ΤΟ ΒΗΜΑ logo

Εσύ θυμάσαι πότε ήταν η τελευταία ημέρα που δεν μπήκες στο Instagram;

Εσύ θυμάσαι πότε ήταν η τελευταία ημέρα που δεν μπήκες στο Instagram; 1
iStock

Ο εαυτός μας υπάρχει μόνο αν καθρεφτίζεται σε μια οθόνη. Oι πλατφόρμες που κάποτε, μας υποσχέθηκαν ελευθερία, έγιναν η νέα παγκόσμια κερδοφόρα ελίτ. Την ίδια στιγμή, μια νέα μετάβαση έχει ήδη αρχίσει — από την εποχή του Διαδικτύου στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Και τώρα τίθεται το πραγματικό ερώτημα: Θα είναι το «ανθρώπινο στοιχείο», ο νέος «χρυσός»;

ΑΠΟ ΤΟΝΙΑ ΤΖΑΦΕΡΗ

Στη διάλεξή του στην Αθήνα, ο Ολλανδός θεωρητικός των media Geert Lovink έκανε μια απλή, αλλά αποκαλυπτική διαπίστωση: «Σε κάθε τομέα υπάρχει μια κάποιου είδους κριτική, εκτός από το Διαδίκτυο».

Το ίντερνετ λειτούργησε για χρόνια ως ένας ανοιχτός χώρος χωρίς κανόνες και όρια — ένας τόπος όπου η ελευθερία έγινε τελικά εργαλείο χειραγώγησης. Και το αποτέλεσμα; Μια κοινωνία ανθρώπων βυθισμένη στο άγχος, την αδράνεια και την απομόνωση. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο Ολλανδός θεωρητικός, «το άγχος είναι φυσιολογικό σε μια άδικη κοινωνία».

Εσύ θυμάσαι πότε ήταν η τελευταία ημέρα που δεν μπήκες στο Instagram; 2
iStock
Οι πλατφόρμες έχουν εξελιχθεί σε μηχανές αδρανοποίησης του ανθρώπου. Ορίζουν εκείνες τη διάθεσή μας, διαμορφώνουν το βλέμμα μας, επηρεάζουν τα οικονομικά μας και, τελικά, τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον ίδιο μας τον εαυτό.

Η λεγόμενη «αγχωμένη γενιά», όπως την περιγράφει και ο Jonathan Haidt στο ομώνυμο βιβλίο του, μεγαλώνει σε έναν κόσμο όπου η αυτοεικόνα προηγείται της εμπειρίας. Ο εαυτός βιώνεται όχι μέσα από τη δράση, αλλά μέσα από την αντανάκλαση — μέσα από ένα διαρκές, ναρκισσιστικό βλέμμα που αναζητά επιβεβαίωση.

Όλα αυτά είναι γνωστά, βιώνονται και μέσα από την εμπειρία. Ένα swipe ή ένα κλικ είναι αρκετό για να νιώσουμε συνδεδεμένοι, μα όχι ικανοποιημένοι ή πραγματικά παρόντες.

Εσύ θυμάσαι πότε ήταν η τελευταία ημέρα που δεν μπήκες στο Instagram; 3
iStock

Οι πλατφόρμες των social media ήδη αντιπροσωπεύουν μια νέα παγκόσμια ελίτ. Μια μικρή ομάδα εταιρειών συγκεντρώνει τεράστιο πλούτο, όχι μέσα από τη βιομηχανική παραγωγή, αλλά από την εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης προσοχής.

Η κοινωνική δικτύωση μετατράπηκε σε μηχανισμό πρόβλεψης, έλεγχου και εμπορικής εκμετάλλευσης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

«Το διαδίκτυο αρχίζει να αποτελεί παρελθόν. Το νέο big thing είναι η τεχνητή νοημοσύνη»

Όμως, καθώς ο κύκλος του διαδικτύου δείχνει να κλείνει, βρισκόμαστε ήδη μπροστά σε μια νέα μεταβολή: την εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Όπως τότε που οι πλατφόρμες ανέτρεψαν το επικοινωνιακό τοπίο, έτσι και τώρα η AI έρχεται να αναδιαμορφώσει κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής — την εργασία, τη γνώση, τη δημιουργία, την ταυτότητα.

Το ίντερνετ ήταν το «εργαλείο»· η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται ο αντίπαλος καθρέφτης.

Kαθώς η τεχνητή νοημοσύνη κάνει άλματα, τίθεται ένα νέο, σχεδόν υπαρξιακό ερώτημα: τι μένει που δεν μπορεί να αναπαραχθεί;

«H φυσική παρουσία και οι πραγματικές ανθρώπινες δεξιότητες, θα αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στο μέλλον».

Καθώς η αυτοματοποίηση αυξάνεται, το μόνο που δεν μπορεί να αντιγραφεί είναι η ανθρώπινη επαφή, η ευφυής διάκριση, η αυθεντική έκφραση, η σωματική δύναμη, η δεξιοτεχνία, η δημιουργικότητα, το πάθος, η εμπειρία.
Εσύ θυμάσαι πότε ήταν η τελευταία ημέρα που δεν μπήκες στο Instagram; 4
iStock

«Το ChatGPT δεν μπορεί να σου δώσει ένα δυνατό σώμα, ένα άγγιγμα, ούτε να σε μάθει να υπερασπίζεσαι τον εαυτό σου».

Σε έναν κόσμο όπου οι μηχανές μιμούνται τη σκέψη, ο μόνος τρόπος να διαφέρεις είναι να παραμείνεις ανθρώπινος.

Και ναι, η τεχνολογία μπορεί να μην είναι εχθρός. Είναι όμως καθρέφτης. «Ίσως το πρόβλημα δεν είναι ότι το Διαδίκτυο υπάρχει — αλλά ότι πάψαμε να το αμφισβητούμε, να του βάζουμε όριο και να επιστρέφουμε στην ανθρώπινη, απλή και αποσυνδεδεμένη από data, φύση μας».

Η κριτική σκέψη, η εγγύτητα, η φυσική παρουσία, η σιωπή, η χειραψία — όλα όσα δεν χωρούν σε pixels — είναι αυτά που θα αποκτήσουν ξανά αξία στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης;

Εσύ θυμάσαι πότε ήταν η τελευταία ημέρα που δεν μπήκες στο Instagram; 5
iStock

Για ακόμη μια φορά αποδεικνύεται πως το πιο επαναστατικό στοιχείο στο σήμερα είναι να μένεις ανθρώπινος, όσο και αν το έχεις ξεχάσει. Να αποσυνδεθείς. Να σταθείς απέναντι στην οθόνη και να θυμηθείς πως, πριν το ίντερνετ, υπήρχε ζωή. Και υπάρχει ακόμη, αρκεί να την επιδιώξεις.


Demy: Όρια, φόβοι και η επιστροφή στον πυρήνα

Η Ειρήνη και η Έλενα υποδέχονται στο στούντιο τη Demy για μια ειλικρινή συζήτηση που θα σας αγγίξει περισσότερο από όσο φαντάζεστε.


READ MORE

ΑΠΟΡΡΗΤΟ