Ο No-Face, το AI και η ψευδαίσθηση της ουσίας: Ένα παιχνίδι δημιουργίας ή μια νέα μορφή κενότητας;

Η τελευταία αναβάθμιση του ChatGPT-4.0 επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργούν εικόνες σε αυτό το μαγευτικό, γεμάτο φαντασία στιλ, απλώς δίνοντας περιγραφές και λέξεις-κλειδιά στην πλατφόρμα. Οι χρήστες άρχισαν να μετατρέπουν καθημερινές στιγμές, ιστορικά γεγονότα ή διάσημες εικόνες σε εκδοχές του Ghibli style, που γρήγορα έγιναν viral.

Do you think studio ghibli memes are stupid? pic.twitter.com/I3TGUTTmhg

— meme bastard (@mask_bastard) March 26, 2025

Η εξάπλωση της τάσης

Το Ghibli style trend ξέσπασε με την είσοδο του τελευταίου update του ChatGPT-4.0, το οποίο επέτρεψε στους χρήστες να δημιουργήσουν εικόνες υψηλής ποιότητας με το στυλ των κινουμένων σχεδίων του Studio Ghibli. Έτσι, χιλιάδες εικόνες από pop culture, ιστορικά γεγονότα ή ακόμα και προσωπικές φωτογραφίες μετατράπηκαν σε εικονογραφήσεις που θυμίζουν τις εκπληκτικές ταινίες του Ghibli. Στιγμές από την ελληνική ιστορία, δημοφιλή memes, καθώς και διάσημοι κινηματογραφικοί σταρ, όπως ο Ben Affleck, εμφανίζονται με την εικαστική υπογραφή του Ghibli, προκαλώντας άμεσο ενθουσιασμό και ενδιαφέρον στα social media.

ChatGPT when another Studio Ghibli request comes in pic.twitter.com/NF5sy24GlU

— Justine Moore (@venturetwins) March 26, 2025

Το γεγονός ότι η διαδικασία δημιουργίας αυτών των εικόνων είναι τόσο εύκολη και γρήγορη, καθώς και το γεγονός ότι η τεχνολογία είναι προσβάσιμη σε όλους, έκανε την τάση να εξαπλωθεί αστραπιαία. Σύντομα, η hashtag #GhibliStyle ήταν παντού στο διαδίκτυο, από το Instagram μέχρι το X (πρώην Twitter), με χρήστες να ανεβάζουν τις δημιουργίες τους και να απολαμβάνουν το παιχνίδι της τεχνητής νοημοσύνης.

memes

studio ghibli version pic.twitter.com/wCqmxWNal2

— Q (@qgmeta) March 26, 2025

Η αντίδραση του δημιουργού Hayao Miyazaki

Αλλά, όπως συμβαίνει συχνά με την τεχνολογία και την τέχνη, δεν είναι όλοι ενθουσιασμένοι με αυτή την τάση. Ο ίδιος ο Hayao Miyazaki, ο ιδρυτής του Studio Ghibli και σκηνοθέτης των θρυλικών ταινιών όπως το Spirited Away, έχει εκφράσει την αντίθεσή του στις σύγχρονες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης στον τομέα της δημιουργίας κινουμένων σχεδίων. Το 2016, όταν του παρουσίασαν μια AI-generated εικόνα με ένα ζόμπι σε κινούμενη εικόνα, είπε χαρακτηριστικά: «Είμαι εντελώς αηδιασμένος. Αν θέλετε πραγματικά να φτιάξετε ανατριχιαστικά πράγματα, μπορείτε να το κάνετε, αλλά εγώ δεν θα ήθελα σε καμία περίπτωση να ενσωματώσω αυτή την τεχνολογία στη δουλειά μου».

Αυτή η αντίδραση καταδεικνύει τη διαφορά μεταξύ της ανθρώπινης δημιουργικότητας και της τεχνητής νοημοσύνης. Ο Miyazaki, με την παραδοσιακή του τεχνική των χειροποίητων κινουμένων σχεδίων, αντιλαμβάνεται την τέχνη ως μια διαδικασία βαθιά συνδεδεμένη με την ανθρώπινη εμπειρία, τη συναισθηματική ένταση και την προσωπική του όραση. Αντιθέτως, η AI είναι για αυτόν κάτι ψυχρό και αποστασιοποιημένο, που δεν μπορεί να κατανοήσει τις λεπτές αποχρώσεις του ανθρώπινου πόνου και της χαράς.

View this post on Instagram

A post shared by Dexerto (@dexerto)

Μια προσωπική σκέψη για το trend και την αυθεντική δημιουργικότητα

Είναι αλήθεια ότι, σε έναν κόσμο όπου τα social media κυριαρχούν, η συμμετοχή σε viral trends είναι σχεδόν αναπόφευκτη. Το γεγονός ότι κάτι τόσο παιχνιδιάρικο και ευφάνταστο, όπως οι Ghibli-style εικόνες, γίνεται εύκολα προσβάσιμο μέσω της τεχνητής νοημοσύνης, το καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικό για χρήστες όλων των ηλικιών. Μια εικόνα που θυμίζει το μοναδικό στυλ των αγαπημένων μας ταινιών, μπορεί να μας ταξιδέψει πίσω στην παιδική μας ηλικία, όταν οι ταινίες του Ghibli ήταν το παράθυρό μας στον κόσμο της φαντασίας και του μαγικού.

Ωστόσο, καθώς χαζεύουμε αυτές τις εικόνες, που μας θυμίζουν τη μαγεία των αγαπημένων μας χαρακτήρων, δεν μπορούμε να μη σκεφτούμε τις βαθιές συναισθηματικές αναφορές που αυτές κουβαλούν. Ας πάρουμε για παράδειγμα την ταινία Spirited Away. Η Chihiro, η μικρή ηρωίδα, ξεκινά το ταξίδι της σε έναν κόσμο γεμάτο από πνεύματα και παράξενα πλάσματα, φοβισμένη και ανίκανη να προσαρμοστεί. Με τον καιρό, όμως, και με την καθοδήγηση του μυστήριου No-Face, αρχίζει να ανακαλύπτει τον εαυτό της. Η ιστορία της δεν είναι απλά μια περιπέτεια -είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Οι αλλαγές που βιώνει η Chihiro, η μετάβαση από το φόβο στην ωριμότητα, οι προσδοκίες και οι απογοητεύσεις της, αντικατοπτρίζουν το ίδιο το ταξίδι του καθενός μας στη ζωή. Και ο No-Face, με τη σιωπηλή του παρουσία και την αμφιλεγόμενη φύση, μας θυμίζει τις σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης φύσης, την ανάγκη για αποδοχή και την επιθυμία να γεμίσουμε το κενό μέσα μας με κάτι ουσιαστικό.

Αν αναλογιστούμε λίγο, θα παρατηρήσουμε ότι ο No-Face, το πλάσμα του κόσμου του Spirited Away, δεν έχει ουσιαστική ταυτότητα. Ψάχνει να γεμίσει το κενό του και καταλήγει να καταναλώνει άλλες υπάρξεις για να νιώσει πλήρης. Κάπως έτσι και το AI δημιουργεί εικόνες, «αντιγράφοντας» και συνδυάζοντας στοιχεία από την τέχνη και την ιστορία, όμως χωρίς πραγματική "ψυχή" ή αυθεντικότητα. Ο κόσμος του AI είναι γεμάτος αναπαραστάσεις, όμως στερείται την ουσία που δίνει η ανθρώπινη δημιουργικότητα και το συναίσθημα. Όπως ο No-Face καταβροχθίζει τις άλλες υπάρξεις για να καλύψει το κενό του, έτσι και η τεχνητή νοημοσύνη "καταναλώνει" την τέχνη, τις ιδέες και τις εικόνες, αλλά χωρίς να μπορεί να κατανοήσει την πραγματική συναισθηματική και πολιτισμική διάσταση αυτών που αναπαράγει.

Η αλήθεια είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη, όσο εντυπωσιακή και αν είναι στην ικανότητά της να δημιουργεί εικόνες και τέχνη, δεν μπορεί να αντικαταστήσει την αυθεντικότητα και την ανθρώπινη εμπειρία που κουβαλούν οι δημιουργίες του ανθρώπινου πνεύματος. Όπως ο No-Face, η AI ίσως αναζητά κάτι, ίσως προσπαθεί να γεμίσει το κενό της, αλλά αυτό το "κενό" δεν μπορεί να αναπληρωθεί από μια μηχανή. Η αληθινή τέχνη, αυτή που αγγίζει την καρδιά, γεννιέται από τις πραγματικές ανθρώπινες εμπειρίες, τα συναισθήματα και τις μοναδικές στιγμές που μας καθορίζουν.

Και εδώ έρχεται η σημασία του σεβασμού στους δημιουργούς, όπως ο Hayao Miyazaki, που μας υπενθυμίζουν ότι η αυθεντικότητα στην τέχνη δεν είναι απλώς το αποτέλεσμα μιας τεχνικής διαδικασίας, αλλά και το προϊόν των συναισθημάτων, της ζωής και του κόσμου που αυτός δημιούργησε με τόση αγάπη και φροντίδα. Το έργο του Miyazaki, όπως το Spirited Away, μας δίδαξε να βλέπουμε πέρα από την επιφάνεια, να αναγνωρίζουμε την ανθρώπινη ανάγκη για σύνδεση και να σεβόμαστε τη μοναδικότητα κάθε δημιουργίας.

Όσο fun και να είναι τα Ghibli-style έργα που παράγονται από το AI, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι αυτά είναι "φτιαγμένα" από δεδομένα και αλγόριθμους, χωρίς την ψυχή που δίνει η ανθρώπινη εμπειρία. Ο No-Face, αυτό το σύμβολο της αναζήτησης και της αποδοχής, μας προειδοποιεί για την επικίνδυνη παγίδα του να αναζητούμε την ταυτότητά μας ή την αξία μας μέσα από εξωτερικές επιρροές ή την προσοχή των άλλων. Στην πραγματικότητα, η αληθινή αξία και ο σεβασμός προκύπτουν μόνο όταν συνδεόμαστε αυθεντικά με τον κόσμο και τους άλλους γύρω μας, όταν δημιουργούμε κάτι που έχει τη δύναμη να αγγίξει την καρδιά των ανθρώπων.

Στο τέλος, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε την τεχνητή νοημοσύνη για τη δυνατότητά της να ενισχύει τη δημιουργικότητα και να μας προσφέρει νέες προοπτικές. Αλλά, όπως η Chihiro και ο No-Face μας δίδαξαν, η αυθεντική δημιουργία και η εσωτερική αναζήτηση είναι αυτά που κάνουν την τέχνη πραγματικά αξέχαστη και σημαντική. Και όσο θαυμάζουμε τις εικόνες που παράγονται από το AI, ας θυμόμαστε πάντα τη δύναμη της αυθεντικότητας και την αξία της ανθρώπινης ψυχής που ενυπάρχει σε κάθε δημιουργία.