Kαθώς οι νεολογισμοί της κρίσης στην ευρωζώνη δεν έχουν τέλος, εύλογα προσφάτως έκανε την εμφάνισή του και το «Exitaly», η περίπτωση δηλαδή η Ιταλία να αναγκαστεί να εγκαταλείψει την ευρωζώνη. Ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτζ εκτίμησε π.χ. πως η Ιταλία και άλλες χώρες (όπως η Ελλάδα) θα εγκαταλείψουν την επόμενη δεκαετία την ευρωζώνη, κατηγορώντας τόσο το ευρώ όσο και τις πολιτικές λιτότητας της Γερμανίας για τα οικονομικά προβλήματα της Ευρώπης.
Αλλά και ο ευρωσκεπτικιστής γερμανός οικονομολόγος Χανς-Βέρνερ Ζιν (ο οποίος πάντως «έβλεπε» την Ελλάδα αρκετό καιρό πριν εκτός ευρώ), πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικών Μελετών (Ifo) του Μονάχου, υποστήριξε πως «η κατάσταση της οικονομίας της Ιταλίας είναι τόσο απελπιστική ώστε η έξοδός της από την ευρωζώνη είναι θέμα χρόνου».
Καθώς το άνοιγμα της κεντρικής τράπεζας της Ιταλίας προς το Ευρωσύστημα αυξήθηκε τον Σεπτέμβριο κατά 118 δισ. ευρώ στα 354 δισ. ευρώ, οι εκροές κεφαλαίων από τη χώρα (κυρίως προς τη Γερμανία) δημιουργούν προβληματισμό, καθώς φαίνεται πως ορισμένοι μειώνουν το ρίσκο τους στη χώρα.
Οι καταθέσεις
Με τα «κόκκινα» δάνεια να αυξάνονται, ορισμένοι φοβούνται για το μέλλον των καταθέσεων, ενώ άλλοι εκτιμούν πως ένα «Οχι» στο δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου θα βυθίσει τη χώρα σε πολιτική αστάθεια, ενισχύοντας το ευρωσκεπτικιστικό μέτωπο και απειλώντας την ιταλική συμμετοχή στην ευρωζώνη.
Ετσι ορισμένοι καταθέτες φαίνεται ότι σκέφτηκαν πως είναι καλά να μειώσουν τις θέσεις τους σε «ιταλικά ευρώ», καθώς η κατάσταση θα μπορούσε να οδηγήσει σε bail in από τους μικροεπενδυτές –οι οποίοι έχουν στα χέρια τους περίπου το ένα τρίτο των τραπεζικών ομολόγων της Ιταλίας. Κάποιοι αναλυτές τονίζουν ότι το δίλημμα του ιταλού πρωθυπουργού ενδέχεται να ισχυροποιήσει το ευρωσκεπτικιστικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων εντείνοντας την πολιτική αβεβαιότητα και απειλώντας την ιταλική συμμετοχή στην ευρωζώνη.
Τα τρία προβλήματα
Με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια της Ιταλίας να κυμαίνονται σε 370 δισ. ευρώ ξεπερνώντας το 20% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος της χώρας πάνω από 133% του ΑΕΠ, αν οι ιταλοί καταθέτες έχαναν την εμπιστοσύνη στις τράπεζές τους το χάος δεν θα περιοριζόταν μόνο στον κίνδυνο οικονομικής κατάρρευσης της Ιταλίας αλλά θα εξαπλωνόταν σε όλη την ευρωζώνη. Η Ιταλία, όπως υποστηρίζει η Deutsche Bank, βρίσκεται αντιμέτωπη με τρία προβλήματα: το πρώτο αφορά το πολιτικό ρίσκο, καθώς έχει μπροστά της το δημοψήφισμα, το δεύτερο την επιβράδυνση της οικονομίας μετά και τις εξελίξεις στη Βρετανία και το τρίτο το ευάλωτο τραπεζικό της σύστημα. Σε κάθε περίπτωση η φυγή κεφαλαίων δεν υποδηλώνει πίστη στο ευρωπαϊκό σχέδιο –κάτι που οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να έχουν κατά νου, καθώς διαπραγματεύονται τους όρους της εξόδου της Βρετανίας, σχολίασε το Bloomberg.
Για την Credit Suisse πάντως, ακόμη και αν επικρατήσει το «Οχι» στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση δεν αναμένεται να πυροδοτηθεί ένα συστημικό σπιράλ αρνητικών εξελίξεων στη ζώνη του ευρώ. Η απόρριψη των μεταρρυθμίσεων θα μπορούσε μεν να έχει ελεγχόμενες αρνητικές πολιτικές, οικονομικές και χρηματοπιστωτικές συνέπειες, δεν θα οδηγούσε όμως σίγουρα την Ιταλία εκτός ευρώ. Πιθανότητα μάλιστα να αποφευχθούν ακόμη και οι πρόωρες εκλογές.
Το «Οχι» πάντως ενδέχεται να καθυστερήσει τις προσπάθειες ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, ενώ οι αποδόσεις των ομολόγων θα αυξηθούν, αν και το κόστος δανεισμού της χώρας προστατεύεται από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Για τη Citi, η απόρριψη της συνταγματικής μεταρρύθμισης στις 4 Δεκεμβρίου θα προκαλέσει πολλές εβδομάδες πολιτικής αναταραχής και θα ενισχύσει τις ανησυχίες για άμεσες πρόωρες εκλογές, αν και δεν αναμένεται να υπάρξει πλήρης πολιτική κρίση μεταξύ της Ρώμης και της Ευρώπης.
Το «Οχι» στο δημοψήφισμα θα μεταφραστεί ωστόσο ως ένα τεράστιο χτύπημα στη μεταρρυθμιστική πορεία της Ιταλίας. Αυτό, σε συνδυασμό με τη στασιμότητα της οικονομικής ανάκαμψης, τα συνεχιζόμενα σοβαρά προβλήματα των ιταλικών τραπεζών και τις δημοσιονομικές ανησυχίες, θα προκαλέσει τις αρνητικές αξιολογήσεις των διεθνών οίκων με αντίκτυπο στο κόστος δανεισμού της χώρας.
Ιστορικά, σύμφωνα με το Stratfor, η Ιταλία βλέπει την ευρωπαϊκή ενοποίηση ως μέσο για να «δεθεί» με τους εύπορους βόρειους γείτονές της και να διατηρήσει την ενότητα της χώρας. Ωστόσο την τελευταία δεκαετία έχει αυξηθεί ο ευρωσκεπτικισμός στη χώρα, λόγω της εκτίναξης του χρέους και της πολιτικής αστάθειας.
Η πλειονότητα των αναλυτών θεωρεί πως το δημοψήφισμα τελικά θα «περάσει», αλλά καθώς το ΑΕΠ της Ιταλίας σε σταθερές τιμές δεν έχει αυξηθεί ούτε κατά το ελάχιστο τα τελευταία 15 χρόνια, αν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό, μια κατάρρευση της κυβέρνησης Ρέντσι ίσως ανοίξει τον δρόμο για μια ατελέσφορη υπηρεσιακή κυβέρνηση, με αποτέλεσμα ο πολιτικός κίνδυνος τόσο στο εσωτερικό όσο και σε επίπεδο ευρωζώνης να αυξηθεί δραματικά.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
