Γιορτάζει φέτος τα 160 χρόνια λειτουργίας του ο ιστορικός Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, που το όνομά του προέρχεται από το ιερό βουνό του Απόλλωνα και των Μουσών.
Ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 1865, σε ένα κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον ξεχωριστά ενδιαφέρον για την Ελλάδα, όπου φυσούσε άνεμος δημιουργίας, ανάκαμψης της χώρας, οργανωτικής ανάπτυξης του κράτους και στους πολίτες κυριαρχούσε η αισιοδοξία και η διάθεση για προσφορά στα κοινά, μέσα από την δημιουργία σωματείων και συλλόγων.
Αυτήν ακριβώς την περίοδο τέσσερα παιδιά ηλικίας 11-16 ετών, γιοί του νομισματολόγου Παύλου Λάμπρου, οραματίστηκαν την σύσταση ενός πολιτιστικού Συλλόγου, που στόχο είχε την «διά της από κοινού των μελών αυτού ενεργείας πρόοδον και γενικήν ωφέλειαν».
Με συστηματική δουλειά των παιδιών και την στήριξη του πατέρα τους, ο Σύλλογος ιδρύθηκε με Βασιλικό Διάταγμα και πρώτο πρόεδρό του τον Μιχαήλ Λάμπρου. Στεγάστηκε αρχικά στην οικία της οικογένειας Λάμπρου στην οδό Παρθεναγωγείου (σημερινή Πεσμαζόγλου), αργότερα στην οδό Ρόμβης και στην οδό Κολοκοτρώνη, μέχρι να αποκτήσει το 1891 την ιδιόκτητη στέγη, το νεοκλασικό μέγαρο ιστορικής αξίας της οδού Καρύτση, όπου στεγάζεται μέχρι σήμερα.
Η πρωτοβουλία αυτών των νέων είχε πρωτοφανή επιτυχία, καθώς η κοινωνία αγκάλιασε και ενίσχυσε δυναμικά τον πολιτιστικό φορέα. Ετσι, ο Παρνασσός έγινε το κέντρο πνευματικής δραστηριότητας της εποχής, ένα κέντρο, που παρακολουθούσε ουσιαστικά τη ζωή της Αθήνας.
Η φήμη του ξεπέρασε τα σύνορα και χαρακτηρίστηκε ως η πρώτη Ακαδημία Γραμμάτων Τεχνών της Ελλάδας. Οι ιδρυτές του είχαν κύριο μέλημα την εγγραφή μελών, τα οποία διαρκώς αυξάνονταν και σε αυτά περιλαμβάνονταν οι περισσότεροι πανεπιστημιακοί καθηγητές της εποχής, εξέχουσες προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών, καθώς και της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.
Κάθε εβδομάδα οργανώνονταν επιστημονικές διαλέξεις, εκθέσεις και η πρώτη έκθεση φωτογραφίας από ερασιτέχνες φωτογράφους, συναυλίες, διαγωνισμοί και χορευτικές εσπερίδες για την οικονομική ενίσχυση του Συλλόγου με κορυφαίο τον ετήσιο χορό, υπό την αιγίδα της Βασιλικής Οικογένειας, ο οποίος αποτελούσε το κοσμικό γεγονός της πόλης των Αθηνών. Εξάλλου, στην αίθουσα του Παρνασσού έγινε η ομιλία του Πιερ ντε Κουμπερτέν για την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 από την Αθήνα.
Ο Παρνασσός δεν περιορίστηκε σε πολιτισμικές δραστηριότητες, αλλά έσκυψε με ενδιαφέρον και αίσθημα αλληλεγγύης στα προβλήματα των κοινωνικών στρωμάτων που ταλανίζονταν από την φτώχια, την ανεργία και τον αναλφαβητισμό. Ετσι ιδρύθηκε το 1872 η Σχολή Απόρων Παίδων από τον ποιητή και μέλος του Παρνασσού Σπυρίδωνα Βασιλειάδη και με πρώτο χρηματοδότη τον Ανδρέα Συγγρό.
Σήμερα, ο Παρνασσός επιτελεί αξιοσημείωτο κοινωνικό έργο μορφωτικής προσφοράς με την λειτουργία Δημοτικού Σχολείου για αλλοδαπούς και σκοπό την εκμάθηση της ελληνικής ως ξένης γλώσσας
Το κοινωνικό έργο του Συλλόγου συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και των Α΄ και Β΄ Παγκοσμίων Πολέμων, και σταμάτησε το 1943, όταν το κτίριο του Παρνασσού παραδόθηκε στους Γερμανούς, οι οποίοι το μετέτρεψαν σε στρατοδικείο. Από το 1950 μέχρι και σήμερα ο Παρνασσός εντείνει συνεχώς τις δραστηριότητές του.
Τα τελευταία χρόνια με εισήγηση του προέδρου, καθηγητή Β. Κωνσταντινόπουλου, λειτουργεί Ελεύθερο Πανεπιστήμιο με διαλέξεις και σεμινάρια ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών, φυσικών και βιολογικών επιστημών, καθώς και διεπιστημονικό σεμινάριο φιλοσοφικής έρευνας. Το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο στεγάζεται στην αίθουσα «Κωστής Παλαμάς», μια αίθουσα, που ξεχωρίζει με εξαιρετικό διάκοσμο, ιστορικά κειμήλια του συλλόγου και φωτογραφίες ποιητών και πεζογράφων.
Η βιβλιοθήκη με μεγάλο όγκο βιβλίων, περί τις 70.000, αναβαθμίστηκε με νέο σύστημα καταλογογράφησης, εμπλουτίστηκαν ο φιλολογικές εκδόσεις με έργα διακεκριμένων επιστημόνων και εκδόθηκε το αρχείο Λεβίδη, ένα σημαντικό έργο για την πολιτική ιστορία του 19ου αιώνα.
Την ίδια περίοδο το διοικητικό του συμβούλιο έλαβε μια ιστορική απόφαση, την εγγραφή, δηλαδή, γυναικών ως τακτικών μελών, κάτι που ήταν ανεπίτρεπτο επί ενάμισι αιώνα! Εξάλλου, ο Παρνασσός πλησίασε ιδιαίτερα την κοινωνία των πολιτών και εκτός Αθηνών. Προχώρησε, λοιπόν, στην ίδρυση περιφερειακών παραρτημάτων του συλλόγου με στόχο την διάδοση των ιδεών, των εκδηλώσεων και των εκδόσεών του στην περιφέρεια της χώρας.
Ο Παρνασσός, κλείνοντας 160 χρόνια ζωής, εξακολουθεί να παραμένει φάρος γνώσης και παιδείας και να τιμά την Ελλάδα με την ιστορία του.
Η κυρία Στέλλα Πριόβολου είναι ομότιμη καθηγήτρια, πρόεδρος Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών ΕΚΠΑ, έφορος Σχολών Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός.
