμε με το χέρι στην καρδιά εάν το άγχος που μας προκαλεί η μόνιμη ενασχόληση με το κινητό μας είναι μικρότερο από το στρες που νιώθουμε όταν αναρωτιόμαστε τι στο καλό συμβαίνει μέσα στο εγκαταλελειμμένο μας smartphone κι εμείς το χάνουμε
Σύμφωνα με την Tanya Goodin, ειδική στην ψηφιακή αποτοξίνωση και συγγραφέα του βιβλίου My Brain Has Too Many Tabs Open and Off: Your Digital Detox For A Better Life, τα οφέλη από την εγκατάλειψη του smartphone, είτε προσωρινά είτε μόνιμα, είναι αμέτρητα. Αναφέρει την ηρεμία, την παραγωγικότητα, τη βελτιωμένη εστίαση, τον καλύτερο ύπνο, την αυξημένη δημιουργικότητα και την ικανότητα να ζούμε στην παρούσα στιγμή.
Αν και δεν πιστεύει ότι όλοι πρέπει να εγκαταλείψουν οριστικά το smartphone τους, η Goodin λέει ότι αξίζει να αξιολογήσουμε τη σχέση μας με το smartphone μας και να κάνουμε τακτικά διαλείμματα.
«Όλοι μισούμε το συναίσθημα να είμαστε με κάποιον που σηκώνει το τηλέφωνό του και αρχίζει να το κοιτάζει ενώ μιλάμε μαζί του» καταλήγει.
Επιμύθιο: Και φτάσαμε στο σημείο εκείνο που πρέπει να απαντήσουμε με το χέρι στην καρδιά εάν το άγχος που μας προκαλεί η μόνιμη ενασχόληση με το κινητό μας είναι μικρότερο από το στρες που νιώθουμε όταν αναρωτιόμαστε τι στο καλό συμβαίνει μέσα στο εγκαταλελειμμένο μας smartphone κι εμείς το χάνουμε.
