Πριν λίγες ημέρες η εταιρεία Meta στην οποία ανήκουν μεταξύ άλλων τα κοινωνικά δίκτυα Facebook και Instagram ανακοίνωσε ότι απαγορεύει τις πολιτικές διαφημίσεις και τα κοινωνικά μηνύματα στις πλατφόρμες της. Η απαγόρευση ισχύει από τις 6 Οκτωβρίου 2025.
Ακολουθώντας το παράδειγμα της Meta, το YouTube ανακοίνωσε ότι δεν θα προβάλλει πολιτικές διαφημίσεις από τον Ιανουάριο του 2006. Δίκτυα όπως το LinkedIn και το TikTok έχουν ήδη επιβάλλει ανάλογες απαγορεύσεις.
Σε μια εποχή που τα κοινωνικά δίκτυα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης η απόφαση αυτή αναμένεται να έχει απρόβλεπτες επιπτώσεις στις μελλοντικές εκλογικές αναμετρήσεις.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση «η Meta σταματά όλες τις διαφημίσεις πολιτικού, εκλογικού και κοινωνικού περιεχομένου στην ΕΕ, λόγω των κανονισμών της ΕΕ για τη Διαφάνεια και Στόχευση Πολιτικών Διαφημίσεων (Transparency and Targeting of Political Advertising – TTPA)».
Διαφάνεια ή έλεγχος της κοινής γνώμης;
Να σημειωθεί ότι το νέο νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ που τέθηκε σε εφαρμογή στις αρχές Οκτωβρίου παρουσιάζεται ως ένα πλαίσιο που θα προστατεύει τη διαφάνεια και την Δημοκρατία. Ωστόσο πολλοί αναλυτές αναφέρουν ότι στην ουσία πρόκειται για ακόμα ένα βήμα προς μια Ευρώπη όπου ο πολιτικός λόγος επιτρέπεται μόνο όταν εγκρίνεται από τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών.
Το πλέον ανησυχητικό στο νέο κανονισμό είναι το πώς ορίζεται η «πολιτική διαφήμιση», καθώς ο ορισμός είναι ιδιαίτερα ασαφής με αποτέλεσμα να εκλαμβάνεται ως πολιτική διαφήμιση σχεδόν κάθε δημόσια τοποθέτηση για ένα κοινωνικό ζήτημα.
Για παράδειγμα μια εκστρατεία για την προστασία του περιβάλλοντος ή μια καμπάνια κατά της ακρίβειας ή της υπερφορολόγησης μπορούν ξαφνικά να χαρακτηριστούν «πολιτικές διαφημίσεις» και οι εταιρείες που τις προβάλλουν να υπόκεινται σε ασφυκτικές υποχρεώσεις. Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι με αυτό τον τρόπο, η ΕΕ δεν ρυθμίζει απλώς τη διαφήμιση, αλλά προσπαθεί να ρυθμίσει και να επηρεάσει την κοινή γνώμη.
Να σημειώσουμε ότι μη συμμόρφωση των δικτύων με το νέο κανονισμό επισύρει πρόστιμα μέχρι και 6% του ετήσιου τζίρου των εταιρειών αυτών.
Από τον περασμένο Ιούλιο
Ηδη από τον περασμένο Ιούλιο η Meta είχε επισημάνει ότι η διάταξη για τη Διαφάνεια και Στόχευση Πολιτικών Διαφημίσεων (TTPA) στην Ευρώπη, η οποία απαιτεί από όλες τις ψηφιακές διαφημιστικές πλατφόρμες να εφαρμόσουν ενισχυμένα μέτρα διαφάνειας για τις πολιτικές διαφημίσεις, καθιστά αδύνατη τη συνέχιση της προβολής τέτοιου τύπου διαφημίσεων, λόγω των αυστηρότερων κανόνων σχετικά με τη χρήση δεδομένων χρηστών για τέτοιες προωθήσεις.
Η εταιρεία έκανε λόγο για απαράδεκτο επίπεδο πολυπλοκότητας και νομικής αβεβαιότητας για τους διαφημιστές και τις πλατφόρμες που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ.
Εκπρόσωποι των κοινωνικών δικτύων έχουν ασκήσει πιέσεις στην κυβέρνηση Τραμπ προκειμένου να τα βοηθήσει να αντιταχθούν στις πολύπλοκες ρυθμιστικές προσεγγίσεις στην Ευρώπη, αλλά μέχρι στιγμής ο Λευκός Οίκος δεν έχει παρέμβει για να ασκήσει πρόσθετη πίεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ωστόσο, Αμερικανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν επικρίνει τις ευρωπαϊκές ρυθμιστικές προσεγγίσεις και έχουν προτείνει ότι θα μπορούσαν να ληφθούν περαιτέρω μέτρα, εάν θεωρήσουν ότι πρόκειται για στοχευμένους περιορισμούς σε αμερικανικές επιχειρήσεις.
Γιατί έχει σημασία
Οι πολιτικές διαφημίσεις στα κοινωνικά δίκτυα ήταν αρκετά διαδεδομένες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτελούσαν σημαντικό μέρος στις ψηφιακές καμπάνιες των πολιτικών κομμάτων ιδιαίτερα σε προεκλογικές περιόδους. Σύμφωνα με σχετικά στοιχεία οι διαφημίσεις αυτές ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένες στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ισπανία.
Πολλοί αναλυτές χαρακτήριζαν τις ψηφιακές καμπάνιες στα κοινωνικά δίκτυα σαν «βασικό εργαλείο σύγχρονης πολιτικής», επιτρέποντας σε πολλούς πολιτικούς να μεταδώσουν το μήνυμά τους σε εκατομμύρια ψηφοφόρους χωρίς τα υπερβολικά κόστη που απαιτούν για παράδειγμα οι διαφημιστικές καμπάνιες σε άλλα μέσα.
Υπολογίζεται ότι σε εκλογικές περιόδους το Facebook και το Instagram απορροφούσαν σχεδόν το 20% των συνολικών ψηφιακών διαφημιστικών δαπανών στις χώρες της ΕΕ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις εκλογές του 2023, οι διαφημίσεις στα κοινωνικά δίκτυα έφτασαν εκατομμύρια Έλληνες χρήστες, με τα μεγάλα κόμματα (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ) να ξοδεύουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για στοχευμένες καμπάνιες βασισμένες σε δημογραφικά δεδομένα, όπως η ηλικία των ψηφοφόρων, ο τόπος διαμονής τους ή το οικονομικό τους status.
Πολλοί αναλυτές αναφέρουν ότι οι νέες συνθήκες θα περιορίσουν την ελευθερία της έκφρασης, θα έχουν σαν αποτέλεσμα τη μειωμένη πρόσβαση σε πληροφορίες για εκατομμύρια ψηφοφόρους και πιθανόν να μειώσουν τη συμμετοχή στα πολιτικά πράγματα ειδικά για τους νέους.
Το πόσο αυτή η απαγόρευση θα επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα θα το δούμε σίγουρα στις επόμενες εκλογές.
