«Η λέξη post έχει πολλές σημασίες, όπως ανάρτηση σε κοινωνικά δίκτυα ή σε ιστολόγια, ταχυδρομείο ή ταχυδρομική θυρίδα». Αυτό με ενημερώνει ο κύριος Έι Άι όταν γκουγκλάρω περί του θέματος.
Και κάπως έτσι, χωρίς πολλά πολλά, περάσαμε από το ταχυδρομείο στο ποστάρισμα την ίδια ώρα που τα πάντα αλλάζουν διαστάσεις μπροστά στα μάτια μας, με εκπληκτική ταχύτητα, όπως ο Optimus Prime στους Transformers ή όπως επιθυμεί να διατυμπανίζει ένας σοφός γέροντας καταδυόμενος σε μια τραγελαφική παρήχηση της λέξης: «τα πόστα έγιναν ποστάκια και τα ποσταρίσματα ποστάρες».
Πέρα από σημείο αναφοράς και δημόσιο αγαθό, τα ΕΛΤΑ ενώνουν τις τελείες του κοινωνικού ιστού με έναν παραδοσιακό τρόπο ανθρώπινης επαφής, σχεδόν ρετρό. «Σας έφερα μερικές σοκολάτες γιατί είστε εξαιρετικά κορίτσια» λέει η γυναίκα με το τσόχινο, καρτουνίστικο καπέλο μπροστά από μένα στην ουρά βγάζοντας από τις τσέπες της μερικές χρωματιστές μίνι συσκευασίες, τις οποίες ακουμπάει στον γκισέ, κάτω από το πλέξιγκλας. «Μα, κάθε φορά κάτι θα μας φέρετε να μας γλυκάνετε» λέει μία από τις δύο υπαλλήλους ενώ ή άλλη φωνάζει: «ευχαριστούμε πολύ».
Η αλήθεια είναι ότι πλέον επισκέπτομαι τα ΕΛΤΑ της γειτονιάς μου μόνο για να πληρώσω κλήσεις αποφεύγοντας να το κάνω ηλεκτρονικά, θέλοντας κυρίως να ανταλλάζω μερικές παρηγορητικές κουβέντες με κάποιο από τα «εξαιρετικά κορίτσια» για τα αυξημένα πρόστιμα του νέου Κ.Ο.Κ.
Πριν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο υπήρχε η par avion αλληλογραφία και οι χειρόγραφες επιστολές, οι οποίες εκτός από προτάσεις, παραγράφους και πλήρως αναπτυγμένες σκέψεις κουβαλούσαν και τον γραφικό μας χαρακτήρα σαν ένα πρόχειρο ψυχογράφημα, σαν δοκιμιακή γραφή με έξτρα συναίσθημα.
«Το ταχυδρομείο και τα τηλεφωνήματα μπορεί να είναι αρχαϊκά, αλλά μας διδάσκουν πώς να επικοινωνούμε καλύτερα» γράφει η Melissa Kirsch στους New York Times σε ένα άρθρο του περασμένου Φεβρουαρίου και συνεχίζει: «Πριν από τα γραπτά μηνύματα, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ήταν ένας αποτελεσματικός τρόπος επικοινωνίας, και ο τρόπος που το κάναμε αυτό ήταν με προτάσεις, παραγράφους, πλήρως ανεπτυγμένες σκέψεις. Δεν είχαμε ακόμη δει το μέλλον όπου το γράμμα "k" ή ένα emoji με ανασηκωμένο αντίχειρα θεωρούνταν επικοινωνία».
Και πριν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο υπήρχε η par avion αλληλογραφία και οι χειρόγραφες επιστολές, οι οποίες εκτός από προτάσεις, παραγράφους και πλήρως αναπτυγμένες σκέψεις κουβαλούσαν και τον γραφικό μας χαρακτήρα σαν ένα πρόχειρο ψυχογράφημα, σαν δοκιμιακή γραφή με έξτρα συναίσθημα, σκέφτομαι διαβάζοντάς τη.
«Με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι τροποποιήσεις που μπορούν να επαναφέρουν λίγη από τη μαγεία της επικοινωνίας πριν από τα smartphones, όταν το γράψιμο επιστολών δεν ήταν γραφικό και τα φωνητικά μηνύματα ήταν θαύματα» σχολιάζει η Melissa Kirsch προσθέτοντας: «Ακόμη και αν νοσταλγούμε τις παλιές εποχές, είναι δύσκολο να επαναφέρουμε τις παλιές συνήθειες. Σε μια προσπάθεια να μειώσω τον επιρροή του τηλεφώνου μου στη ζωή μου, πρότεινα κάποτε σε έναν φίλο μου κάθε φορά που θέλαμε να στείλουμε ένα μήνυμα ο ένας στον άλλον, να στέλνουμε αντί γι' αυτό μια καρτ ποστάλ. Νομίζω ότι το δοκιμάσαμε αυτό για μια εβδομάδα πριν παραδεχτούμε ότι ήταν ένας αναποτελεσματικός τρόπος για να συνομιλούμε. Είχα εξαρχής επίγνωση του art-project χαρακτήρα της πρότασης και δεν φανταζόμουν ότι το πείραμά μας θα αντικαθιστούσε τα γραπτά μηνύματα, αλλά ήλπιζα ότι οι καρτ-ποστάλ θα ήταν τόσο ευχάριστες που θα διατηρούσαμε τουλάχιστον μια παράλληλη ροή αργής επικοινωνίας. Αυτό δεν συνέβη».
Ο πόνος στη θέα ενός άδειου γραμματοκιβωτίου, στη μνήμη μου, υπεραντισταθμιζόταν από την έκσταση για το γράμμα που τελικά έφτανε» παραδέχεται η Melissa Kirsch.
Προφανώς το ποτάμι δε γυρίζει πίσω, ωστόσο μετά την πανδημία του Covid η νοσταλγία ζουζουνίζει γύρω μας σαν την σωκρατική μύγα ενός ρετροφουτουριστικού σκηνικού. Όλο και πιο συχνά ξεκινάμε τις φράσεις με το «τότε που...» σαν τους γέρους του Muppet Show -εν τω μεταξύ το παρελθόν είναι μόλις ένα με δύο χρόνια πίσω.
«Υπάρχουν πολλές ιδέες για το πώς να σπάσετε τον εθισμό στο τηλέφωνο, αλλά όχι τόσες πολλές για το πώς να ανακτήσετε τον ρομαντισμό αυτού που αρχίζω να σκέφτομαι ως εποχή των αργών επικοινωνιών, το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, όταν το τηλέφωνο και το ταχυδρομείο ήταν τα κύρια μέσα επικοινωνίας μας από απόσταση. Ο πόνος στη θέα ενός άδειου γραμματοκιβωτίου, στη μνήμη μου, υπεραντισταθμιζόταν από την έκσταση για το γράμμα που τελικά έφτανε», παραδέχεται η Melissa Kirsch ενώ η Jackie Polzin θυμάται την εποχή των φακέλων στο Literary Hub:
Δεν είναι μόνο ο ρυθμικός τόνος της αλληλογραφίας που μας λείπει τώρα, αλλά η φροντίδα και η προσοχή που της δώσαμε. Η αίσθηση ότι ήμασταν παρόντες στη στιγμή.
«Κάθε φορά που μετακόμιζα, αποκτούσα πολλούς pen pal. Η συγγραφή μιας επιστολής ήταν εστιασμένη και ιδιωτική. Οι επιστολές χρειάζονταν χρόνο για να γραφτούν. Όπως με κάθε είδος γραφής, το να καθίσεις να το κάνεις είναι το πιο δύσκολο κομμάτι».
Δεν είναι μόνο ο ρυθμικός τόνος της αλληλογραφίας που μας λείπει τώρα, αλλά η φροντίδα και η προσοχή που της δώσαμε. Η αίσθηση ότι ήμασταν παρόντες στη στιγμή. Σήμερα, με τόσες ειδοποιήσεις των app να κουδουνίζουν γύρω μας, πληγώνοντας ανεπανόρθωτα τον διάλογο, είμαστε ταυτόχρονα παντού και πουθενά.
Επιμύθιο: Είμεθα πολύ διαδικτυωμένοι δια να είμεθα κουλ πλέον.
