Τα περιζήτητα εισιτήρια της όπερας

H αντίστροφη μέτρηση για το άνοιγμα της αυλαίας της καλλιτεχνικής περιόδου 2016-2017 στα μεγάλα λυρικά θέατρα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού έχει ήδη αρχίσει. Στο πλαίσιο αυτό, αν κανείς επιχειρήσει μια γενικότερη καταγραφή του τοπίου θα βρεθεί μπροστά σε ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις. Σε αντίθεση με τους «αστικούς μύθους» που κατά καιρούς ακούγονται, οι μεγάλες όπερες του κόσμου επιχειρούν με επιτυχία να ερμηνεύσουν τα σημεία των καιρών, βρίσκονται σε δημιουργικό διάλογο με την κοινωνία και προσπαθούν να απαντήσουν στις πολλές και μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας, τη στιγμή που αναλαμβάνουν και σοβαρές πρωτοβουλίες για τη διεύρυνση του κοινού με έμφαση στις νεότερες ηλικίες.

Αναφορικά με αυτή καθαυτή τη σεζόν και χωρίς να λείπει η σύγχρονη δημιουργία, οι μεγάλες λυρικές σκηνές φαίνεται πως επενδύουν στα «σίγουρα», αφού, ως γνωστόν, η όπερα είναι ακριβό είδος και οι οικονομικές δυνατότητες στην Ευρώπη της κρίσης τουλάχιστον είναι πλέον εμφανώς περιορισμένες. Μέσα από αυτό το πρίσμα οι γνωστοί τίτλοι έργων κυριαρχούν –είτε στις νέες παραγωγές είτε στις αναβιώσεις -, ενώ οι λαμπεροί αστέρες που αποτελούν πόλο έλξης για τους θεατές είναι εμφανώς περιζήτητοι. Ολα αυτά χωρίς να λείπουν οι τολμηρές επιλογές νέων πρωταγωνιστών και λοιπών συντελεστών. Οσο για τις τιμές των εισιτηρίων, εμφανής είναι η προσπάθεια συγκράτησής τους, αν και κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εφικτό, με δεδομένα τα κόστη των παραγωγών.

Ο εορτασμός των 50 χρόνων της Μετροπόλιταν Οπερα στο Lincoln Center με ένα λαμπερό γκαλά στις 7 Μαΐου 2017, όπου η αφρόκρεμα του παγκόσμιου λυρικού στερεώματος (Ντιάνα Νταμράου, Τζόις Ντιντονάτο, Πλάθιντο Ντομίνγκο, Χουάν Ντιέγκο Φλόρες, Ελίνα Γκαράντσα, Αννα Νετρέμπκο και πολλοί ακόμη) θα δώσει το «παρών» προκειμένου να τιμήσει το παρελθόν αλλά και το μέλλον του διάσημου θεάτρου, συγκαταλέγεται στις πλέον αναμενόμενες στιγμές της εφετινής σεζόν.

Η καλλιτεχνική περίοδος 2016-2017 περιλαμβάνει συνολικά 225 παραστάσεις 26 έργων του λυρικού ρεπερτορίου, μεταξύ αυτών έξι νέες παραγωγές και μια πρεμιέρα στο συγκεκριμένο θέατρο. Η έναρξη θα γίνει στις 26 Σεπτεμβρίου με το καινούργιο ανέβασμα του βαγκνερικού «Τριστάνος και Ιζόλδη» σε μουσική διεύθυνση του σουπερστάρ βρετανού αρχιμουσικού Σάιμον Ρατλ που επιστρέφει στη Νέα Υόρκη έξι χρόνια μετά το ντεμπούτο του στη Μετροπόλιταν το 2010. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Μάριους Τρελίνσκι, ενώ στον ρόλο του Τριστάνου εμφανίζεται ο αυστραλός τενόρος Στιούαρτ Σκέλτον και της Ιζόλδης η διάσημη σοπράνο Νίνα Στέμε, πλαισιωμένοι από ένα λαμπερό εν γένει καστ ερμηνευτών. Πρόκειται για μία από τις παραστάσεις που θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει και το διεθνές κοινό στις 8 Οκτωβρίου, στο πλαίσιο του δημοφιλούς προγράμματος «The Met: Live in HD», χάρη στο οποίο επιλεγμένες παραγωγές του θεάτρου αναμεταδίδονται ζωντανά σε πολιτιστικούς χώρους και κινηματογραφικές αίθουσες που διαθέτουν τον απαιτούμενο τεχνολογικό εξοπλισμό σε 70 χώρες του κόσμου, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα (με την υποστήριξη του Ομίλου Antenna). To εν λόγω πρόγραμμα περιλαμβάνει εφέτος 10 συνολικά μεταδόσεις: το αριστούργημα του Βάγκνερ θα ακολουθήσουν ο «Ντον Τζιοβάνι» του Μότσαρτ στις 22 Οκτωβρίου, η όπερα της Φινλανδής Κάιγια Σααριάχο «Η αγάπη από μακριά» στις 10 Δεκεμβρίου, ο «Ναμπούκο» του Βέρντι στις 7 Ιανουαρίου, ο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Γκουνό στις 21 Ιανουαρίου, η «Ρουσάλκα» του Ντβόρζακ στις 25 Φεβρουαρίου, η «Τραβιάτα» στις 11 Μαρτίου, ο «Ιδομενέας» στις 25 Μαρτίου, ο «Ευγένιος Ονιέγκιν» του Τσαϊκόφσκι στις 22 Απριλίου και ο «Ιππότης με το Ρόδο» στις 13 Μαΐου.

Οι τιμές των εισιτηρίων θα παραμείνουν στα επίπεδα της περυσινής χρονιάς, ενώ εμπλουτίζονται οι πρωτοβουλίες διεύρυνσης του κοινού με την επιστροφή των προγραμμάτων για φοιτητές αλλά και με το πρότζεκτ «Παρασκευές κάτω των 40» που απευθύνεται, όπως μαρτυρά ο τίτλος, σε νεότερους θεατές.

Παρότι η θητεία του στη Σκάλα του Μιλάνου προκάλεσε αντιδράσεις, φαίνεται πως ο Γάλλος Στεφάν Λισνέρ δρέπει δάφνες στην πατρίδα του. Η περυσινή, πρώτη χρονιά του στο «τιμόνι» της Οπερας του Παρισιού κρίθηκε επιτυχημένη τόσο από καλλιτεχνική άποψη όσο και από πλευράς απήχησης στον κόσμο. Οι πρωτοβουλίες προσέλκυσης νεότερων θεατών (με εισιτήριο 10 ευρώ για τους κάτω των 28 ετών), το άνοιγμα της «τρίτης», της ψηφιακής σκηνής, η οποία αποτελεί τον δίαυλο επικοινωνίας του θεάτρου με το διεθνές κοινό και ταυτόχρονα με πρωτοποριακές μορφές τεχνολογίας, έδωσαν το πρώτο, δυναμικό στίγμα στη θητεία του.

Η καλλιτεχνική περίοδος 2016-2017 δίνει έμφαση στο υψηλό μουσικό επίπεδο. Δίπλα στους λαμπερούς αστέρες (Γιόνας Κάουφμαν, Αννα Νετρέμπκο, Ελίνα Γκαράντσα, Ρομπέρτο Αλάνια, Μπριν Τέρφελ) θα εμφανιστούν λυρικοί τραγουδιστές της νεότερης γενιάς (Βιτόριο Γκριγκόλο, Σόνια Γιοντσέβα, Μπράιν Χάιμελ), ενώ δυναμική θα είναι και η παρουσία των γάλλων ερμηνευτών.

Σε ό,τι αφορά τους τίτλους που θα παρουσιαστούν εφέτος η ποικιλία στο ύφος και στην εποχή των έργων είναι αναγνωρίσιμη από την πρώτη ματιά: από το μπαρόκ («Ηλιογάβαλος» του Καβάλι) στην πρωτότυπη δημιουργία (το έργο «Trompe-la-Mort» του 60χρονου Λούκα Φραντσεσκόνι, βασισμένο σε έναν ήρωα του Μπαλζάκ), από τον βαγκνερικό «Λόενγκριν» (σε σκηνοθεσία του ενδιαφέροντος πάντα Κλάους Γκουτ) στο belcanto («Η Σταχτοπούτα» του Ροσίνι) και στη γαλλική όπερα («Σαμψών και Δαλιδά» του Σεν Σανς αλλά και «Κάρμεν» του Μπιζέ), όλα αυτά συνθέτουν τους βασικούς άξονες του προγραμματισμού. Για πρώτη φορά στην Οπερα του Παρισιού θα ανεβεί η «Κόρη του Χιονιού» του Νικολάι Ρίμσκι Κόρσακοφ, σε σκηνοθεσία του πολυσυζητημένου Ντμίτρι Τσερνιάκοφ και με την εντυπωσιακή νεαρή ρωσίδα σοπράνο Αΐντα Γκαριφούλινα στον πρωταγωνιστικό ρόλο και σε δίπτυχο –επίσης για πρώτη φορά –οι όπερες «Καβαλερία Ρουστικάνα» του Μασκάνι και «Αγία Σουζάνα» του Χίντεμιτ.

Εναρξη με «Μπατερφλάι»

Με τη «Μαντάμα Μπατερφλάι» του Πουτσίνι θα γίνει η εφετινή πρεμιέρα της Σκάλας του Μιλάνου στις 7 Δεκεμβρίου, όπως κάθε χρόνο, ανήμερα του Αγίου Αμβροσίου, προστάτη της πόλης. Την ευθύνη της μουσικής διεύθυνσης έχει ο μουσικός διευθυντής του θεάτρου Ρικάρντο Σαγί και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Λιθουανός Αλβις Χερμάνις, γνωστός στο μιλανέζικο κοινό από προηγούμενες συνεργασίες του με το θέατρο. Τον ρόλο της νεαρής γκέισας Τσο Τσο Σαν ερμηνεύει η ουρουγουανή σοπράνο Μαρία Ζοσέ Σιρί και του Πίνκερτον ο Μπράιαν Χάιμελ. Τρεις μεγάλες παραγωγές έργων του Βέρντι έχουν προγραμματιστεί για τις αρχές του 2017: ο «Ντον Κάρλο» σε μουσική διεύθυνση του Κορεάτη Μιουν Βουν Τσουνγκ και με ένα λαμπερό καστ ερμηνευτών, ο «Φάλσταφ» υπό τον βετεράνο αρχιμουσικό Ζούμπιν Μέτα, με πρωταγωνιστή τον ιταλό βαρύτονο Αμπρότζιο Μαέστρι,τον διασημότερο ερμηνευτή του συγκεκριμένου ρόλου στην εποχή μας, και η «Τραβιάτα» στην κλασική πλέον σκηνοθεσία της Λιλιάνα Καβάνι (1990), με πρωταγωνίστρια την Αννα Νετρέμπκο.

Στο πρόγραμμα της εφετινής σεζόν ξεχωρίζουν, μεταξύ άλλων, η πολυαναμενόμενη «επιστροφή» της όπερας του Ντονιτσέτι «Αννα Μπολένα» σε νέα παραγωγή (μουσική διεύθυνση: Ρ. Σαγί / σκηνοθεσία Γκαμπριέλε Σαλβατόρες) με πρωταγωνίστρια τη νεαρότατη –προερχόμενη από την Ακαδημία της Σκάλας –σοπράνο Φεντερίκα Λομπάρντι, η αναβίωση του «Ντον Τζιοβάνι» του Μότσαρτ σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Κάρσεν αλλά και η νέα παραγωγή του «Ταμερλάνου» του Χέντελ με πρωταγωνιστή τον Πλάθιντο Ντομίνγκο. Η αυλαία της σεζόν θα πέσει με μια νέα όπερα του Σαλβατόρε Σκιαρίνο με τίτλο «Σε βλέπω, σε νιώθω, χάνομαι».

Βασιλική Οπερα του Λονδίνου

Η ανανέωση του συμβολαίου του Αντόνιο Παπάνο, ο οποίος θα παραμείνει στη θέση του μουσικού διευθυντή της Βασιλικής Οπερας στο Κόβεντ Γκάρντεν ως το 2020, αποτελεί αναμφίβολα αξιοσημείωτο γεγονός. Η καλλιτεχνική περίοδος 2016-2017 περιλαμβάνει επτά νέες παραγωγές: η αριστουργηματική «Νόρμα» του Μπελίνι θα κάνει πρεμιέρα στις 12 Σεπτεμβρίου σε σκηνοθεσία Αλεξ Ολέ (της διάσημης ισπανικής ομάδας Fura dels Baus) με τη βουλγάρα σοπράνο Σόνια Γιοντσέβα στον πρωταγωνιστικό ρόλο και τον μαλτέζο τενόρο Τζόζεφ Καλίγια ως Πολιόνε. Η όπερα του Μότσαρτ «Ετσι κάνουν όλες» θαακολουθήσει στις 22 Σεπτεμβρίου, με τον αρχιμουσικό Σεμιόν Μπίτσκοφ να διευθύνει ένα νεανικό, ανερχόμενο καστ ερμηνευτών. Η «Μύτη» του Σοστακόβιτς θα κάνει πρεμιέρα στις 20 Οκτωβρίου και θα ακολουθήσουν ο «Ιππότης με το Ρόδο» του Ρίχαρντ Στράους στις 17 Δεκεμβρίου, οι «Αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης» του Βάγκνερ στις 11 Μαρτίου, ο «Εξολοθρευτής Αγγελος» του Τόμας Αντές (εμπνευσμένη από την ομότιτλη ταινία του Λουίς Μπουνιουέλ) στις 24 Απριλίου και ο «Οθέλλος» του Βέρντι στις 21 Ιουνίου.

Πέρα από τις νέες παραγωγές, το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης αναβιώσεις γνωστών τίτλων: ενδεικτικά αναφέρονται η «Μανόν Λεσκό» του Πουτσίνι υπό τον Αντόνιο Παπάνο, σε σκηνοθεσία Τζόναθαν Κεντ και με πρωταγωνιστές τη Σόντρα Ραντβανόφσκι και τον Αλεξάντρ Αντονένκο, ο «Τροβατόρε» του Βέρντι, όπου στο πρωταγωνιστικό καστ συμμετέχει και ο διάσημος ρώσος βαρύτονος Ντμίτρι Χβοροστόφσκι, αλλά και η «Αντριάνα Λεκουβρέρ» του Τσιλέα με πρωταγωνίστρια τη ρουμάνα ντίβα Αντζελα Γκεόργκιου. Στη σεζόν περιλαμβάνονται επίσης τρεις παραγωγές εκτός της Βασιλικής Οπερας αλλά και τέσσερα έργα μπαλέτου σε παγκόσμια πρώτη παρουσίαση.